براین اساس انجمن تولید جوجه یک روزه چندی پیش اعلام کرد؛ شرکتهای تولیدکننده جوجه یک روزه (مرغ مادری) موظفند20 درصد معاملات خود را از تاریخ 10 تیر در تالار فیزیکی کشاورزی بورسکالا انجام دهند. با وجود این الزام اما بعد از گذشت چندین روز از حدود800 شرکت تولیدکننده جوجه یک روزه فعال، تنها کمتر از یک در صد اقدام به پذیرش در بورسکالا کردهاند. در این گزارش به چرایی استقبال نه چندان گرم از طرح فوق پرداخته شده است.
ریشه سرد استقبال در بی خبری
سعید انگبینی، مدیرکالایی و انرژی کارگزاری پیشگامان بهپرور درباره الزام به عرضه در بورسکالا گفت: به دنبال این تغییر روش در فروش شرکتهای تولیدکننده مرغ گوشتی (مادر) مقاومتهایی وجود دارد؛ در روش سنتی پیشین، ابتدا جوجه به خریدار تحویل و بعد قیمتگذاری انجام میشد، اما فروش در بازار فیزیکی بورسکالا به صورت سلف انجام میشود به این طریق که حدود سه هفته قبل از تحویل جوجهها و درواقع تولد آنها قیمت مشخص و هزینه آن پرداخت میشود. این کارشناس بازارسرمایه، پایین بودن سطح آگاهی مرغداران با روشهای معاملات در بورسکالا را دیگر عامل در استقبال کمرنگ از ورود این شرکتها به بورسکالا عنوان و تاکید کرد: چنین شرکتهایی به دلیل ضعف در تأمین مالی و نقدینگی لازم، نمیتوانند به طور مستقیم از بورسکالا خرید کنند و لاجرم به واسطههای این بازار روی میآورند و به این ترتیب غالب خریداران را واسطهها تشکیل میدهند؛ از طرفی دیگر به دلیل شفافیت موجود که به دنبال انجام معاملات الزام پرداخت مالیات را ایجاب میکند، دلالها تمایلی به خرید مستقیم از بورسکالا ندارند. او برای راهکار تاکید کرد: بهتر است این بورس به صورت فشرده و مداوم جلسات آموزشی را در این خصوص برای فعالان این بازار برگزار کند تا هرچه سریعتر آگاهی در این زمینه افزایش پیدا کرده و مشکلات موجود حل شود. البته نباید از نقش کارگزاران و توجیه مشتریان در این زمینه غافل شد. این مدیر کالایی وجود دلالان را به عنوان واسطهگرانی برای انجام معاملات، لازم و آنها را قسمتی از بازار دانست و تصریح کرد: من با موضوع حذف دلالان به شدت مخالفم؛ به خصوص در بازار جوجه و مرغ که تولیدکنندگان از نقدینگی لازم برخوردار نبوده و بیشتر فعالیتهای این حوزه توسط واسطه انجام میشود. آنها از تأمین خوراک جوجه، واکسن تا خرید گوشت مرغ را انجام میدهند.
انگبینی البته به برخی از نکات مثبت این اقدام اشاره کرد و گفت: با انجام معاملات جوجه یک روزه در بورسکالا به دلیل کشف قیمت با کمک عرضه و تقاضا میتوان از قیمتگذاری تعزیراتی و سنتی خارج شد و معاملات را به شکل واقعیتر انجام داد ضمن اینکه کسب منافع به صورت منطقیتر توزیع میشود. مدیر کالایی و انرژی کارگزاری پیشگام بهپرور، کمک هدفمند بازارسرمایه از طریق بانکها و شرکتهای تأمینسرمایه را برای تأمین نقدینگی شرکتهای مرغداری برای رونق مرغداریها اقدامی موثر دانست و تصریح کرد: البته برای کمک به رشد این صنعت، نباید تأمین نقدینگی با رقابت منفی در بازارسرمایه انجام شود.
انگبینی در پاسخ به این پرسش که در گذشته معاملات جوجه یک روزه در بازار فرعی با حجمی اندک انجام میشد، بنابراین ورود این محصول در بازار اصلی چه تاثیری در انجام این معاملات دارد، پاسخ داد: در بازار فرعی قیمتها طبق آییننامه و قوانین موجود به صورت عمومی منتشر نمیشود و به اطلاع عموم نمیرسد اما در بازار اصلی قیمتها در سایت منتشر و این کار موجب میشود تا مرجعیت قیمتها با توجه به حجم معاملات به سمت بورسکالا پیش رود، به این معنی که با جا افتادن معاملات این محصول قیمتهای بورسی آن به عنوان قیمت مرجع شناخته خواهد شد.
این کارشناس بازار کالا درخصوص نوع معامله جوجه یک روزه و معاملات سلف عنوان کرد: این کالا انبارپذیر نیست و طبق این ویژگی معامله آن فقط به صورت سلف میتواند انجام شود. جوجه یک روزه به محض خروج از دستگاه جوجهکشی نهایتا تا 24 ساعت میتواند زنده بماند زیرا شرایط کارخانه تولید جوجه برای نگهداری و ادامه رشد آن مناسب نیست و محصول حتما باید برای ادامه حیات و رشد به مرغداری مخصوص پرورش جوجه منتقل شود؛ بنابراین حداکثر تا 3 ساعت بعد از متولد شدن باید مراحل انتقال به سمت مرغداری مهیا شود، زیرا شرکت مرغ مادری توانایی نگهداری از آنها را ندارد یعنی حداقل زمان برای انجام این معامله حدود 2 هفته است و تولیدکننده باید مطمئن شود که قراردادش به نتیجه رسیده، زیرا به هر دلیل اگر خریدار معامله را ابطال کند، تولیدکننده باید فرصت فروش در بازار آزاد را داشته باشد. بنابراین قبل از اینکه جوجهها متولد شوند عرضهکننده زمان تحویل و تعداد جوجههای به ثمر رسیده را پیشبینی و بر این اساس آنها را به صورت سلف پیشفروش میکند و زمانی که جوجهها متولد شدند، آنها را در محل جوجهکشی به طور مستقیم به خریدار تحویل میدهد.
کنترل قیمت مرغ با بورسی شدن جوجه یک روزه
اکبر میرزاپور، سرپرست مدیریت توسعه بازار فیزیکی بورسکالا در خصوص عرضه جوجه یک روزه در تالار فیزیکی بورس کالا گفت: با توجه به اهمیت گوشت مرغ در سبد مصرف خانوارها و هزینههای دولت و نهادها، هر چقدر امکان برنامهریزی تولید و هزینه در کل زنجیره مربوط به این محصول بیشتر شود، نوسانات قیمتی نامطلوب این بخش مهم از هزینههای مصرف جامعه کاهش خواهد یافت و منافع تولید بیشتر نصیب تولیدکنندگان این صنعت خواهد شد ضمن اینکه مصرفکنندگان نیز محصولی با نسبت بهتر کیفیت به قیمت را دریافت خواهند کرد. ورود این زنجیره به بورسکالا در یک سیستم شفاف، نظاممند و نظارت شده، تحقق این مهم در کنار نظارت، کنترل و تنظیم بازار کارآمد و موثر فرآورده نهایی (گوشت مرغ)، را تسهیل خواهد کرد.
به اعتقاد او؛یکی از دغدغههایی که اکنون وزارت جهاد و به طور مشخص شرکت پشتیبانی امور دام دارد به عنوان متولیان اصلی صنعت مرغداری، موضوع تنظیم بازار مرغ است که برای این منظور، متولی بازار تعداد زیادی از این محصول (مرغ) را در شرایط پیک عرضه، اقدام به خرید کرده و در شرایطی هم که تقاضا افزایش پیدا میکند، آن را در بازار عرضه میکند؛ اما از آنجایی که در انجام این وظیفه، برآوردهای مبتنی بر تقاضای واقعی آینده نقش کمتری داشته و دادههای گذشته بیشتر مبنای برآوردها است، این موضوع تاکنون با اما و اگرهایی مواجه بوده است که رجوع به نظرات مصرفکنندگان و تولیدکنندگان در فصلها و ماههای مختلف سال نشان از وجود تردیدهایی در خصوص این موضوع دارد. همچنین وجود نداشتن بازار منسجم شفاف در کل چرخه و به ویژه بخش جوجه یک روزه گوشتی، یکی از ابزارهای مهم برنامهریزی و برآورد عرضه است که این مهم در بورسکالا محقق خواهد شد.
این کارشناس بازار کالایی افزود: اگر از اقدام حاضر حمایت لازم شود و روی فرآیند قیمتگذاری آن، ساز و کار بازار حاکم باشد تا زنجیرهها به سمت انجام این معاملات در بورسکالا سوق داده شود به طور حتم این بازار رشد خوبی خواهد داشت. میرزاپور قیمتگذاری این محصول را در بورسکالا بر مبنای قیمت روز و عرضه و تقاضا دانست و گفت: بورس به لحاظ قانونی وارد فرآیند قیمتگذاری نمیشود، بلکه قیمت پایهای را که از طرف عرضهکننده پیشنهاد شده، کارشناسی و با استعلام از بازار تایید میکند.
به گفته فعالان بازارکالا، یکی از مشکلات کنونی صنعت مرغداری در خصوص قیمتگذاری جوجه یک روزه این نکته است که تولیدکنندگان جوجه یک روزه اخیرا مورد توجه خاص سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرفکنندگان قرار گرفتهاند و این نهاد برای جوجه یک روزه قیمت مشخص تعیین کرده است. اما این قیمت از قیمت بازاری که معاملات واقعی در آن انجام میشود پایینتر است و این در حالی است که با وجود گذشت زمان قابل توجهی از ابلاغ این قیمت، کماکان قیمتهای بازار واقعی به میزان قابل توجهی بالاتر از قیمت ابلاغ شده است.
سرپرست مدیریت توسعه بازار فیزیکی بورسکالا در این رابطه تصریح کرد: بر اساس قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، کالاهایی که در بورس پذیرفته میشوند از شمول مقررات قیمتگذاری از طرف نهادهای مالی جدید (مانند سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرفکنندگان) معاف میشوند، این موضوع در خصوص جوجه یک روزه هم صدق میکند. البته باید به دغدغههای صحیح سازمان مذکور و وزارت جهاد کشاورزی در خصوص توازن هزینههای تولید و قیمت فروش توجه کرد تا حاشیه سود منصفانهای نصیب تولیدکنندگان مرغ گوشتی شود؛ اما باید توجه کرد که صرف ابلاغ قیمت دستوری هرگز در این خصوص راهگشا نیست و لازم است در کنار تعیین قیمت هدف (به جای قیمت دستوری)، با ساز و کار بازار و عرضه و تقاضا نسبت به برنامهریزی برای رسیدن به قیمت هدف در یک زمان معقول اقدام کرد. لازمه این کار، وجود بازار شفاف و رقابتی با حضور بخش قابل توجهی از فعالان بازار است که این موضوع در بورسکالا در حال تحقق است.آنچه اکنون در حال انجام است، برنامهریزی صحیح وزارت جهادکشاورزی برای رسیدن به قیمت هدف اعلامی با ورود اکثریت تولیدکنندگان اصلی جوجه یک روزه به بورس و انجام عرضه این محصول در بورسکالاست. برای این منظور وزارت جهاد کشاورزی مشوقهایی نیز تعیین کرده است که توسط وزارت مذکور اعلام خواهد شد.
این موضوع بستری مناسب را برای عرضهکنندگان فراهم کرده تا آنها با قیمت مناسبتری که در نهایت منافع توأم تولیدکنندگان و مصرفکنندگان را فراهم سازد و در عین حرکت به سمت قیمت هدف، از حرکت منافع تولید به سمت واسطههای غیرمولد جلوگیری شود.میرزاپور در ادامه در خصوص راهکار برای تامین نقدینگی مرغداریهای کوچک جوجه یک روزه، جهت خرید گفت: فعالان میتوانند حسب نیاز خود و شرایط بازار، از قراردادهای مختلف تعریف شده در بورسکالا از جمله نسیه، آتی و سلف برای فروش استفاده کنند که قراردادهای اعتباری برای جبران توان نقدینگی خریداران مناسب است.
او با اشاره به وجود موانع و مشکلاتی برای تحقق کامل این موضوع، تاکید کرد بخش زیادی از مشکلات ورود این محصول به بورس با هماهنگی وزارت جهادکشاورزی به عنوان متولی اصلی تهیه مقررات، نظارت بر مقررات و استانداردها و زنجیرههای مربوط به این کالا قابل حل است. همچنین بورسکالا با تعامل بیشتر با فعالان و تسهیل برخی فرآیندها و همچنین فرهنگسازی و آموزش از طریق برگزاری دورههای آموزشی، سعی در آشنایی بیشتر مرغداریها در سمت خریدار و نیز فروشنده آنها در استانهای مختلف دارد تا به ایجاد آگاهی و آشنایی بیشتر فعالان این حوزه با فرآیندها و مزایای این موضوع آنها را برای حضور موثر در معاملات بورس ترغیب کند.