شاید مهم‌ترین این ابزارهای سیاست‌های انبساطی و انقباضی پولی و مالی باشد. این سیاست‌های گاهی آنقدر مهم و تاثیر گذارند که نه تنها می‌توانند بر بازارسرمایه همان کشور تاثیر گذارند، بلکه بازارهای مالی و پولی کشورهای دیگر را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند. برای مثال سیاست‌های انبساطی بانک مرکزی چین و تزریق وام به بخش مسکن آن کشور توانست نرخ جهانی بسیاری از کالاها را افزایش دهد.
باید توجه داشت که هرکدام از این ابزارها در صورتی می‌توانند تاثیرات خوبی بر بازارها بگذارند که در زمان صحیحی اتفاق بیفتد. به عنوان نمونه در شرایط رونق اقتصادی با وضعیت مطلوب تولید، کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند جریان‌های نقدی را به سمت تولید سوق دهد. همچنین سیاست‌های انبساطی در هنگام رکود اقتصادی، علاوه بر ایجاد آشفتگی در بازارهای مالی و افزایش تورم، نقدینگی، زمینه ای را برای فعالیت‌های سوداگرانه به وجود می‌آورد.
البته یکی‌دیگر از سیاست‌های بانک‌مرکزی که می‌تواند اثر قابل توجهی بر بورس داشته باشد، مباحث سیاست‌های ارزی بانک‌مرکزی است. در ایران ارز بخصوص دلار، نوعی کالای سرمایه‌ای محسوب و وقتی شرایط سیاسی یا اقتصادی کشور متشنج می‌شود، مردم به سمت خرید ارز هجوم می‌آورند. در چنین شرایطی نحوه تزریق و عرضه ارز در بازار می‌تواند از هیجان‌ها کاسته یا بدان بیفزاید. اتفاقی که چندی پیش رخ داد این بود که بانک‌مرکزی نرخ سپرده‌های بانکی را کاهش داد و این اقدام بخاطر وضعیت نامطلوب برخی بانک‌ها و در راستای کاهش هزینه‌های آن‌ها صورت گرفت، که هم‌سو با افزایش نرخ نفت در دنیا بود. به همین دلیل حرکت مذکور در ابتدا باعث خروج نقدینگی از بانک‌ها به بازار بورس شد، اما بعد از اتفاقات سیاسی دی‌ماه، پول‌های زیادی از کشور خارج شد و همین‌عامل تقاضا برای ارز را افزایش داد و از آنجایی‌که مدیریت عرضه با بحران مواجه بود، ارز جهش قابل توجهی را تجربه کرد.
حال با عرضه ارز به صورت محدود، روزانه و امنیتی کردن بحث معاملات ارزی، قیمت برخی ارزها اندکی کاهش یافته است. اگر بخواهیم اثر افزایش نرخ ارز بر بازار بورس را ارزیابی کنیم می‌توان گفت که افزایش نرخ ارز می‌تواند بر بسیاری از شرکت‌های صادرات محور اثر مثبت و بر گروه‌های وارد کننده مواد اولیه اثری نامطلوب گذارد.همچنین یکی‌دیگر از سیاست‌هایی که اخیرا در راستای کاهش نقدینگی رخ داده، انتشار گواهی سپرده با نرخ 20 درصد و پیش فروش سکه طلا است که این اقدامات به شدت نقدینگی را در بازارسرمایه کاهش داده است.
با توجه به مسائلی که مطرح شد می‌توان گفت در بیشتر مواقع، سیاست‌های انبساطی و انقباضی بانک‌مرکزی هر دو اثرات موقت بر بازار بورس دارند، به طوری‌که سیاست‌های انبساطی حجم نقدینگی را در بازارسرمایه افزایش می‌دهد، اما اگر این اتفاق با دلایل بنیادی دیگری همراه نشود، نقدینگی به سمت بازارهای موازی(طلا، مسکن و ارز) خواهد رفت و سیاست‌های انقباضی هم معمولا همیشگی نیست. زیرا شرایط بانک‌های کشور در حال حاضر به گونه‌ای است که پرداخت نرخ بالای سود بانکی را برای آن‌ها سخت می‌کند و در نهایت باز هم، افزایش نقدینگی در بازار رخ خواهد داد.
- شماره ۲۳۹ هفته نامه بورس - صفحه ۱۵