به همین دلیل است که بیشتر کارخانه‌های خودروسازی و برندهای معتبر خودرو اکنون دست به کار طراحی و تولید بیشتر خودروهای برقی شده اند. مطلب زیر درباره تاثیر افزایش استفاده از خودروهای برقی در ژاپن ترجمه‌ای از گزارش مجله بلومبرگ بیزنس ویک در این باره است:
تتسویا کیمورا عصبی است. شرکتی که او مدیریت آن را بر عهده دارد بخش‌هایی از موتور خودرو را تولید می‌کند و در حال حاضر در چرخه بی‌پایان کاهش هزینه برای باقی ماندن در عرصه رقابت‌هاست. پاییز سال گذشته، بزرگترین مشتری او یعنی آکیو تویودا رئیس شرکت تویوتا موتورز به او هشدار داد که تحولی با عنوان «یک بار در طول قرن» بقای صنعت را تهدید می‌کند.
تویودا البته که در مورد جنگ تجاری که ترامپ راه‌اندازی کرده صحبت نمی‌کرد، گرچه این نیز یکی از خطرهایی است که صنعت را تهدید می‌کند. او در حقیقت در مورد ترویج استفاده از خودروهای الکتریکی و بدون راننده هشدار می‌داد، همه نوآوری‌هایی که برای افرادی که زندگی آنها بر مدار تولید موتورهای احتراقی می‌چرخد می‌تواند ناراحت کننده باشد. دولت ژاپن در ماه گذشته در اعلامیه‌ای گفت خواستار آن است که همه تولیدکنندگان تا سال ۲۰۵۰ تولید موتورهای احتراقی را متوقف کنند و در حقیقت این اعلام فشار را بر روی این تولید کنندگان افزایش داد. در حالی‌که این تاریخ چندان نزدیک به نظر نمی‌رسد چین که بزرگترین بازار خودرو در جهان است هدف خود را تولید یک خودروی برقی از میان هر ۵ خودروی تولیدی تا سال ۲۰۲۵ عنوان کرده است.
موضوع برای آیچی ژاپن که تویوتا و صدها تولیدکننده دیگر از جمله کیمورا آساهی تکو در آن واقع شده است این است که قطعات وسایل نقلیه الکتریکی کمتر از یک سوم قطعات خودروهای معمولی امروزی است. این تنها نمونه‌ای است از آن قطعاتی که در وسایل نقلیه الکتریکی وجود ندارد: شمع‌های جرقه، پیستون‌ها، پمپ‌های سوخت، انژکتورها و مبدل‌های کاتالیزوری. برای ۳۱۰ هزار کارگر و کارمند کارخانه‌های خودروسازی، بازسازی ابزار به معنای تغییر سایز تاثیر بسیار زیادی بر قلب صنعتی ژاپن بر جای می‌گذارد. راب کارنل اقتصاددان ارشد آسیا پاسیفیک در آی ان جی بانک سنگاپور در این‌باره عنوان می‌کند: «این جریان کل منطقه جغرافیایی را شامل می‌شود. آرایشگاه‌ها، مغازه‌های کوچک محلی که سالمندان آنها را اداره می‌کنند، و همه کسب‌وکارهایی که کارکنان خودرویی برای آنها پول می‌پرداختند در این دایره قرار می‌گیرد.»
این نوعی از تهدید است که به آهستگی حرکت می‌کند. خودروهای الکتریکی در سال گذشته تنها یک درصد از فروش جهانی خودرو را به خود اختصاص داده‌اند و بیشتر تحلیلگران بر این باورند که سالانه تولید تعداد زیادی از خودروهای گازسوز را به پایان می‌رسانند و با موفقیت تویوتا در فروش پرایوس هیبریدی اجازه داده می‌شود که سازندگان خودرو از دیگران در روندی آهسته‌تر به سوی الکتریکی شدن حرکت کنند، به نظر می‌رسد که آیچی با ادامه همین روند کسب‌وکاری طولانی‌تر را در پیش روی خود داشته باشد.
در ماه دسامبر اگرچه تویوتا اعلام کرد که قصد دارد تولید بیش از ۱۰ مدل انواع باتری را تا سال ۲۰۲۰ آغاز کند. این شرکت تولید خودرو همچنین تولید باتری را در شکل باثبات تری گسترش می‌دهد تا پایه حتی گسترده‌تر خودروهای الکتریکی را فراهم کند. تولیدکنندگان رده بالا شرکت دنسو و شرکت آیشین سیکی که وابسته به تویوتا هستند اکنون میلیاردها دلار درآمد دارند و می‌توانند در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند. ژانت لوییس تحلیلگر صنعتی مقیم توکیو که در شرکت مک کوایر کار می‌کند در این‌باره می‌گوید: «همراه با تمام تغییرات فناوری همواره برندگان و بازندگانی در این مسیر وجود دارند. شما می‌توانید تولیدکنندگانی پیدا کنید که توانایی گسترش بعضی از بخش‌های کلیدی را دارند، اما اگر شما به جمع تولیدکنندگان بپیوندید، لزوما به این معنا نیست که یکی از برندگان هستید.»
گردشی در کارخانه که کیمورا در شهر هکینن آن را اداره می‌کند به شما نشان می‌دهد که چرا ایجاد تغییرات می‌تواند سخت باشد. اگرچه این شرکت به نسبت بزرگ است و ۵۰۰ کارمند در آن مشغول به کارند در این بازدید مانند سفری به زمان می‌ماند. کیمورا با اشاره به روزهای دوران امپراتوری هیروهیتو می‌گوید: آساهی در طول چندین دهه و تعدادی از کارکنان هنوز با ماشین‌هایی که در سال ۱۹۷۱ خریداری شده بود کار می‌کنند و اگر تصاویر کارخانه را بر روی کامپیوتر ببینید احساس می‌کنید که این عکس‌های قدیمی است که در برابر شما قرار دارد.»
یک مدیر ۵۱ ساله که پیش از این در تویوتا کار می‌کرد پس از ادغام تویوتا کیمورا در پنج سال پیش شروع به ایجاد تغییراتی در آساهی کرد. او نرم‌افزارها و سنسورهای بیشتری به خطوط تولید اضافه کرد تا میزان پسماندها را کمتر کند. همچنین اجازه تعدیل نیرو نیز صادر کرد، اما بزرگترین نوآوری شروع یک کار مشاوره‌ای بود، تکنولوژی آی اسمارت که دیگر تولیدکنندگان را به سوی بهینه‌سازی هدایت می‌کرد.
هدف کیمورا این است که در نهایت به اندازه ممکن درآمد از خدمات مشاوره‌ای داشته باشد درست همان‌گونه که می‌توان از فروش قطعات خودرویی درآمد کسب کرد. او معتقد است: اگر خودروهای الکتریکی واقعا مورد استقبال و استفاده قرار گیرد بخش بزرگی از کسب‌وکار ما از بین می‌رود.
در ادامه زنجیره تأمین، جایی که بیشتر شرکت‌ها کمتر از ۳۰ کارکن دارند، پول کم‌تری برای سرمایه‌گذاری در این کسب‌وکارهای تازه و فناوری‌ها وجود دارد. بر اساس نظرسنجی دولت محلی، در سال ۲۰۱۷، سالی که تویوتا موفق به ثبت رکورد بالاترین سود شد، ۴۰ درصد از تولیدکنندگان کوچک تویوتا سقوط درآمد خود را گزارش کردند. در این میان تنها ۱۵ درصد از تولیدکنندگان اعلام کردند که کارمندانی برای بخش تحقیق و توسعه استخدام کرده بودند.
هیچ اقتصاددانی تاکنون مطالعه‌ای رسمی درباره اثرات احتمالی انقلاب خودروهای الکتریکی بر روی آیچی انجام نداده است. تجزیه و تحلیل تازه صنعت خودروی آلمان که به وسیله موسسه فرون هوفر برای صنایع مهندسی نشان داد که اگر فقط یک چهارم از تمام وسایل نقلیه بر اساس موتورهای الکتریکی طراحی شده باشد این کشور ۹ درصد از مشاغل خود را از دست می‌دهد، البته باید این موضوع را اضافه کرد که مشاغل زیادی را تولید خودروهای الکتریکی ایجاد می‌کند.
مارتین شولز اقتصاددان موسسه اقتصادی فوجیتسو در توکیو معتقد است که میزان مشاغل از دست رفته در آیچی قابل‌توجه خواهد بود اما احتمالا به اندازه‌ای بزرگ نیست که در مطالعات سال ۲۰۱۷ به آن اشاره شده است. او می‌گوید سازندگان قطعات خودرو با مسال‌های مشابه آنچه صنعت ساعت‌سازی سوییس در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ با آن روبرو شد زمانی که ساعت‌های کامپیوتری جایگزین ساعت‌های چرخ دنده‌ای شدند، خواهد شد. صدها کارخانه سنتی از دور خارج می‌شوند و ده‌ها هزار نفر شغل خود را از دست می‌دهند و به همین دلیل است که در آیچی، کیمورا سعی دارد صنعت جدیدی بسازد که جایگزین صنعت قدیمی شود. این موضوعی است که تنها در طول زمان حل خواهد شد پیش از آن که تویوتا سفارش‌های خود را از این شهرک صنعتی کمتر و کمتر کند.
*اکرم شعبانی/روزنامه نگار
- شماره ۲۶۵ هفته نامه بورس - صفحه ۸