چندی پیش علیرضا صالح، رئیس سازمان خصوصی‌سازی از ورود سهام عدالت به بازارسرمایه خبر داد و گفت: ورود سهام عدالت به بازارسرمایه و معامله آن از جمله برنامه‌های اصلی در سازمان خصوصی‌سازی است که به طور حتم آن را به حالت اجرا در خواهیم آورد. البته پیرامون این خبر، حواشی متعددی از جمله بررسی پتانسیل بازارسرمایه برای پذیرش سهام عدالت، مسائل مدیریت این پروژه به همراه ورود بسیار زیاد نوسهامدارانی که با بازارسرمایه آشنایی ندارند مطرح است؛بررسی نظرات کارشناسان در خصوص ابعاد مختلف اجرای این پروژه عظیم قابل تامل است.
تمرکز بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله
میر تقی‌خان تجریشی، مدیرعامل سرمایه‌گذاری توسعه صنعت وتجارت در مورد ورود سهام عدالت به بازارسرمایه گفت: برای تحقق این مهم سه فاکتور اصلی وجود دارد؛ یکی حجم ارزش این واگذاری است که برخی حدود 200 هزار میلیارد تومان ارزش این بلوک را برآورد کرده اند که نشان دهنده تاثیر قابل توجه آن در بازارسهام است . فاکتور دوم در تعداد افرادی است که سهام عدالت به آنها تخصیص پیدا می‌کند. طبق آمارها حدود 49 میلیون نفر مشمول سهام عدالت می‌شوند که با احتساب ریزش‌های احتمالی مشمولین هر چند ممکن است از این تعداد، نفراتی کسر شود، اما قطعاً کماکان بیش از 40 میلیون نفر خواهند بود. به این ترتیب می‌توان ارزش 4 تا 5 میلیون تومانی را برای هر نفر از دارندگان این سهام در نظر گرفت.
البته فاکتور سوم نیز چگونگی واگذاری مقدار مذکور به مشمولین است. وی با بیان اینکه در حال حاضر بین دولت و مجلس برای چگونگی آزادسازی سهام عدالت، به عبارت دیگر فاکتور سوم، اختلاف نظر وجود دارد، گفت: یکی از این روش‌ها، واگذاری به صورت مستقیم به مردم است که به نظر می‌رسد از تایید کارشناسی برخوردار نشود. دو گزینه دیگر در حال بررسی بوده که گزینه آن بحث صندوق‌های ETF است.
مدیرعامل سرمایه‌گذاری توسعه صنعت وتجارت اظهار داشت: البته تجربه ورود به صورت شرکت‌های سرمایه‌گذاری و دیگری صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس نشان می‌دهد که مدیریت دولتی از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بلند مدت به علت ساختارهای حاکمیت شرکتی، موفق نبوده است. تجریشی ادامه داد: اگر تمامی این افراد مستقیم سهامدار شوند طبیعتا زیر ساخت تخصیص کدی که برای آنها نیاز است زمانبر و از پیچیدگی فنی برخوردار خواهد بود و لازم است شرکت سپرده‌گذاری و نرم‌افزارهای مورد نیاز در بخش معاملات به روز شود تا بتوانند این حجم از افراد را مدیریت کنند؛ همچنین موضوع دیگری که باید توجه داشت این است که مبلغ تخصیص با توجه به دهک درآمدی افراد مشمول سهام عدالت می‌تواند بخشی از هزینه‌های جاری ایشان را جبران کند؛ بنابراین برخی از ایشان تصمیم می‌گیرند که از این ثروت در بلند مدت چشم پوشی کرده و در کوتاه مدت آن را هزینه کنند.به عبارت دیگر ممکن است به عنوان یک درآمد اتفاقی آن را شناسانی کرده و هزینه‌های جاری را بر اساس آن افزایش دهند که ایده اولیه‌ای این واگذاری را
زیر سئوال می‌برد.
این فعال بازارسرمایه با اشاره به اینکه افراد مذکور ممکن است در اولین فرصت مقتضی سهام را بفروشند و از مالکیت این شرکت‌ها خارج شوند، گفت: این اتفاق حجم نقدینگی زیادی را از بازار می‌طلبد، در عین حال باعث کاهش قیمت می‌شود برای همین یکی از ایده‌هایی که مطرح شده این است که این سهام به صورت پلکانی قابلیت فروش داشته باشد.
مدیرعامل «وصنعت» بیان داشت: به‌زعم هیأت مدیره کانون نهادهای سرمایه‌گذاری، بهترین مدلی که برای واگذاری وجود دارد از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس ETF است. لیکن باید توجه ویژه‌ای به ساختار حاکمیتی این صندوق‌ها داشت تا مشکلاتی در شرکت‌های سرمایه‌گذاری مرتبط با صندوق‌های بازنشستگی که شاهدش بودیم رخ ندهد. البته خط مشی سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها و فرآیندهای تصمیم گیری و حاکمیتی در آنها باید به دقت و برای نیل به ماموریت اصلی این صندوق طراحی شود.
- زهره فدوی-خبرنگار
- شماره۳۲۷ هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه۵