مجموعه ماهان نخستین شرکتی بود که از ابزارهای نوین تأمین مالی از بورس استفاده کرد، دلیل این امر را بیان کنید.
همانگونه که می‌دانید سیستم بانکی کشور ظرفیت محدودی در خصوص تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی دارد و جوابگوی نیاز آنها نیست، بنابراین شرکت هواپیمایی ماهان در سال 89 نخستین تأمین مالی از طریق بورس را در قالب صکوک اجاره، منتشر کرد.
کار مشکلی بود؟
بله، زمانی که ما برای اولین بار صکوک را منتشر کردیم، حتی ادبیات و واژه صکوک برای تعدادی از محافل مالی بیگانه بود. متقاعد کردن مجموعه از بکارگیری این ابزار آن هم برای نخستین‌بار، کار مشکلی بود. در عین حال چون شناخت کافی روی آن نداشتند و از سوی دیگر ریسک خاص خودش را هم داشت، کسی زیر بار انتشار صکوک نمی‌رفت.
چه شد که پذیرفته شد؟
ماهان این جرات و جسارت را داشت که اولین صکوک را منتشر کند و از اینکه این کار را انجام داده‌ایم پشیمان نیستیم و بر خود می‌بالیم.
رقم صکوک منتشر شده چقدر بود و در چه راهی صرف شد؟
نخستین صکوک منتشر شده توسط ماهان، حدود 30 میلیارد تومان بود که با آن یک هواپیما تهیه کردیم، صکوک دوم 90 میلیارد تومان بود که با آن دو هواپیما خریدیم و صکوک سوم، 210 میلیارد تومان بود که با آن هم دو هواپیما تهیه شد یعنی مجموعا موفق شدیم 5 فروند هواپیما با استفاده از ابزار صکوک تهیه کنیم که هم اکنون، مشغول سرویس دادن به مردم است.
چه دلیلی باعث شد که به سمت تأمین مالی از طریق بورس بروید؟
با آنکه تأمین مالی از طریق بازار سرمایه از لحاظ کارمزدی و تسهیلاتی تقریبا از نظر نرخ به سیستم بانکی نزدیک است اما شرکت دوست داشت در زمینه اخذ تسهیلات نیز به سمت شفافیت بیشتر گام بردارد و معتقد بودیم که صکوک ابزاری است که می‌تواند شرکت را به شفافیت بیشتر رهنمون سازد. از سوی دیگر تأمین مالی از طریق بورس، یکی از ابزارهایی است که می‌تواند تمام شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی را مجبور به ایجاد نظم کند برای مثال زمانی که ما تسهیلاتی از بانک دریافت می‌کنیم، اولا کارشناسان بانک دقتی که بخش بورس و بدنه نظارتی بورس دارد را ندارند یعنی کارشناسان بورس به دقت صورت‌های مالی و اظهار‌نظرهای حسابرسی و دیگر دستگاه‌های نظارتی را بررسی می‌کنند، بنابراین تأمین مالی بر اساس توان بنگاه‌ها صورت می‌گیرد و شرکت‌ها در آینده گرفتار نمی‌شوند. ضمن اینکه در سیستم بانکی فرض کنید اگر سررسید اقساط شما 5 مرداد باشد و شما 10 مرداد یا یک ماه دیرتر پرداخت کنید این در سیستم مشکلی ایجاد نمی‌کند و در واقع رسانه‌ای نمی‌شود ولی زمانی که شما از طریق ابزار بازار سرمایه برای تأمین مالی استفاده می‌کنید، مجبورید تابع نظم باشید و تکلیف دارید حتی چند روز قبل از سررسید آنچه تعهد کرده‌اید را واریز کنید. بلند مدت بودن تأمین مالی، طراحی متناسب ابزار تأمین مالی با پروژه تأمین مالی شونده، جذب منابع مستقیم از مردم و تزریق آن به پروژه نیز از دیگر مزایای برخورداری از ابزارهای بازار سرمایه است.
آیا برنامه‌ای برای انتشار مجدد اوراق دارید؟
برای انتشار اوراق صکوک منفعت اقداماتی صورت گرفته که نخستین بار برای بخش خصوصی است. در حال حاضر منتظر ثبات شرایط اقتصادی هستیم تا تصمیم نهایی اخذ شود.
چه مشکلاتی در فرآیند تأمین مالی وجود دارد؟
یکی از مشکلات، طولانی شدن فرآیند تأمین مالی است که به نظرم باید کوتا‌تر شود. مشکل دیگر بالا بودن نرخ‌هاست. مشکل دیگر اتکا به سیستم بانکی برای اخذ ضامن است که در مجموع تأمین مالی از طریق بورس را با مشکل مواجه می‌کند.
راهکار شما برای رفع این موانع چیست؟
اطمینان بیشتر به تأمین سرمایه‌ها می‌تواند فرآیند را کوتاه‌تر کند. برای کاهش نرخ‌ها هم باید سریعتر شرکت‌های رتبه بندی در کشور فعال شوند. در خصوص ضامن هم سازمان بورس می‌تواند کمی سرمایه‌گذار را در ریسک بازار سهیم کند تا بتواند سودی بیشتر از سیستم بانکی دریافت کند و به اعتبار شرکت‌ها، مجوز تأمین مالی صادر کند. برای مثال شرکت هواپیمایی امارات یک میلیارد دلار اوراق صکوک منتشر کرد ولی این کشور به اعتبار خود این اوراق را منتشر کرده است، اگر فرهنگ مالی در کشور ارتقاء پیدا کند و بتوانیم به اعتبار خود ماهان صکوک منتشر کنیم یعنی 2 تا 5/2 درصد هزینه‌ها و قیمت تمام شده پول ما کاهش پیدا می‌کند.
- شماره ۲۶۵ هفته نامه بورس - صفحه ۹