در حاشیه یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی بورس، بانک و بیمه فروردین ماه ۹۷، از سامانه سجام (سامانه جامع اطلاعات مشتریان) رونمایی و برای فعالان بازار سرمایه یک دوره ۶ ماهه برای ثبت‌نام در این سامانه تعیین شد.
البته که زمان‌بندی «سمات» چندان درست از کار نیامد و اکنون بعد از یک سال و نیم در اواخر مهرماه ۹۸، سوت پایان ثبت‌نام در این سامانه زده شد.
بر اساس آمارهای منتشر شده اکنون رقم کل کدهای صادر شده بیش از ۱۱ میلیون و ۴۲ هزار کد بر آورد می‌شود. از سوی دیگر سمات اعلام کرده که تعداد افراد ثبت شده در سجام حدود ۲ میلیون است، با این حساب حدود ۹ میلیون کد بورسی، بلاتکلیف هستند.
با این اوصاف، اگر بپذیریم ۱۱ میلیون کد بورسی موجود است که تنها دو میلیون نفر از آنها فعال هستند، باید چشم بر شادی سازمان بورس بر بالا رفتن تعداد کدهای فعال بورس ببندیم. از سوی دیگر اگر این ۱۱ میلیون کد واقعا در بازار سرمایه فعالیت می‌کنند، چرا تاکنون در سجام ثبت‌نام نکرده‌اند؟ آیا اطلاع‌رسانی‌ها ضعیف بوده است؟
یا اگر برای فعالیت این کدها محدودیت‌هایی در ارائه خدمات درنظر گرفته شود، بازار با چه ریسک‌هایی همراه می‌شود؟
اهدافی که همچنان محقق نشد
روشنک حسین‌زاده نیک مدیرعامل کارگزاری نماد شاهدان با تاکید بر ایجاد یک سامانه یکپارچه ، فراگیر و ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به سرمایه‌گذاران گفت: با وجود اینکه یکی از مهم‌ترین مزایای راه‌اندازی این سامانه اجرایی شدن سیستم دریافت و پرداخت یکپارچه سود اوراق بهادار است، اما با گذشت بیش از یک‌سال از زمان راه‌اندازی، هنوز اقدام عملیاتی در این خصوص صورت نپذیرفته است. به نظر می‌رسد یکی از روش‌های مناسب به منظور تشویق سهامداران به ثبت نام در این سامانه، اجرایی شدن این سیستم باشد. این کارشناس بازار سرمایه در خصوص غیرفعال شدن کدهای بورسی گفت: با توجه به اینکه از حدود ۱۰ میلیون کد معاملاتی موجود بیش از ۸ میلیون کد فعال تاکنون در سامانه سجام ثبت نام نکرده‌اند در صورت غیرفعال کردن این کدها ضربه بزرگی به بازار وارد خواهد شد. بنابراین پیشنهاد می‌شود در مرحله اول تخصیص عرضه‌های اولیه محدود به کدهای سجامی‌شود تا از این طریق کدهای بیشتری تشویق به ثبت نام در این سامانه شوند. همچنین در صورتی که کارگزاری‌ها از تخصیص اعتبار به کدهای غیر سجامی‌خودداری کنند تعداد بیشتری از مشتریان در این سامانه ثبت نام خواهند کرد.
ضرورت جلوگیری از انتقال ریسک به بازار
امیر وفایی عضو هیات مدیره سبدگردان الگوریتم، سجام را به عنوان زیرساخت پروفایلینگ یکپارچه و فراگیر فعالان بازار سرمایه به ویژه سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی و درگاه واحد خدمات‌دهی به تمامی‌ارکان بازار، نهادهای مالی، ناشران و مخصوصاً سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی دانست و اعلام کرد: سجام مزایای بسیاری برای شناسایی مشتریان جهت ورود به بازار سرمایه دارد که تمام فعالان این بازار اعم از سرمایه‌گذاران، مشتریان و مدیران نهادها در این سامانه، فقط یک بار برای همیشه اطلاعات خود را در آن ثبت خواهند کرد و پس از احراز هویت حضوری قادر به دریافت خدمات مبتنی بر داده‌های تایید شده خواهند بود. وی ضمن تاکید بر مزایای این طرح افزود: همواره ثبت‌نام کردن تعداد بسیاری در یک سامانه سخت و زمان‌بر است، وفایی با اشاره به ثبت‌نام تنها ۲ میلیون نفر از کدهای بورسی در سجام گفت: با این حال به نظر نمی‌رسد ثبت‌نام نکردن تمامی‌کدهای بورسی چندان مشکل‌آفرین باشد چراکه بسیاری از این کدها برای عرضه اولیه به بورس آمده‌اند و فعال نیستند، از سوی دیگر با تمدید این زمان و به کارگیری محدودیت‌های مناسب می‌توان از انتقال ریسک به بازار با توجه به وضعیت کنونی آن جلوگیری کرد.
شماره۳۲۶ هفته‌نامه اطلاعات بورس-صفحه۳