البته نگرانی مردم از کاهش ارزش پول ملی و حفظ سرمایه های خود به اندازه ای جدی شده که پول های سرگردان برای بازدهی بیشتر راهی بازار مختلف از جمله ارز و طلا شدند.
شدت این جریان به اندازه ای رسید که مدیران و مسئولان برای برقراری آرامش نسبی دست به تدبیر هایی زدند که یکی از آن ها بحث راه اندازی معاملات ارزی در بازار سرمایه بود . هرچند اجرای این طرح از چند سال پیش هم مطرح شده بود وتاکنون جامه عمل نپوشیده بود اما می تواند کور سویی در این شرایط نابسامان ارزی به شمار آید .
فعالان اقتصادی و کارشناسان معتقدند راه اندازی یک بازار آزاد یا بورس ارز تنها راه حل کوتاه کردن دست دلالان از این نوسان است اما راه اندازی بورس ارز نیازمند همکاری بانک مرکزی و سازمان بورس اوراق و بهاداراست.
هر چند که این وعده هم از دو سال گذشته که با حضور رییس کل بانک مرکزی در شورای عالی بورس مصوب شد، بارها داده شده اما تا به امروز هنوز بانک مرکزی هیچ ابلاغیه ای مبنی بر راه اندازی رسمی بورس ارز نداده است . اگر درباره بورس ارزها به دنبال اطلاعات بیشتری هستید مطالعه مقاله "بورس ارز چیست" می تواند مفید باشد.
بورسی ها آماده ، بانک مرکزی در حال تدبیر
فعالان اقتصادی سال‌هاست که خواستار منطقی شدن نرخ ارز هستند یعنی آزاد گذاشتن نرخ ارز متناسب با نرخ تورم داخلی و خارجی اما کنترل دستوری آن تا جایی ادامه یافت که هم اکنون با وجود تک نرخی اعلام کردن ارز، باز هم نمی‌توانند مانع از رشد بی رویه قیمت ارز شوند. شدت این صعود به اندازه ای است که بازدهی 100 درصدی برای بازارهای سکه و ارز رقم زده است، با این اوصاف سازمان بورس و بورس کالا مدعی آماده بودن زیر ساخت های لازم برای راه اندازی بورس هستند اما اجرایی نشدن این بازار را عدم همکاری بانک مرکزی می دانند.البته شاید مدیران بانک مرکزی همچنان به استراتژی تدبیر می اندیشند .
بازار مشتقه ارزی همچنان در ابهام
این مسایل در حالی مطرح است که اواخر سال گذشته هم رییس کل بانک مرکزی از آمادگی برای راه اندازی بازار مشتقه ارزی خبر داده بود . البته این خبر بارها و بارها از سوی برخی دیگر مسئولان هم تا به امروز یعنی هفته سوم تیرماه سال جاری تکرار شده و به مرحله اجرا نرسید. با این حال باز طی یکی دو هفته اخیر شاپور محمدی رییس سازمان از آماده باش بورس برای انجام معاملات ارزی خبر داد و گفت: مزیت این موضوع در وهله نخست رفع هر گونه مشکل برای خرید و فروش ارز و در یک چارچوب شفاف خواهد بود. البته بازار سرمایه ظرفیت حضور سایر گروه‌ها و فعالان سرمایه‌گذاری در کشور را دارد، اما تنظیم سیاست ارزی بر عهده بانک مرکزی است.
شبیه سازی هم اتفاق افتاد اما اجرا نشد
حامد سلطانی نژاد مدیر عامل بورس کالا نیز از آماده بودن زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری لازم برای راه اندازی بورس ارز خبر داد و گفت: حتی شبیه سازی های فنی بورس ارز صورت گرفته است و تأییدیه های قانونی آن را هم از مراجع ذیربط گرفته ایم. هرچند در گذشته عمده ارز در دست بانک مرکزی بود ولی اکنون این قاعده تغییر کرده است.زمانی که بازار مشتقه ارزی بخواهد راه‌اندازی شود باید سیگنال‌های قوی از بازار نقد دریافت کند که هم‌اکنون این شرایط مهیاست.
به گفته وی، مهمترین عملکرد بازار مشتقه ارزی تضمین و تشویق سرمایه‌گذاری خارجی است وقتی سرمایه‌گذاری خارجی وارد کشور می‌شود باید با استفاده از ابزارهای روز جهان ارز آن را در مقابل نوسانات احتمالی به نوعی بیمه کرد و این ابزار، بازار مشتقه ارزی است.
نبود انگیزه برای ایجاد بازار شفاف ارزی
با این حال با اعلام آمادگی بورس کالا و اوراق هنوز خبری از انجام معاملات نیست و فعالان همچنان در انتظارند، یک مقام آگاه بورسی که خواست نامش فاش نشود در گفت وگو با خبرنگار هفته نامه بورس با انتقاد از عملکرد بانک مرکزی گفت: بازار سرمایه مدت هاست که آمادگی لازم برای انجام معامله دارد اما بانک مرکزی با در نظر داشتن برنامه های مختلف و اجرایی کردن آن مانند سامانه نیما که هنوز راه به جایی پیش نبرده همچنان انگیزه ای برای ایجاد بازار شفاف ارزی در بورس نیست.
سکوت ادامه دارد
خبرنگار ما طی تماس های مکرر با مسئولان ذیربط خواستار پاسخگویی آنها درباره نوع فعالیت بورس ارز شد اما هیچ کدام از مسئولان توضیحی در این خصوص ندادند، به این نکته باید اشاره کرد که راه اندازی بازارهای جدید و یا حضور یک شرکت در بورس، عموما با برگزاری جلسه معارفه ای، برای آشنایی از قوانین و نوع عملکرد این موارد انجام می شود. اما تا پایان هفته گذشته هیچ مسئول بانک، بورسی یا دولتی حاضر به شفاف سازی ابعاد معاملات ارزی در بورس نشد .
پرسش هایی در انتظار پاسخ
البته در این خصوص پرسش هایی از جمله اینکه آیا قرار است باز هم در بازار مشتقه این معاملات صورت گیرد؟ یا بورسی جداگانه برای این دادو ستد در نظر گرفته خواهد شد ؟ چرا این معاملات در بازار مشتقه معامله نمی شود؟ تاثیراین حرکت شفافیت نرخ ارز و حذف دلالان چگونه خواهد بود ؟ بخش کوتاهی از پرسش هایی است که در انتظار پاسخ قرار دارد.
البته با توجه به ابعاد و حساسیت موضوع معاملات ارزی در بورس ، پرسش های بسیاری وجود دارد که شایسته است مسئولان امر در اولین فرصت مقتضی ، به شفاف سازی بپردازند که ضرورتی بسیار انکار ناپذیر به شمار می آید .
حواشی در آغاز به کار بازار ثانویه ارزی
در این روند سکوت طولانی مدت ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی بسیار قابل تامل است. با وجود اینکه رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس ماه ها قبل از موافقت بانک مرکزی برای راه اندازی بورس ارز خبر داد اما رئیس کل بانک مرکزی تا به امروز هیچ اظهارنظری نداشته است.
همچنین آخرین خبرها از سوی مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد در کمیسیون اقتصادی مجلس حکایت از آن دارد که ساز و کارهای لازم برای عرضه ارز توافقی تدارک دیده شده و از ابتدای هفته جاری بازار ثانویه ارزی تشکیل می‌شود. باید منتظر ماند و دید که نتیجه این همه وعده برای ایجاد بازاری آزاد وشفاف ارزی بدون حضور دلال چه زمانی به نتیجه می رسد.
این مسایل در حالی مطرح است که رییس کل بانک مرکزی چهارشنبه هفته گذشته در حاشیه جلسه هیات دولت ، ناگهان خبر از آغاز به کار بازار ثانویه ارزی از روز چهارشنبه هفته گذشته داد که خود بر حواشی این مسئله افزود .
- شماره ۲۵۷ هفته نامه بورس - صفحه۲