صنعت داروسازی به‌عنوان یکی از پویاترین ارکان نظام سلامت، این روزها حال خوش و خوبی ندارد، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مشکلات صنعت داروسازی در حال حاضر مشکلات اقتصادی، تأمین نقدینگی و پس‌ازآن نحوه نقل‌وانتقال پول برای دریافت مواد اولیه دارویی است. راه‌حل رفع بحران صنعت داروسازی روشن است. اگر دولت اقدام به حمایت کند، می‌توانیم شاهد توسعه صنعت داروسازی و تولیددارو، با دانش بالا باشیم. موارد مذکور بخشی از نظرات یکی از مدیران صنعت دارویی است. فرصتی فراهم شد پیرامون برخی مشکلات صنعت داروسازی نظرات مهدی بخشایش، مدیر عامل و نایب رئیس هیأت مدیره شرکت صنعتی کیمیدارو را جویا شویم.
وضعیت کنونی صنعت دارو را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مشکلات صنعت داروسازی در حال حاضر مشکلات اقتصادی و تأمین نقدینگی و پس‌ازآن نحوه نقل‌وانتقال پول برای دریافت مواد اولیه دارویی است. البته با تلاش‌های مسئولان وزارت بهداشت تاکنون توانسته ایم از سد تحریم‌ها عبور کنیم. در حال حاضر شرکت‌های داروسازی بر اساس پیش‌بینی که از سال قبل داشتند، موجودی انبارهای خود را به نحوی تنظیم کرده‌اند که بتوانند دارو تولید و به بازار عرضه کنند؛ اما اینکه تا پایان سال ۹۸ قرار است چه اتفاقی برای صنعت داروسازی کشور بیفتد، درخصوص رفع کمبود نقدینگی، درهاله‌ای از ابهام است و معلوم نیست چه اتفاقی برای صنعت استراتژیک داروسازی کشور رقم خواهد خورد و دراین شرایط پیش‌بینی اوضاع بسیار دشوار و پیچیده شده است. صنعت داروسازی به‌عنوان یکی از پویاترین ارکان نظام سلامت، این روزها حال خوب وخوشی ندارد. افزایش مدت‌زمان پرداخت مطالبات تولیدکنندگان که به بیش از یک سال رسیده است، این صنعت را در وضعیت بحرانی قرار داده و همین باعث شده تا چرخه اقتصادی تولید دارو با سیکل معیوبی مواجه شود، فعالان صنعت دارو، مشکلات این بخش را بیشتر ناشی از عدم برنامه ریزی مناسب و خروج نقدینگی دارو به بخش‌های دیگر می‌دانند.
چه موانع و مشکلاتی گریبانگیر صنعت است؟
بارزترین مشکل صنعت داروسازی نقدینگی و تهیه ارز به موقع جهت ورود مواداولیه دارویی است. از طرفی شرکت‌ها برای لوازم بسته بندی دارو، نوسازی و بازسازی خطوط تولید جهت دستگاه‌ها و احداث تولید الزاماً از ارزهای آزاد استفاده می‌کنند. همانطور که اشاره شد عدم نقدینگی شرکت‌ها و قیمت‌های پایین دارو و یا به عبارتی حاشیه سود پایین مشکلات را درچرخه صنعت دارویی کشور ایجاد ساخته است. همچنین در این روند موارد ذیل قابل تامل است.
کوچک بودن مقیاس‌های تولیدی شرکت‌های دارویی: مقیاس تولید شرکت‌های ایرانی بسیار پایین است. این اصل، از بدیهیات علم اقتصاد بوده که با افزایش مقیاس، هزینه تمام شده سرانه کالای تولیدی پایین می‌آید. اما به نظر می‌رسد صنعت داروسازی ما از این واقعیت دور افتاده است.
تک نرخی شدن ارز و آثار آن بر صنعت دارو: ایجاد ارزی واحد و یکسان و قیمت مناسب می‌تواند در پایدار نگهداشتن این صنعت کمک شایان کند. همچنین دولت و وزارت بهداشت جهت ورود مواداولیه دارویی ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص می‌دهند که لازم است برای سایرلوازم جانبی تولید نیز تعمیم یابد.
تحقیق و توسعه(R&D): این مسئله اصلی‌ترین رکن صنعت داروسازی در دنیاست. هزینه تحقیق توسعه در این صنعت بسیار بالاست و در شرکت‌های داروسازی با حاشیه سود پایین امکان توجه به R&D ممکن نیست. بر این اساس تحقیقات باید در جهت مهندسی معکوس داروهای تجاری که Patent آنها گذشته باشد و در واحدهای آزمایشگاهی کنترل کیفیت و کشف روش‌های نوین تولید فرمولاسیون‌های موجود با هزینه تمام شده حداقل و کیفیت حداکثر در حد استانداردهایGMP باشد، صورت پذیرد که مستلزم هزینه‌های بالا در این بخش است.
راهکار رفع این موانع را چه می‌دانید؟
راه‌حل رفع بحران صنعت داروسازی روشن است. اگر دولت اقدام به حمایت از این صنعت کند، می‌توانیم شاهد توسعه صنعت داروسازی و تولیددارو، با دانش بالا باشیم. همچنین عدم توجه به واقعی شدن قیمت‌ها با توجه به هزینه‌هایی که صرف تولید دارو می‌شود، بازنگری در نحوه تخصیص ارز دولتی، مشکلات واردات مواد اولیه دارو، قطعات اصلی دستگاه‌ها و خرید دستگاه‌های جدید جهت جایگزینی مهم‌ترین چالشهایی است که این صنعت در حال حاضر با آن مواجه است.
آینده صنعت دارو سازی را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
دارو سازی در بین پنج صنعت مهم و سودآور دنیاست که تا سال ۲۰۵۰ بیشترین رشد را خواهد داشت. با توجه به اینکه هزینه تحقیق و توسعه بالاست و زمان آن نیز طولانی است، بنابر این تعداد مولکول‌های جدید رو به رشد نخواهد بود و سرمایه‌گذاری‌ها اغلب بر روی اثربخشی بیشتر داروها انجام خواهد شد؛ یا اینکه تلاش می‌شود با هزینه کمتر نتایج بیشتری عاید شود. یا شرکت‌ها هزینه‌های بخش تحقیق و توسعه دارویی را به‌طور مشترک عهده دار شده و یا اینکه بخشی از آن را در قالب پروژه‌های مجازی و یا با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز علمی اجرا کنند. این صنعت نیازمند حمایت‌های جدی دولت است و داروهایی که نمونه تولید داخل دارند و نیازی به واردات نمونه خارجی آن نیست باید واردات کمتری داشته باشند که ضمن حفظ رقابت با نمونه‌های خارجی، حمایت جدی‌تری نیز از تولید داخل صورت گیرد. همچنین سرمایه‌گذاری در ابعاد کیفی داروسازی و تربیت نیروی انسانی نیز باید در اولویت باشد. بی‌شک نیازمند همکاری با سازمان‌های غذا و داروی کشورهای مختلف دنیا و تبادل اطلاعات با شرکت‌های داروسازی پیشرفته هستیم تا بتوانیم ضمن کسب دانش از آنها تجارب خود را منتقل کنیم.
چه برنامه‌ای برای معرفی و تولید محصولات جدید دارید؟
با توجه به تولید محصولات شیمیایی در کنار محصولات متفاوت و متنوع دارویی، تولید محصولات جدید گوارشی و دیابت را در برنامه آتی شرکت صنعتی کیمیدارو داریم. از برنامه‌های آتی شرکت می‌توان به سرمایه‌گذاری در زمینه تولید داروهای خوراکی و تزریقی جدید گوارشی، قلبی عروقی، اعصاب و روان، مسکن‌ها، آنتی بیوتیک، مکمل‌های دارویی و ورزشی و... اشاره داشت.بررسی واردات برخی مکمل‌های خاص جهت تکمیل سبد دارویی و صادرات آن به همراه محصولات دارویی به کشورهای آسیای میانه و خاورمیانه، برنامه‌ریزی به منظور افزایش سهم بازار، برنامه کاهش دوره وصول مطالبات، پوشش ریسک‌های مالی و ارزی، باز سازی خطوط مختلف تولید از برنامه‌های آتی شرکت خواهد بود.
تولید، فروش و درآمدکیمیدارو در مقایسه با سال‌های قبل چه وضعیتی دارد؟
با توجه به اقدام به موقع جهت واردات مواد اولیه و همچنین تغییر شرایط بازار و شرکت‌های پخش در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ و ۹۶، شرکت صنعتی کیمیدارو موفق به کاهش فرصت از دست رفته تولید و فروش، کاهش تخفیفات فروش و همچنین کاهش زمان وصول مطالبات از شرکت‌های پخش شده است.
وضعیت تخفیفات «دکیمی» در سال‌های ۹۶ و ۹۷ حدود چند درصد فروش بود و پیش‌بینی می‌کنید در سال ۱۳۹۸ در چه سطحی بماند؟
میزان تخفیفات شرکت در سال ۹۶، ۳۳ درصد و در سال ۹۷، ۳.۵۴درصد فروش بود. همچنین پیش‌بینی می‌شود درصد تخفیفات در سال ۹۸، به ۵درصد کل فروش برسد.
روند تأمین مواد اولیه چگونه است و با چه مشکلاتی در این خصوص روبه‌رو هستید؟
درخصوص تأمین مواداولیه بیشتر کشورهای تأمین کننده چین، هندوستان، ایتالیا، ژاپن، هلند،آلمان، فرانسه، کره جنوبی و اسپانیا هستند، ولی چین و هندوستان سهم بیشتری را دراختیاردارند.عمده‌ترین مشکل تأمین مواد اولیه در محدودیت منابع مالی شرکت و تحریم‌های موجود که باعث عدم همکاری شرکت‌هایی است که سرمایه‌گذار آمریکایی دارند و یا در بازار آمریکا حضور فعال دارند، هست. البته ارسال حواله به ذینفع‌های اروپایی را هم باید مد نظر داشت. همچنین به علت محدودیت‌های بانکی و تحریم‌ها تمامی خریدها به صورت نقدی است و فروشنده‌ها فروش اعتباری مواداولیه را نمی‌پذیرند، چراکه بانک‌ها نیز قادر به گشایش ال سی نیستند. پس از ثبت سفارش بازرگانی مواد اولیه و بسته بندی، درخواست تخصیص ارز برای بانک عامل و مرکزی ارسال می‌شود که بانک مرکزی برای مواد اولیه دارویی ارزدولتی و برای مواد جانبی و بسته بندی ارز نیمایی به مدت ۴۵ روز تخصیص می‌دهد که باید در این مدت مدارک لازم تحویل بانک شود و واحد مالی مقدار وجه سفارش را تأمین مالی کند تا بانک قادر به ارسال حواله به حساب ذینفع شود.
نحوه قیمت‌گذاری بخشی از ماده موثر که از داخل تأمین می‌شود چگونه است؟ موادبسته بندی داخلی به چه نحوی قیمت‌گذاری می‌شود؟
درارتباط با موارد مربوط به بسته‌بندی از جمله فویل، پی‌وی‌سی و جعبه دارویی نیز از تمامی تولیدکنندگان داخلی که وجود داشته باشد اخذاستعلام بهاء گردیده و سپس کمیسیون خرید تشکیل می‌شود و در نهایت طبق آئین نامه معاملات قیمت‌گذاری و اقدام به خرید می‌شود.
وضعیت انبار شرکت چگونه بوده، همچنین مواداولیه و بسته بندی فعلی در انبار برای چندماه آینده پاسخگوخواهد بود؟
با توجه به پیش‌بینی شرایط فعلی و اقدام به موقع جهت تأمین مواد اولیه، موجودی مواد و ملزومات محصولات استراتژیک کارخانه دارویی حداقل به میزان نیاز پنج ماه آتی طبق برنامه تولید است.
شرکت برنامه‌ای برای تغییر و بهبود سبد دارویی خود دارد؟ پیش‌بینی شرکت از افزایش یا کاهش مقدار فروش در سال ۹۸ چگونه است؟
داروسازی کیمیدارو مطابق با آخرین استانداردهای روز جهانی، محصولات جدیدی جهت تکمیل سبدهای گوارشی، دیابت، قلب و عروق، اعصاب و غیره در واحد R&D شرکت در دست اقدام و تولید دارد.
چه برنامه‌ای برای معرفی و تولید محصولات جدید دارید؟
احیای تیم بازاریابی و استفاده از ابزارهای مختلف از جمله شبکه‌های اجتماعی جهت معرفی و تولید محصولات جدید شرکت مدنظر قرار دارد.
از ۱۵ پروانه که در برنامه تمدید داشته اید، چند مورد محقق شده است؟
در این خصوص عملکردهایی متفاوت صورت گرفت که اهم آن به شرح جدول زیر است.
خط تولید قطره به کجا رسید؟
پس از اتمام بازسازی‌های مربوط به بخش جامدات خوراکی (اولویت دوم در بازسازی است). بر این اساس برای اتاق‌های توزین در خصوص تعیین محل مناسب جهت راه‌اندازی دستگاه پرکن جدید قطره اقدام خواهد شد.
دریافت افزایش سهمیه منومر و وینیل استات، چه شد؟
درارتباط با موضوع افزایش سهمیه ماده شیمیایی وینیل استات درحال حاضر و زمان فعلی، سهمیه بندی فروش ماده وینیل استات برداشته شده است. البته به هرمیزان و هرتناژی که لازم باشد امکان خرید مقدور خواهد بود.
سهم بازار شرکت چقدر است؟
سهم بازار عددی در سال ۹۷ : ۳.۵درصد کل فروش، سهم بازار ریالی در سال ۹۷: ۱درصد کل فروش است.
محصولات به کدام کشورها صادر و علت کاهش صادرات در سال قبل چه بود؟
کشورهای گرجستان، افغانستان، ازبکستان، سوریه، یمن، عراق و غیره از جمله مقاصد صادراتی است. البته دلیل کاهش صادرات در سال گذشته مشکل تأمین دارو جهت مصرف در داخل کشور بود که باعث شد مجوزی جهت صادرات داده نشود.
علت کاهش تولیدات در سال قبل چه بود و امسال چگونه می‌توانید از سقف تولیدات گذشته عبور کنید؟
علت اصلی کاهش تولید در سال ۹۷، مشکلات اخذ مجوز ورود مواد اولیه در شش ماهه دوم سال ۹۶ و شش ماهه نخست سال ۹۷ از سوی سازمان غذا و دارو و همچنین کمبود مواد اولیه دارویی و ملزومات بسته بندی در بازار داخلی در دوره ذکر شده است. به این دلایل شرکت صنعتی کیمیدارو تصمیم به کاهش تولید جهت کنترل موجودی‌های انبار خود و شرکت‌های پخش، گرفت.
علت تغییراستراتژی تولید و افزایش سهم محصولات شیمیایی شرکت، بنا به چه دلایلی صورت گرفت؟
برای تغییر استراتژی تولید و افزایش سهم محصولات شیمیایی شرکت، مواردی از جمله حفظ برند شرکت کیمیدارو به عنوان اولین شرکت تولید کننده رزین‌های امولسیونی پایه آب در ایران،برخورداری از کیفیت بالای محصولات شیمیایی (رزین و نساجی)، رقابت با سایر تولیدکنندگان و بدست آوردن سهم بیشتری از بازار ودر نهایت حمایت از تولید کالای ایرانی و نیز اشتغال‌زایی مدنظر بود.
- فرحناز سپهری-خبرنگار
- شماره۳۲۵ هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه۱۴