برای بررسی وضعیت انبارداری و روند عرضه کیفی پسته در بورس کالا ، نظرات جلیل کاربخش راوری نایب‌رئیس اتاق بازرگانی کرمان را جویا شدیم.
در حال حاضر وضعیت انبارهای بورس کالا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تاکنون ۲ انبار به مرحله بهره‌برداری رسیده‌اند، البته موارد دیگری هم وجود دارد که در حال پیگیری است. این انبارها برای نگهداری در یک محدوده زمانی مشخص مناسب هستند. البته برای نگهداری در فصل تابستان نمی توان روی آنها حساب کرد؛ مگر اینکه برای آنها سردخانه در نظر گرفته شود که در این صورت هزینه نگهداری با آنچه اکنون اعلام شده، متفاوت است.
با توجه به اینکه پسته انواع متفاوتی دارد، عرضه آن به چه صورت خواهد بود؟
پسته در دو نوع «خندان» و «بسته» و هر یک از این دو نوع، در دو سایز تعریف‌شده و قابل‌پذیرش است. به نظر می‌رسد این استاندارد برای پذیرش پسته در بورس کالا کفایت می‌کند؛ با این حال حدود ۷۰ نوع پسته وجود دارد. که همه اینها در همین دو طبقه دسته‌بندی می‌شوند. البته پسته‌ای که نماد آن در بورس کالا بازگشایی می‌شود، پسته فندقی است که عمده تولید داخلی و صادراتی کشور را تشکیل می‌دهد. البته پسته احمدآقایی نیز شرایط تولیدی مناسبی دارد و می‌تواند به زودی به بورس ورود کند، چراکه آفت کمتری داشته و کشاورزان به سمت تولید این محصول تمایل پیدا کرده‌اند.
تعیین کیفیت محصولات از چه راهی انجام می‌شود؟
صاحبان انبار آموزش‌های لازم را از سوی بورس کالا می‌بینند که بتوانند کیفیت محصول را تعیین کنند. اکنون آموزش‌های مقدماتی انجام شده و مبنی بر این است که کلاس‌های پیشرفته برگزار شود تا صاحبان انبارها بتواند قبض مناسبی برای کالا صادر کنند.
وجود سم افلاتوکسین در پسته ایرانی، از جمله مشکلاتی است که حتی تا تحریم پسته ایران در صادرات پیش رفت، آیا در روند استانداردسازی، نبود این سم سنجیده می‌شود؟
همانطور که اشاره کردید، در اتحادیه اروپا این سم اندازه‌گیری می‌شود . البته در سال‌های گذشته نیز به دلیل احتمال وجود این سم در پسته ایرانی، زمزمه‌های تحریم از سوی اتحادیه اروپا مطرح شد، با کمک‌های دولت این استانداردسازی که هزینه بالایی هم دارد انجام شد. اما مشکل اینجاست مقدار زیادی از افلاتوکسین در باغ ایجاد می‌شود و دست ما از اندازه‌گیری آن کوتاه است. با این حال نه افروتکسین و نه باقی مانده سم در استاندارد سازی بورس کالا اندازه‌گیری نمی‌شود.
دلیل نبود چنین معیاری در استانداردسازی بورس کالا چیست؟
پسته بورس کالا قرار است نیاز کشورهای روسیه و چین را تأمین کند و از آنجایی‌که این کشورها سخت‌گیری چندانی در این موضوع ندارند، این معیارها در استانداردسازی بورس کالا قرار نگرفته است. با این حال اندازه گیری افروتکسین و باقی مانده سم از جمله اتفاقات مهمی است که باید در سال‌های آینده مدنظر بورس کالا قرار بگیرد.
با توجه به وجود مشکلاتی در صادرات پسته، بورس کالا چگونه می‌تواند به تسهیل این روند کمک کند؟
یکی از مشکلات و دغدغه‌های کشاورزان در بحث صادرات نبود استانداردسازی مناسب بود، این در حالی است که بورس کالا با استانداردسازی خود می‌تواند این مهم را حل کند. درواقع برخی کشورها مانند چین و ویتنام سخت‌گیری چندانی در خصوص کیفیت ندارند، همین موضوع کشاورزان را بدعادت کرده و باعث می‌شود پسته مرغوبی صادر نشده و برند پسته ایرانی در بازارهای بین‌المللی خراب شود. از این‌رو بورس کالا با همین استاندارد سازی، می‌تواند زمینه را فراهم کند که پسته ایران با کیفیت بالاتری صادر شود.
دربازار پسته شاهد حضور گسترده واسطه‌گران هستیم، امکان کوتاهی دست دلالان در تالار نقره ای را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حذف دلالان و واسطه‌گران از این بازار امکان‌پذیر نیست. درواقع دغدغه‌ای که برخی از فعالان پسته دارند به تجربه ورود زعفران به بورس کالا برمی‌گردد که امکان دارد از سوی برخی شرکت‌های صاحبان سرمایه با مهندسی سهام، نرخ حبابی روی سهم ایجاد کنند یا در فصل تقاضا کالا را دپو کرده و مانع عرضه پسته در فصل مناسب شوند.به نظر می‌آید با مدیریت مناسب بورس کالا، اتفاقی که برای زعفران افتاد در این بازار تکرار نشود. البته انتظار نداریم که واسطه گران حذف شوند، بلکه انتظار می‌رود که واسطه‌گران هم با حضور در بازار در قالب قانون بازار و به صورت شفاف تجارت خود را
انجام دهند.
آگاهی باغدارها از روند عرضه پسته در چه سطحی قرار دارد؟
باغداران جمعیت بزرگی هستند و آموزش آنها دشوار است، از سوی دیگر برای برای ورود به بورس کالا احتیاج به آموزش مستمر دارند. در حال حاضر از طریق انبارها، اتاق بازرگانی استان کرمان و ... اطلاع‌رسانی‌هایی انجام شده اما کافی نیست. در جلساتی که اتاق کرمان با مسئولان بورس کالا داشته در خصوص ضرورت آموزش کشاورزان تأکید شده است. ضمن اینکه در سال ۹۶، کارشناسان بورس کالا در استان کرمان حضور یافته و کارگاه‌های آموزشی برگزار کرده‌اند. اما حتماً به‌منظور آموزش کشاورزان، دوره‌های آموزشی مجدداً برگزار خواهد شد.
در خصوص میزان سهم بورس کالا از بازار پسته چه نظری دارید؟
پیش‌بینی اولیه برای تولید پسته در سال جاری ، حدود ۲۰۰ هزار تن است که از این مقدار به نظر می‌آیدحدود ۵ درصد آن از طریق بورس کالا عرضه شود. البته افزایش سهم و تداوم عرضه به عملکرد بورس کالا در سال اول انجام این پروژه بستگی دارد.
- جلیل کاربخش- راوری نایب‌رئیس اتاق بازرگانی کرمان
- شماره۳۲۵ هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه۶