این مسایل در حالی مطرح است که باتوجه به فراز و نشیب‌های بازار سرمایه در سال جاری و بسته شدن بسیاری از نماد‌ها توسط سازمان بورس، سرانجام چند ماه پیش نماد خساپا بازگشایی شد. البته با توجه به دستاوردهای مطلوب سایپا در تأمین منافع سهامداران، همزمان با بازگشایی نماد سایپا زمینه‌ای مطلوب برای آشتی‌کنان و افزایش مشارکت مردم درمعاملات سهام بوجود آمد. این در حالی است که مدیران این شرکت معظم بورسی سعی دارند باحداکثر تلاش خود، به گونه‌ای رضایت و افزایش سوددهی را برای سهامداران محقق سازند.
با توجه به این موارد، فرصتی فراهم شد تا با مهدی جمالی، مدیر عامل گروه خودروسازی سایپا گفت‌وگویی پیرامون دستاوردها و برنامه‌های آتی این مجموعه انجام دهیم که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به اتمام نيمه نخست سال، كمي در رابطه با عملكرد 6 ماهه شركت و مقايسه آن با دوره مشابه سال قبل و دلايل تغييرات احتمالي آن توضيح دهيد.
دو سال قبل نگرانی‌های زیادی برای سایپا وجود داشت اما سال 96 نيز همچون سال 95 مسير رو به رشدي را طي كرديم و اين موضوع نشانه‌هاي به ثمر رسيدن نهالي است كه من و همه همكارانم در گروه خودروسازي سايپا باهم در سال 94 كاشتيم، ما در گروه سايپا در شش ماهه اول سال 96 موفق شديم، 285079 دستگاه خودرو توليد كنيم كه اين يعني افزايشي به ميزان 19.8 درصد به نسبت مدت مشابه سال 95 و 53.9 درصد به نسبت مدت مشابه سال 94، به عبارت ديگر ما در شش ماهه اول سال جاري موفق شديم تا بيش از 95 درصد برنامه توليد را محقق كنيم. دليل اهميت اين موضوع از آنجا نشات مي‌گيرد كه در ارديبهشت ماه سال96 به دليل بروز مشكل براي يكي از قطعه‌سازان بزرگ، صنعت خودرو كشور دچار بحران عظيمي شد ولي ما توانستيم با مديريت مناسب اين بحران، نه تنها مشكل را به خوبي پشت سر بگذاريم بلكه از آن به عنوان يك فرصت استفاده كرده و با فعال كردن ساير قطعه سازان علاوه بر گذر از بحران اين اطمينان را حاصل كنيم كه ديگر موارد مشابه نمي‌تواند خللي در كار ما ايجاد كند، نتيجه كوتاه مدت اين اقدام نيز اين بود كه در شهريور ماه توانستيم 107درصد از برنامه توليد را محقق كنيم تا عقب ماندگي‌هاي توليد را جبران كنيم.
همچنين سایپا از نظر مالی تجربه بی‌نظیری را نسبت به سال گذشته داشته است. ارزش فاکتورهای فروش شش ماه نخست سال ۹۶ گروه خودرو سازی سایپا به رقمی معادل ۹ هزار میلیارد و ۳۲۰ میلیون تومان رسیده است. عددی درشتی که نشان دهنده رشد ۴۲.۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل است. اما اين موفقیت‌های بی‌بدیل سایپا دلایل بسیاری دارد و هر كدام شرح مفصلي دارد، اما اگر بخواهم مهمترين آنها را بيان كنم می‌توانم به انسجام در مدیریت، برنامه‌ریزی قوی در حوزه مالی و اقتصادی، ایجاد انگیزش و تعهد سازمانی کارکنان، اشاره كنم. در کنار این موارد اقدامات صورت گرفته در دو حوزه توسعه محصول و ارتقای کیفیت نیز بر عملکرد مثبت شش‌ماهه گروه سايپا تاثیر مثبت گذاشته است.
در استراتژي توليد بيشتر بر روي توليد چه محصولاتي متمركز هستيد. چرا؟
در سال‌های گذشته تا90 درصد محصولات سایپا صرفا یک نوع خودرو بود که به بازار عرضه می‌شد و امروز تنوع محصول عرضه شده، نشان از مدیریت و توان بالای فنی و طراحی در این شرکت است. با تلاش‌های صورت گرفته، امروز در طراحی و مهندسی بسیاری از ایده‌های غیر قابل باور را محقق کردیم. بطور مثال ساینا اتومات در کمتر از یک سال آماده و به بازار عرضه شد و به زودي نیز محصول جدید کوییک كه پيش از اين رونمايي شده بود به بازار عرضه خواهد شد، تا چند ماه آینده محصول جدید SP100 و تا پایان سال نيز محصول جدید سیتروئن را به بازار عرضه خواهیم کرد و همچنین تا سال آینده سایپا محصول دوم SP100 را وارد بازار خواهيم کرد و این دلیلی بر همدلی تمامی قسمت‌های سایپاست.
سایپا به عنوان یک شرکت سرآمد برای صنعت خودرو در راستای اقتصاد مقاومتی متکی به مهندسی داخلی است که به نظر من قابل تقدیر است. براي نشان دادن اهميت اين موضوع كافي ست به اين نكته اشاره كنم كه در سال 88، سهم محصولات خانواده X100 (پرايد) در گروه سايپا 90 درصد از كل توليدات بود كه امروز اين عدد به حدود 36 درصد رسيده است و از نظر ارزشي نيز سهم محصولات خانواده X100 كه در آن زمان در حدود 81 درصد بود امروز به 21 درصد رسيده است و ما درحال حاضر در شرایطی هستیم که آمادگی استقبال از خروج پراید را داریم. بر همين اساس سایپا حداقل سالانه یک محصول جدید را به بازار عرضه می‌کند و امیدواریم که این استراتژی به نحوی تغییر کند که سایپا قابلیت عرضه دو محصول تولید داخلی در سال را داشته باشد. همچنين با عرضه این محصولات و سایر محصولات جدید، نوید آن را می‌دهم که من و همكارانم تلاش كنيم تا عقب ماندگی‌ها جبران شده و آغازگر راه جدیدی در صنعت خودروسازی برای به روزآوری تولید و عرضه خودروهای جدید باشيم.
برآورد شما از درآمد و سود سهامداران براي سال جاري با توجه به عملكرد 6 ماهه چگونه است؟
شرکت سایپا از سال 1394 و پس از گشایش روابط سیاسی با طرف‌های خارجی، ضمن تنوع محصولات اقدام به افزایش تولید و فروش كرد که همین امر افزایش درآمد را به همراه داشت. در ادامه و با توجه به برنامه جامع اصلاح ساختار مالی و همچنین کاهش هزینه مالی با استفاده از ابزارهای بازار سرمایه و تأمین مالی بلندمدت، افزایش سود در سال 1395 نیز صورت پذیرفت و منجر به تقسیم سود نقدی 8 ریالی به ازای هر سهم شد. در سال 1396 نیز با وجود تمامی مشکلات پیشرو از جمله مشکلات نقدینگی و حادثه آتش‌سوزی يكي از شرکت‌هاي بزرگ قطعه ساز، شرکت سایپا افزایش تولید و فروش را در دستور کار قرار داده و در 6 ماهه ابتدای سال، رشد بیش از 40 درصدی مبلغ فروش را نسبت به سال گذشته تجربه می‌نماید. ادامه این روند در نیمه دوم سال نیز در دستور کار است و کاهش بهای تمام شده و هزینه‌های مالی در کنار افزایش تولید و فروش میتواند تحقق سود پیش‌بینی شده را به همراه داشته باشد.
تحولي در ساختار گروه سايپا صورت گرفت كه تاثيرات آن براي سهامداران نمود مثبتي داشت. كمي درباره دلايل، نحوه اجرا و دستاوردهاي آن توضيح دهيد؟
شرکت سایپا در کنار رسالت اصلی خود یعنی افزایش و تنوع محصولات تولیدی، همواره اصلاح ساختار مالی در شرکت اصلی و سایر شرکت‌های گروه سایپا را مورد توجه قرار داده و در این راستا در سال 1395 توانست با حذف زیان تلفیق و تبدیل آن به سود انباشته، پس از 5 سال به تقسیم سود نقدی بپردازد. در این راه واگذاری شرکت‌های زیان‌ده صورت پذیرفت تا ضمن کسب سود برای شرکت اصلی از محل واگذاری، زیان تلفیق نیز به سود تبدیل شود و ضمن اصلاح ساختار مالی، منافع حاصل از آن نیز به سهامداران محترم تعلق گیرد.
شركت سايپا به عنوان يكي از بزرگترين مجموعه‌هاي فعال در بازار سرمايه از لحاظ رتبه اطلاع رساني در جايگاه 290 است. دليل آن را توضيح داده و برنامه‌هاي لازم براي ارتقاي آن را اعلام کنيد.
تعدد شرکت‌های زیرمجموعه شرکت سایپا همواره سبب گشته تا تهیه صورت‌های مالی با صرف وقت زیادی همراه باشد و این امر بر کیفیت اطلاع رسانی شرکت در بازار سرمایه تاثیر‌گذارد. از آنجا که طی دو سال گذشته برنامه جامع اصلاح ساختار مالی در کلیه شرکت‌های گروه نیز همواره مورد توجه هیأت مدیره شرکت سایپا بوده، ارائه اطلاعات در زمان مقرر به سختی صورت می‌پذیرفت و نماد شرکت نیز بدلیل ارائه توضیحات به سازمان بورس و اوراق بهادار با توقف‌های طولانی مدت همراه می‌گشت که در این بین شرکت سایپا با ارسال به موقع مستندات به سازمان بورس نهایت تلاش خود را در بازگشایی هرچه سریعتر نماد به انجام رسانده است و به کلیه مکاتبات سازمان بورس در کوتاهترین زمان ممکن پاسخ مناسب داده است. لذا این شرکت علیرغم تمامی مشکلات موجود نهایت سعی خود را در ارائه اطلاعات درست در کوتاهترین زمان ممکن نموده و خود را ملزم به رعایت دستورالعمل‌های سازمان بورس و اوراق بهادار می‌داند.
در صورت امكان درباره قراردادهاي تازه شركت با توليدكنندگان خارجي صحبت كنيد؟
اگر در ابتدا بخواهم به شرح مختصري از اقدامات اشاره كنم، مواردي همچون انجام تفاهمات نهايي و امضاي قرارداد ايجاد شركت مشترك سايپا و سيتروئن با سرمايه‌گذاري اوليه 300 ميليون يورويي، مذاكره با شركت كيا در خصوص مشارکت (جوینت ونچر) بر روی خطوط تولید یا کارخانه، مذاكره با شركت چانگان به عنوان یکی از گزینه‌های همکاری تجاری، مذاكره با شرکت‌هاي ولوو، ايوكو و رنوتراك با هدف توليد محصولات جديد تجاري، مشاركت سايپا و‌هانووس در خرمشهر با ايجاد 1200 شغل در منطقه، مشاركت سايپا و اد پلاستيك و انتقال تكنولوژي روز دنيا به ايران، اهم دستاوردهاي ما مي‌باشد. اما بايد بر اين نكته تاكيد كنم كه يكي از دستاوردهاي گروه سايپا قراردادی است که با سیتروئن منعقد شده است، قراردادي كه به اعتقاد بسیاری از کارشناسان کشور، همه منافعی که برای صنعت خودروسازی کشور در سرمايه‌گذاري مشترك (Joint Venture) متصور است براساس آن کسب شده است. در قرارداد سايپا با سیتروئن، سهم هر شرکت پنجاه-پنجاه و هیأت مدیره شركت مشترک جديد با اعضای شش نفره است. یعنی سه نفر از سايپا و سه نفر از سيتروئن هستند و تصمیمات هیأت مدیره حتما باید اقناعی باشد. سرمایه‌گذاری‌ها و محصول حتما باید به تائید و تصویب طرف مقابل برسد.
تلاش گران گروه سايپا از تجربه‌اي که در اثر قرارداد سيتروئن کسب کرده‌اند، استفاده نموده و اين مدل که يک بازي برنده-برنده است را سرلوحه فعاليت‌هاي خود براي جذب سرمايه‌گذاران خارجي قرار داده‌اند، لذا در تمام مذاکرات اين شيوه را مد نظر قرار مي‌دهند. لازم به ذكر است گروه سايپا علاوه بر مذاكره با خودروسازان در حال مذاكره با قطعه‌سازان معتبر دنيا نيز مي‌باشد زيرا اين اعتقاد وجود دارد كه در ارتباط قطعه سازان گروه سايپا با شرکت‌هاي معتبر قطعه ساز جهاني و مشاركت با آنها است كه هم ميتوان به تأمین قطعات با كيفيت مناسب براي مصرف داخلي رسيد و هم با بهره‌گيري از شراكت ايجاد شده به بازارهاي جديد ورود كرد، بر همين اساس است كه مذاكرات متعددي با شرکت‌هاي معتبر قطعه سازي كه علاقمند به حضور در ايران هستند صورت گرفته و اين رايزني‌ها كماكان نيز ادامه دارد.
با توجه به تغيير سليقه مشتريان و نياز بيشتر به رينگ‌هاي آلومينيومي و همچنين افزایش تولید خودرو در گروه سايپا، بهره گیری از دانش روز دنیا در ساخت رینگ خودرو و به خصوص رینگ آلومینیومی مد نظر گروه سايپا قرار گرفت در كنار اين مسائل همواره به دلایل مختلفی ادعا می‌شد که شركت رینگ خرمشهر به دلیل بعد مسافت از کارخانه‌های تولید خودرو، امکان افزایش تولید را ندارد و اجازه افزایش ظرفیت تولید صادر نمی شد، لذا با پیگیری صورت گرفته توسط مسئولان محلی و اعتقادی که دولت مبني بر اين که همه ملت و صنعت گران، مدیون خرمشهر هستند، گروه سايپا نيز تمام همت خود را براي اداي دين دوباره به اين شهر بكار برد و از آنجا كه استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی جزو سیاست‌های گروه سایپاست لذا بررسي‌ها براي جذب سرمايه‌گذار خارجي مد نظر قرار گرفت و قرارداد با شرکت‌هانوس بر اساس همان مدل سرمايه‌گذاري مشترك (Joint Venture) و با نگاه برنده-برنده با ساختاري شبيه به قرارداد سيتروئن، منعقد شد و پیش‌بینی شده که در طی یک سال خط تولید شرکت تولید رینگ آلومینیومي خرمشهر به بهره‌برداری کامل برسد و ۳ میلیون حلقه رینگ در سال تولید شود. به طور متوسط هر رینگ با ارزش تقریبی بین ۲۰ تا ۳۰ دلار در سال، ۹۰ میلیون دلار گردش مالی به شرکت رینگ سایپا اضافه خواهد کرد و علاوه بر این با اشتغال زایی 1200 نفري به كاهش معضل بيكاري در شهرستان خرمشهر و منطقه کمک خواهد شد.
مزايا و پتانسيل‌هاي ارتباط با اين دست توليد كنندگان را شرح دهيد.
براي پاسخ به اين سوال بايد به چند موضوع پرداخت، اول اينكه چرا آنها ايران را انتخاب می‌کنند، بعد اينكه چرا تمايل به همكاري با سايپا دارند و سياست سايپا در اين زمينه چيست و سپس اينكه چرا ما با آنها همكاري مي‌كنيم.
امتیازات بسیاری، ایران را متمایز از دیگر کشورها در منطقه می‌نماید. ایران با داشتن 40 بخش صنعتی مختلف که در بازارهای بورس حضور دارند، برخوردار از متنوع ترین صنایع در خاورمیانه و شمال آفریقاست. تنوعی بالا در حوزه‌های معدنی و ذخائر هیدورکربوری اش دارد. سرمایه عظیم سوخت‌های فسیلی اعم از نفت (جایگاه چهارم جهانی) و گاز (رتبه دوم ذخائر دنیا)، انرژی هسته ای و ظرفیت‌های بکر تولید انرژی بادی و خورشیدی، موقعیتی منحصربفرد به ایران داده است. در زمینه صنایع پیشرو نظیر خودروسازی نيز ایران دارای سهم خوبی در سطح جهانی است.
بازار خودرو ایران بدلیل مجاورت با بیش از 10 کشور و قابلیت تبدیل شدن به پایلوت صادراتی، پتانسیل بالقوه‌ای را برای صادرات محصول به کشورهای مختلف دارد، خودروسازان تا امروز توانستند علي‌رغم تاثیر مسائل دیپلماتیک در دولت‌های مختلف و با توجه به شرایط و داشته‌های خود، آمار تقریباً قابل قبولی در بخش صادرات ارائه دهند. هر سرمايه‌گذار چه در بخش خودروسازي و چه در بخش قطعه‌سازي و يا ساير بخشهاي مرتبط كه قصد همكاري با گروه سايپا را دارد، بايد بر اين نکته واقف باشد که با توجه به نقش و اهميت گروه سايپا در صنعت کشور بايد اصول و قواعد سايپا را نيز پذيرا باشد. اما چرا بايد آنها بر قواعد سايپا پايبند باشند نيز واضح است, زيرا گروه سايپا 40 درصد از سهم بازار خودرو ايران را در اختيار داشته و با صادرات به بيش از 10 کشور برترين صادر کننده خودرو در ايران است. برنامه عرضه محصول در گروه سايپا، همراستا با سياست‌هاي وزارت صنعت، معدن و تجارت در قالب اهداف و سياست‌هاي توسعه صنعت خودرو در افق 1404 مي‌باشد. بر اساس اين سند، بازار خودرو ايران به دو بخش 50 درصدي تقسيم شده که بخش اول به خودروهاي با برند داخلي و بخش دوم به خودروهاي با برند خارجي متعلق مي‌باشد و در جاي جاي ديگر اين سند، به موضوع «جذب سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي» و «سرمايه‌گذاري مشترک(JV)» پرداخته شده است. لذا اگر شرکت‌هاي خودروساز جهاني، تمايل دارند تا وارد بازار ايران شوند، حتما بايد شريک داخلي داشته باشند و بصورت سرمايه‌گذاري مشترک 50-50، وارد بازار شوند. همچنين با توجه به تجربه تلخ تحریم‌ها، سايپا ديگر اجازه نمي‌دهد که یک شرکت خارجی مجددا بیاید قطعه بفروشد و ما مونتاژ کنیم و به محض اینکه تحریم شد و یا مشکلی پیش آمد، رها کند و برود، و سايپا بماند و کارگران و مشتريان و هزینه‌ها.
در آخر اما در وصف مزايا و پتانسيل‌هاي ارتباط‌هاي اينگونه اينكه سایپا و هر مجموعه صنعتي ديگر در ايران اگر بخواهد موفق باشد بايد با شرکای خارجی همکاری نموده و در بازارهای بین‌المللی حضور داشته باشد و این کار بسیار ارزشمند و قابل ستایش است. همچنين تاکید دولت و خواست وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت نیز گسترش این نوع همکاری‌های خارجی است، یکی دیگر از مزایای انجام همکاری با شرکت‌های معتبر، صادرات محصول است و به دلیل اینکه ایران در بین کشورهای همسایه و منطقه در صنعت خودرو پیشتاز است، لذا از این شرایط می‌توان به نحو احسن استفاده کرد و بازارهای منطقه را در اختیار گرفت. در صورتی که نتوانیم با شرکت‌های خارجی همکاری کنیم به طور قطع همین میزان صادرات را از دست خواهیم داد و لذا باید به دنبال کسب بازارهای بین‌المللی باشیم و بر اساس نیاز مشتریان داخلی و خارجی تولید داشته باشیم چرا که در صحنه‌های بین‌المللی شرایط بسیار متمایز و سخت است. قراردادهایی که در گذشته منعقد شده جوینت ونچر نبوده زيرا مفهوم جوینت ونچر در قراردادهای بین‌المللی ایجاد سرمایه‌گذاری بین دو طرف است و در انعقاد قرارداد جدید سایپا و سیتروئن، شرکت خارجی اقدام به سرمایه‌گذاری در ایران کرده است و ما هم با افزایش بهره‌وری در شرکت داخلی خودمان توانسته‌ایم به صورت شراکت 50-50 حضور یابیم.اما در خصوص انطباق این نوع قراردادها با اقتصاد مقاومتی بايد گفت به طور کلی در اقتصاد مقاومتی دو مولفه وجود دارد که درون گرایی و برون گرایی است. در مقوله درون گرایی حداکثر استفاده از توانمندهای داخلی مطرح است و بر اساس گزارشات ارائه شده در سایپا حرکت به سوی تأمین نیازهای داخلی از طریق توان داخلی صورت می‌پذیرد و بر همین محور هم در حركت است. در خصوص برون گرایی باید با استفاده از توانمندی داخلی و پتانسیل بیرونی، تولید صورت پذیرد به نحوی که نیازمندی مشتریان داخلی تأمین شود و صادرات محصول را در پی داشته باشد که این موضوع مصداق کامل و بارز اقتصاد مقاومتی است.
هزينه مالي در شركت سايپا چه ميزان است و راهكارهاي كاهش آن را توضيح دهيد؟
اعتقاد راسخ دارم شرعاً و قانوناً آنچه مقام معظم رهبري با عنوان اقتصاد مقاومتي مطرح کرده‌اند، ايده‌اي است که اولاً از زبان شخصيتي روحاني و معنوي بيان شده است و ثانياً ايشان شخصيتي هستند که بيش از 30 سال کشور را در جنگ و در سخت ترين بحران‌ها اداره کرده‌اند و کشور را به سلامت از گذرگاه‌هاي سخت عبور داده‌اند و بر همين اساس، ايده اقتصاد مقاومتي مقام معظم رهبري در کشور ايده ناب و راه حل برون رفت کشور از مشکلات اقتصادي است. در گروه خودروسازي سايپا نيز به اقتصاد مقاومتي اعتقاد راسخي وجود دارد و معتقدم که اقتصاد مقاومتي راهگشاي مشکلات اقتصادي کشور است و تک تک کارکنان و مديران گروه سايپا منويات مقام معظم رهبري و دولت تدبير و اميد را که راه‌هاي خروج از بحران را در توليد ملي و رفع بيکاري و رکود دانسته‌اند، نصب العين خود قرار داده‌اند و در تلاش هستند تا با مديريت همه هزينه‌ها و ارتقای بهره‌وري منابع بتوانند اهداف توليد پايدار و ارتقاي رضايت مشتريان را به صورت جدي تحقق بخشند. بر اين منظور بهبود بهره‌وري هميشه سرلوحه فعاليت‌هاي ما بوده و علاوه بر بازنگري در امور و ادغام موارد مشابه جهت مديريت منابع، گروه خودروسازی سایپا بیش از یک دهه در زمینه بهره وری و کاهش هزینه بیشترین فعالیت را داشته است. طبق برنامه تدوین شده هر هفته در زمینه بهره وری جلسات مختلفی در قالب کارگروه‌های تخصصی و کارگروه‌های فرابخشی برگزار می‌شود. حاصل این جلسات با کاهش هزینه در همه بخش‌های سازمان خصوصا فنی مهندسی، پشتیبانی و کیفیت منجر به بهره وری شده که با روند رو به رشد به وجود آمده، مطمئنا مي‌توانم بگويم گروه خودرو سازی سایپا در حوزه بهره وری موفق عمل کرده است.
اما در كنار اينها تلاش‌هاي متعددي جهت كاهش نرخ موثر بانكي با هدف كاهش نرخ هزينه‌هاي مالي كه بخش زيادي از هزينه‌هاي گروه سايپا را به خود اختصاص داده بود، صورت گرفت كه از جمله آنها ميتوان به كاهش معوقات بانكي، افزايش سرمايه شرکت‌هاي گروه از طريق به روزآوري ارزش سرمايه‌گذاري‌هاي بلند مدت، به روزآوری ارزش دارایی‌های شرکت‌های گروه, استفاده از سود انباشته و آورده سهامداران و ايجاد امكان تأمین مالي از بازارهاي پول، خروج از سرمايه‌گذاري‌هاي نامرتبط، کاهش سرمايه‌گذاري در کسب‌وکارهاي غير مولد و غير استراتژيك، اشاره كرد كه با اين اقدامات نرخ موثربانكي گروه سايپا از بيش از 30درصد به 24 درصد كاهش يافت و در تلاش براي كاهش آن تا 18درصد هستيم، در نتيجه اين اقدامات هزينه‌هاي مالي در سطح گروه به خوبي مديريت شد.
آيا برنامه تازه‌اي براي تأمین مالي از بازار سرمايه داريد؟
یکی از مهم‌ترین راه‌هایی که خودروسازان می‌توانند به راحتی منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین کنند، استفاده از ظرفیت بازار سرمایه است، همانگونه كه اشاره شد ما در سايپا براي مديريت هزينه‌ها اقدامات متعددي را جهت تأمین منابع مالي ارزان قيمت آغاز كرده ايم، با در نظر گرفتن ترکیب کنونی ساختار سرمایۀ شرکت سایپا، تأمین مالی از طریق انتشار اوراق اجاره با توجه به بالا بودن مبلغ تأمین مالی، دوره بازپرداخت بلندمدت آن و نرخ هزینه تأمین مالی پایین‌تر در مقایسه با سایر منابع تأمین مالی برای ما مزایایی را به همراه خواهد داشت. اما ما در گروه سايپا اقدامات متعددي را مانند، انتشار ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق مرابحه و انتشار 35۰ میلیارد تومان اوراق صکوک را انجام داديم كه در نوع خود بي‌سابقه است و همچنين در حال انجام امور جهت انتشار 800 میلیارد تومان اوراق مرابحه هستيم و پس از آن نيز انتشار 500 میلیارد تومان اوراق سلف موازی را در دستور كار خود داريم كه به زودي نهايي خواهد شد. استفاده پتانسيل‌ها و امکانات بازار سرمايه میتواند کمک شایانی به حل مشکل خودروسازان کند، چراکه آنها از طریق بورس بسیار سریع تر و آسان تر از نظام بانکی می‌توانند نیازهای نقدینگی خود را تأمین کنند، به نظر من این اقدام باید در صنعت خودرو و قطعه سازی تبدیل به یک الگو شود
يكي از ايراداتي كه به نحوه فعاليت مالي گروه سايپا گرفته مي‌شود، پيش فروش خودرو است كه با دوره‌هاي تحويل سالانه و بيشتر از آن است. آنهم با نرخ‌هاي بالا، آيا اين اقدام واقعا در راستاي پيش فروش صورت مي‌گيرد یا يك روش تأمین مالي است؟
ابتدا باید به یک نکته مهم توجه شما را جلب کنم، اینکه منابع مالی شبکه بانکی محدود است و باید این امر را به عنوان یک واقعیت قبول کرد، از سوی دیگر نیازهای بخش تولید کشور از جمله در خودروسازی و قطعه سازی بسیار است، در كنار اين موضوع مردم هم براي خريد خودرو نياز به نقدينگي دارند كه بازهم سيستم بانكي نمي تواند به آنها كمك چنداني كند، پس پيش فروش خودرو يك راه حل برنده-برنده است كه طي آن هم خودروسازان مي‌توانند بخشي از نقدينگي مورد نياز خود را كه سيستم بانكي امكان تأمین آنرا ندارد تهيه كنند و هم متقاضيان خودرو مي‌توانند با پرداخت تدريجي قيمت خودرو صاحب وسيله نقليه شوند. اما اينكه در ظاهر سودهاي پرداختي بالاتر از نرخ مصوب بانكها است، تنها يك سوءتفاهم مي‌باشد، زيرا در اصل بانكها پول را از مشتريان خود دريافت می‌کنند و سودي را به آنها پرداخت مي‌كنند، اما با اضافه نمودن هزينه‌هاي خود و همچنين سود مورد نظر خودشان آنرا با نرخ بهره بالاتر به متقاضيان پرداخت مي‌كنند، حال خودروسازان به دليل مشكلات نقدينگي بانكها بجاي دريافت وام از نظام بانكي، پول مورد نياز را از طريق پيش فروش محصولات خود تأمین كرده و هزينه مالي را هم بجاي بانكها در قالب تخفيف در قيمت خودرو و يا پرداخت هزينه سفر به مشتريان خود مي‌پردازند. پس پيش فروش خودرو نه تنها با نرخ بالاتر از سيستم بانكي صورت نمي گيرد، بلكه روشي است مطمئن و كم هزينه براي تأمین مالي و همچنين راهكاري است براي ارائه خدمت به افراد بيشتري از جامعه همراه با قدرداني از آنها به دليل مشاركتشان در توليد. در ضمن بايد توجه كرد كه پولهاي حاصل از پيش فروش خودرو به صورت مستقيم وارد چرخه توليد مي‌شود كه اين امر باعث رونق اقتصادي در كشور و توسعه اشتغال مي‌شود، لذا روش پيش فروش بايد برنده ديگري هم علاوه بر مشتري و خودروساز در نظر گرفت و آن اقتصاد كشور است.
مشكلات فعلي صنعت خودرو چيست؟
عمده مشكلات صنعت خودرو در حال حاضر مربوط مي شود به مسائل باقيمانده از تحريم‌های بين المللي، افزايش نرخ ارز و قيمت مواد اوليه، كاهش پرداخت تسهيلات بانكها در كنار افزايش نرخ تسهيلات بانكي و دخالت‌هاي دولت در قيمت‌گذاري كه منجر شده است به مسائلي مانند محدوديت در تامين و كاهش توليد، افزايش بهاي تمام شده، كاهش نقدينگي و افزايش هزينه‌هاي مالي. اما صنعت خودروسازي با استفاده از پتانسيل خود بر بخشي از مشكلات محيطي فائق آمده و در حال حاضر روند روبه رشد را آغاز نموده است.در كنار مسائل فوق اما بايد به موارد ديگري همچون ضعف زيرساخت‌هاي مورد نياز صنعت و به ويژه صنعت خودرو مانند ضعف در زيرساخت‌هاي كشور در جهت توسعه تجارت، مشكلات زيرساخت‌هاي حمل و نقل، كمبودها در زيرساخت‌هاي الكترونيكي و ارتباطي، مشكلات قانوني و ساختاري مانند قانون تجارت و يا قانون جلب و حمايت از سرمايه‌گذاري خارجي، ضعف‌هاي اساسي در مديريت تقاضا و كنترل بازار مانند قرارگرفتن خودرو در شمول قيمت‌گذاري دولتي و مشكلات عديده در مديرت رسانه‌ها در راستاي حمايت از صنايع داخلي، هم اشاره كرد
چه راهكارهايي براي رفع اين مشكلات پيشنهاد مي كنيد؟
هر كدام از اين مشكلات راهكارهاي خود را دارد اما اگر بخواهم به راهكارها اشاره كنم ميتوان به اقدامات متعددي اشاره كرد كه هر كدام جاي بحث بسيار دارد و حاصل بررسي‌هاي كارشناسانه همكاران من در گروه سايپا است و پيش از اين نيز به تفصيل در اختيار مديران ارشد مملكتي قرار گرفته است، اما اگر به صورت خلاصه و تيتروار بخواهم بيان كنم، مي توان اشاره كرد به مواردي همچون تک نرخی کردن نرخ ارز و کاهش مستمر نرخ برابری آن در برابر دلار با در نظر گرفتن تفاوت بین نرخ تورم در آمریکا با نرخ تورم در ایران، تثبیت مقررات ارزي، تسهيل در روابط و تبادلات گمركي با كشورهاي بازار هدف و توسعه صادرات، كمك در تکميل ظرفيت‌هاي خالي واحدهاي توليدي از طريق تسهيل سرمايه‌گذاري خارجي، استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذاري خارجی و انتقال تكنولوژي به منظور توليد قطعات
High Tech در داخل كشور، تخصيص وام‌هاي كم بهره يا بدون بهره به تحقيق و توسعه با الگوبرداري از ساير كشورها، تثبیت سیاست‌هاي پولی، توسعه و ارتقاء ناوگان داخلی از طريق طرح‌هاي جايگزيني خودروهاي فرسوده، نوسازي زيرساخت‌هاي بخش توليد در جهت رقابت پذير کردن توليدات داخلي، تدوین و اجراي قانون حق مالکیت معنوي و دستورالعمل‌هاي مربوطه، اصلاح بنیادین قوانین تجارت به منظور بهبود فضاي کسب و کار، تداوم حمايت از اقتصاد مقاومتی و دستیابی به خودکفایی، خروج خودرو از ليست كالاهاي انحصاري، پیگیری و پیاده سازی طرح جایگزینی خودروهای فرسوده به عنوان یکی از ارکان توسعه بازار، سیاست‌گذاری قاطع و روشن در حوزه واردات، آموزش و اطلاع رساني هدفمند در سطح جامعه مبني بر ضرورت حمايت از صنعت استراتژيك خودروسازي به عنوان لوكوموتيو صنايع كشور، جلوگیری از تخریب و انتقادهای مخرب و غیر سازنده از صنعت خودرو که هم به تقاضای محصولات این صنعت در داخل کشور لطمه وارد ساخته است و هم روی بازارهای صادراتی تأثیر منفی دارد، تسهيل شرايط سرمايه‌گذاري خارجي، ايجاد مراکز R&D جديد با همکاري شرکت‌هاي خارجي، تاسيس شرکت‌هاي طراحي محصول و R&Dو مراکز آزمون به شيوه همکاري مستقيم (FD) يا مشترک (JV) براي توسعه همکاري‌هاي مشترک بين شرکت‌هاي ايراني و خارجي و حمايت جدي دولت از اين همکاري‌ها. همه مواردي كه به صورت فهرست گونه ذكر كردم، به نظر بنده و همكارانم در گروه سايپا راهكارهاي رفع مشكلات صنعت خودرو در كشور است و اهتمام دولت در حل مشكلات ذكر شده مي تواند شتاب دهنده صنعت كشور و به خصوص صنعت خودرو در مسير پيش رو باشد.
برخي معتقدند دولتها به نحوي به صنعت خودروسازي يارانه حمايتي مي دهند؛ با اعمال تعرفه، تسهيلات ويژه و... آيا واقعا اينگونه است؟ ارزيابي شما در اين رابطه چيست؟
صنعت خودروی جهان با گردش مالي بيش از 2790 ميليارد دلار و اشتغال بيش از 48 ميليون نفر مستقیم و غیر مستقیم، اگر خود يك كشور در نظر گرفته شود، معادل هفتمین اقتصاد بزرگ دنيا خواهد بود. لذا همه دولتها در مواقع بحران از اين صنعت حمايت مي‌نمايند. از اهميت اين صنعت همين بس كه در زمان اعمال تحريم‌هاي غيرقانوني غرب مربوط به موضوع استفاده صلح آمیز انرژی هسته ای عليه كشورمان، صنعت خودرو كشور در كنار صنعت نفت، به دليل نقش برجسته آن در اقتصاد كلان كشور دچار محدوديت‌هاي بين‌المللي شد. از طرف دیگر صنعت خودرو ايران به عنوان لوكوموتيو صنعت كشور داراي ظرفيت بالفعل توليد حدود 2 ميليون دستگاه خودرو و توليد روزانه بالغ بر 10 ميليون قطعه و 6000 دستگاه خودرو در کشور است كه موجب رونق 60 رشته بزرگ و کوچک صنعتي مانند فولاد؛ پتروشيمي؛ لاستيک؛ آلومينيوم؛ شيشه؛ نساجي؛ رنگ و پوشش ها مواد شيميایي و غیره می‌شود. صنعت مذکور با فروش بیش از 34،000 ميليارد تومان (حدود 19 درصد کل صنعت) سهم2.7درصد از توليد ناخالص ملي کشور را به خود اختصاص داده است. صنعت خودرو ايران برخوردار از برند ملي (نظیر سمند و تيبا) و دانش طراحي بدنه و موتور، اکسل و ساير سيستم‌هاي خودرو بوده و ضريب خودکفايي (ساخت داخل) اين صنعت بيش از 70درصد است. صنعت خودرو بزرگترين مشتري اعتبارات بانکي (با پرداخت بیش از حدود 4000 ميليارد تومان سود بانكي به بانک‌ها) بوده و با اشتغالزايي بيش از 900،000 نفر شغل مستقيم و غير مستقيم و برخوردار از بیش از 2،200 واحد فروش و خدمات پس از فروش در سطح کشور، محرک شبکه لجستيک و حمل و نقل با کسب و کاري حدود 1،300 ميليارد تومان مي‌باشد.
همانگونه كه گفته شد به دليل نقش اساسي اين صنعت در توليد ناخالص ملي هر كشور و نقش آن در فعال سازي زنجيره‌هاي توليد پسين و پيشين خود، كشورهاي مختلف همواره از صنعت خودرو خود حمايت مي‌كنند، به طور مثال در زمان بحران اقتصادي سال‌هاي پس از 2008، كشورها به طرق مختلف به اين صنعت كمك مالي نمودند، به طور مثال دولت آمريكا 24 ميليارد دلار كمك مالي به صنعت خود اختصاص داد است همه اينها در حالي صورت گرفت كه اين دولتها از طريق ايجاد زيرساخت‌هاي مناسب جهت فعاليت‌هاي توليدي و همچنين تسهيل تجارت داخلي و خارجي، حمايت از جذب سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي و اعمال موانع غيرتعرفه‌اي همواره از صنايع داخلي و بخصوص صنعت خودروسازي خود دفاع نموده‌اند. شايد يادآوري اين نكته ضروري باشد متوسط سود صنعت خودرو 4.5درصد مي باشد و خودروسازان خارجي در دريافت اعتبارات بانكي نرخ بهره 2.2درصد را پرداخت مي‌كنند و اين در حالي است كه نرخ بهره موثر در ايران حدود 30درصد مي‌باشد.
در سال‌هاي 1384 تا 1390 نرخ رشد متوسط حدود 4درصد بوده است، و این در حالی است که در سال‌های مذکور صنعت خودرو پايين‌ترين افزايش قيمت را نسبت به ساير كالاهاي مصرفي به‌خود اختصاص داده است. اين امر بيان‌گر اين است كه ارزش افزودة صنعت خودرو، پيش از بروز بحران اقتصادي، داراي بيشترين بازدهي بوده و نهاده‌هاي توليد را به بهره‌ورترين شكل ممكن به‌كار برده است. شاهد اين ادعا اين كه بين سال‌هاي 1376 الي 1392 در حالي که متوسط رشد شاخص بهاي کالاهاي مصرفي 15،7 درصد بوده است، اين رشد براي شاخص بهاي خودرو تنها 2.9درصد بوده است.
در حال حاضر كشور ايران و جايگاه صنعت خودرو به‌گونه‌اي است كه با توجه به مزيت جغرافيايي ايران، با بازاري 350 ميليون نفري علاوه بر بازار 70 میلیون نفری در داخل کشور روبروست. اين در شرايطي است كه شركت‌هاي جهاني خودروساز، تمايل به سهم‌بري از اين مزيت جغرافيايي با توجه به پتانسيل‌هاي صنعت خودرو ايران هستند. از همين رو، تضعيف اين صنعت، به‌معناي از دست‌دادن مزيتي ملي است كه منافع درازمدت ملي را به مخاطره خواهد‌انداخت. از طرف دیگر مبتنی بر اظهارات معاون توسعه اشتغال و کارافرینی وزیر کار, تعاون و رفاه اجتماعی هزینه ایجاد هر شغل در سال 1394 معادل 300 میلیون تومان خواهد بود و با توجه به اینکه در حال حاضر در صنعت خودرو 900 هزار نفر مشغول به فعالیت می‌باشند. لذا درصورت تعطیلی صنعت خودرو برای ایجاد اشتغال جدید این افراد نیاز به 270 هزار میلیارد تومان می‌باشد. همچنین از آنجایی که در بودجه سال 94 برای اشتغالزایی 4 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است از این رو ایجاد اشتغال برای افراد شاغل در صنعت خودرو 67.5 سال طول می‌کشد. تمام موارد ذكر شده فوق نشان دهنده اهميت و جايگاه اين صنعت است و در زماني كه اين صنعت به تبع كل اقتصاد كشور داراي مشكلاتي می‌باشد، لازم است كه از اين صنعت حمايت شود، حال که دولت تدبير و اميد تصميم گرفته براي توسعه رونق اقتصادي كشور از صنايع داخلي حمايت كند، نبايد اين قضيه را به هدر دادن بيت‌المال تشبيه كرد.