تولید برق از جمله انرژی‌هایی است که به آسانی در کشورمان انجام نمی‌شود و با هزینه‌های بالایی همراه است. درحالی که از آن سو، وزارت نیرو برق را با قیمتی ارزان از نیروگاه‌ها خریداری و دراختیار مصرف کنندگان نهایی قرار می‌دهد. بر این اساس، ایران جزو ارزانترین کشورها در زمینه قیمت برق خریداری شده از نیروگاه‌ها به شمار می‌آید. البته در عین حال قیمت خرید برق در بهار 98 حدود30 درصد پایین‌تر از بهار 94 بود.
از طرفی وزارت نیرو و دستگاه‌های بالادستی با وجود وعده‌هایی که طی سال‌ها در زمینه صنعت نیروگاهی داده اند، اما آن گونه که باید به وعده‌ها عمل نکرده‌اند و صنعت نیروگاهی تبدیل به یکی از صنایع پر چالش شده به‌طوری که ورود سرمایه‌گذاران به این صنعت را کم رنگ ساخته است.در این میان به گفته مدیرعامل شرکت تولید و مدیریت نیروگاه زاگرس کوثر، اگر به صنعت نیروگاهی نگاه درستی شود، می‌تواند در شرایط اقتصادی کنونی برای کشور ارزآوری خوبی ایجاد کند. این مدیرعامل جوان معتقد است، صنعت نیروگاهی نیاز به حمایت بیشتر دولت و از جمله وزارت نیرو دارد. به طوری که یکی از مهم ترین چالش‌ها در این صنعت قیمت بسیار پایین برق است که تاثیر بسیار زیادی بر کاهش سودآوری این صنعت دارد.فرصتی پیش آمد برای آگاهی از چالش‌ها و چشم‌انداز صنعت نیروگاهی، نظرات محمد جعفری اناری، مدیرعامل شرکت تولید و مدیریت نیروگاه زاگرس کوثر را جویا شویم.
پیشینه‌ای از ساختار و ظرفیت‌هایی شرکت تولید ومدیریت نیروگاه زاگرس کوثر را بیان کنید.
نیروگاه زاگرس کوثر، پایان سال ۹۱ بابت رد دیون شماری از ایثارگران به بنیاد شهید واگذار شد. نیروگاه به عنوان دارایی و نه به عنوان شرکت، به بنیاد شهید واگذار و دوسال و نیم عملیات بهره برداری را توسط شرکت مدیریت تولید برق بیستون انجام داد؛ پس از آن اواسط سال ۹۴ شرکت تولید و مدیریت نیروگاه زاگرس کوثر تاسیس و از مهر ماه همان سال کار بهره برداری را به عهده گرفت. بنیاد شهید یک مجموعه اقتصادی به نام سازمان اقتصادی کوثر دارد، که حدود ۵۰ شرکت زیر مجموعه آن است و در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کنند.شرکت تولید و مدیریت نیروگاه زاگرس کوثر با ۱۵۰ نفر پرسنل یکی از این شرکت‌هاست. اگرچه نیروگاه در کیلومتر ۲۵ جاده کرمانشاه - همدان احداث شده است، اما در عین حال یکی از نیروگاه‌های برتر براساس شاخص‌های وزارت نیرو در کشور به شمار می‌رود. همچنین یکی از شاخص‌ها، شاخص آمادگی به ظرفیت قابل تولید است که در این زمینه طی چند سال جایگاه اول را کسب کرد و از علل آن داشتن نیروهای جوان، تحصیلکرده ومتخصص است. شایان توجه است که عملیات بهره برداری از نیروگاه در قالب یک شرکت انجام می‌شد که در سال ۹۶ بنا به الزامات وزارت نیرو به دو شرکت مالک و بهره بردار تفکیک شد. شرکت بهره بردار با عنوان شرکت مدیریت تولید برق زاگرس کوثر هم اکنون در حال بهره برداری از نیروگاه است. البته نیروگاه ۴ واحدV۹۴.۲ ورژن ۵ دارد که ظرفیت نامی هرکدام از واحدها ( قدرت نامی) ۱۶۲ مگاوات است که توسط شرکت مپنا ساخته شده است.
چه میزان از تجهیزات واحدهای مذکور وارداتی و چه میزان ساخت داخل است؟
چون نیروگاه توسط مپنا ساخته شد، براساس آنچه که مپنا اعلام کرد حدود ۸۵ درصد تجهیزات ساخت داخل و ۱۵ درصد وارداتی است و ما به عنوان کارفرما ۱۰۰ درصد تجهیزات را از مپنا گرفتیم.
چه مسائلی در نگهداری نیروگاه جزو موارد مهمی هستند که باید به آنها توجه شود؟
باید اشاره کنم موضوع دیگر بحث هزینه‌های تعمیرات روتین و تعمیرات اساسی (اورهال) است، تعمیرات روتین و بازدیدهای دوره‌ای طی برنامه ریزی صورت می‌گیرد و تعمیرات اساسی براساس ساعت کارکرد هر واحد انجام می‌شود. به عبارتی برای هر ۳۳ هزار ساعت کارکرد واحدها، یک اورهال (تعمیر اساسی) انجام می‌شود. در سال‌های ۹۴ و ۹۵ برای تمام ۴ واحد نیروگاه تعمیرات اساسی ۳۳ هزارساعت انجام شد و در سال ۹۸ برای یکی از واحدها اورهال ۶۶ هزار ساعت کارکرد انجام خواهد شد و برای سه واحد دیگر هم طی سال ۹۹ این کار صورت می‌گیرد. همچنین در زمینه تجهیزات یکی از مهم ترین قطعات پره‌های توربین‌هاست که ازلحاظ ریالی حایز اهمیت است. البته به جز تأمین قطعات، موضوع اجرا هم مسئله‌ای مهم است در بخش تأمین قطعات حدود چهار، پنج شرکت مختلف از جمله مپنا و تعمیرات نیروگاهی و چند شرکت خصوصی در این زمینه فعالیت می‌کنند و بیش از ۱۰ شرکت درزمینه اجرای تعمیرات اساسی فعالیت دارند که با مناقصه‌ای که انجام می‌دهیم، شرکت مربوطه را انتخاب می‌کنیم.
با توجه به برگزاری مزایده زمینی که چندی پیش انجام شد، این مزایده در چه راستایی و باچه‌هدفی بود؟
براساس قانون بودجه سال ۹۷ که اعلام شد تهاتر بین شرکت‌هایی که از دولت طلب دارند و شرکت‌هایی که به بانک‌ها و دولت بدهکارند، می‌تواند انجام شود؛ البته شرکت‌هایی هستند که طلب‌های بسیار سنگینی از دولت دارند. شرکت ما هم با طلبی به میزان۴۲۵۷ میلیارد ریال از این قانون بهره برده و براساس این قانون که اشاره کردم مبلغ ۶۵۰میلیارد ریال بدهی شرکت خاوردشت (یکی از شرکت‌های زیر مجموعه سازمان اقتصادی کوثر) به بانک را تهاتر کردیم. از این طریق هم طلب ما کم شد وهم بدهی خاوردشت به بانک کاهش یافت. خاور دشت برای این که با شرکت زاگرس کوثر تسویه حساب کند یک سری املاک و ساختمان داشت واگذار کرد به طوری که از بین حدود نزدیک ۲۰ فقره املاک و دارایی، دو قطعه زمین به متراژ ۴۵۰۰۰ و ۴۲۵۰۰ مترمربع را به صورت تهاتر خریدیم و به مزایده گذاشتیم. طی مزایده‌ای که برگزار شد، میزان سود دریافتی حاصل از مزایده ۳۵ میلیارد ریال ( با ۱۰ درصد بیشتر از قیمت خرید فروخته شده)، دریافت و جزو سود غیرعملیاتی قرار گرفت که می‌تواند خبر خوبی برای سهامداران به شمار آید.
عمده ترین چالش‌های صنعت نیروگاهی را در چه مواردی می‌دانید؟
مهم‌ترین چالش در صنعت نیروگاهی پایین بودن نرخ خرید برق است. این درحالی است که علی رغم افزایش تورم و جهش ارزی اخیر که موجب افزایش چندین برابری هزینه‌های نیروگاه‌ها شد، هیچ افزایشی در نرخ برق از سال ۹۳ تا امروز نداشته‌ایم. برق ایران با نرخ ۰.۵ سنت به ازای هر کیلووات، ارزانترین نرخ در دنیا را دارد. این در حالی است که برق تا ۲۰ سنت در دنیا فروخته می‌شود. علاوه بر مسئله پایین بودن نرخ، عدم وصول مطالبات و نبود یک مرکز رگولاتوری مستقل را هم باید در این خصوص مد نظر داشت. در حال حاضر هیأت تنظیم بازار زیر نظر وزارت نیرو این کار را انجام می‌دهد و بخش خصوصی هیچ نقشی در تنظیم مقررات و رگولاتوری ندارد. درحالی که ۵۷ درصد برق توسط بخش خصوصی تولید می‌شود. مسئله دیگر عدم رعایت قوانین و مقررات توسط وزارت نیرو است؛ مثلا باید قیمت آمادگی هر سال افزایش یابد اما از سال ۹۳ قیمت آمادگی تغییری نکرده است. تغییرات قوانین و مقررات از دیگر مسائل است. در سال ۹۴ مجوز فروش دوجانبه صادر شد و برخی نیروگاه‌ها در این زمینه وارد شدند اما بعد از مدتی جلوی آنها گرفته شد؛ اما به تازگی با توجه به نرخ ترانزیت، مجدد مجوز فروش دوجانبه به راه افتاده است، در واقع یکی دیگر از چالش‌های صنعت این است که وزارت نیرو راسا اقدام به وضع قانون می‌کند ویا جلوی قانونی را می‌گیرد.
قرار است امسال افزایش قیمت برق صورت گیرد و زمانی از سوی وزارت نیرو مشخص شده است؟
وزارت نیرو درتلاش است تا امسال قیمت برق را افزایش دهد اما هنوز زمان آن مشخص نیست. البته به نظر می‌آید تا پایان سال این اتفاق بیفتد. چرا با قیمت‌های پایین برق که درحال حاضر است، سرمایه‌گذاری و سودآوری در این صنعت بسیار کاهش یافته است.
روند حضور شرکت نیروگاهی زاگرس کوثر در بازار سرمایه چگونه بود؟
براساس سیاست‌های سازمان اقتصادی کوثر، دفتر رهبری و بنیاد شهید باید سهام شرکت‌های سازمان اقتصادی کوثر در بورس عرضه شوند. از آنجایی که شرکت نیروگاهی زاگرس کوثر از جمله بزرگترین دارایی سازمان است، در ابتدای سال ۹۷ اقدامات مربوطه و پذیرش ابتدایی در بهار ۹۷ انجام شد و در پاییز پذیرش صورت گرفت و با نماد «بزاگرس» درج و اسفند ۹۷، ۵ درصد سهام شرکت عرضه اولیه شد. با توجه به سرمایه شرکت یعنی ۳ میلیارد سهم و مبلغ ۳۰۰ میلیارد تومان، عرضه ۱۵۰ میلیون سهم با قیمت اولیه ۱۵۰ تومان انجام شد. درحال حاضر قیمت سهام شرکت بالای ۵۰۰ تومان است به طوری که افزایش بیش از ۳ برابری در قیمت سهام داشته ایم. اما باید اشاره کنم این صنعت با توجه به هزینه ساخت نیروگاه، صنعتی پر هزینه است. برای مثال اگر بخواهیم ۴ واحدی را که شرکت دارد، درحال حاضر بسازیم حدود ۲۵۰ میلیون یورو هزینه لازم است. البته در بازار سرمایه، این صنعت از قیمت ارزش جایگزینی بالایی برخوردار است، اما صنعت چون از سال ۹۳ افزایش قیمت نرخ برق نداشته است قیمت فروش و p/e و میزان سود در سطح پایینی قرار دارد. البته اگر قیمت‌ها افزایش یابد، صنعتی بسیار سودده خواهد بود. از سویی با توجه به سیاست سازمان اقتصادی کوثر قرار است میزان شناوری سهام که ۵ درصد است، افزایش یابد و در صدد هستیم تا افزایش شناوری را به ۱۰ درصد برسانیم.
افزایش سرمایه درستور کار است و از چه منابعی خواهد بود؟
بله. با توجه به اینکه هیأت مدیره این موضوع را مصوب کرده، قرار است افزایش سرمایه را داشته باشیم؛ افزایش سرمایه به میزان ۱۰۰ درصد سرمایه فعلی (۳۰۰۰ میلیارد ریال) از محل مطالبات حال شده سهامدار و آورده نقدی انجام می‌شود.
در خصوص تأمین سرمایه چه روشی مدنظر بوده و از چه ابزارهای مالی بازار سرمایه بهره می‌برید؟
با توجه به اینکه تأمین سرمایه اقدامی زمان بر همراه با نرخ بالاست، از این رو قرار است بخشی را از طریق سلف یا ابزارهای دیگر بورس و بخشی دیگر را هم از طریق بانک و یا صندوق پروژه طرح توسعه انجام دهیم. البته تمام این موارد درحال بررسی هستند تا با توجه به شرایط شرکت گزینه نهایی انتخاب شود.
در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر چه طرح‌هایی مدنظر دارید؟
از آنجایی که شرکت تنها دربخش انرژی حرارتی فعالیت نمی‌کند، در بخش انرژی‌های نو و تجدیدپذیرهم وارد شده‌ایم. در این بخش اولین پروژه نیروگاه بیوگاز دامی در کشور را داریم. با توجه به مناقصه که اطلاعیه‌اش هم درکدال آورده شده است، پس از مشخص شدن برنده مناقصه، این پروژه آغاز می‌شود و محل انجام پروژه در استان قزوین منطقه‌ای به نام شریف آباد خواهد بود. البته برای این طرح نیاز به تأمین مالی د اریم که با بررسی‌های که انجام می‌شود بخشی از طریق تسهیلات بانکی و بخشی هم توسط ابزارهای مالی بورس صورت می‌گیرد.
در زمینه صادرات برق هم فعالیت‌هایی دارید؟
باید اشاره کنم که وزرات نیرو مالک شبکه برقی کشور است و از طرفی به شرکت‌ها اجازه صادرات را نمی‌دهد. در این خصوص از وزارت نیرو درخواست کرده ایم تا مجوز صادرات را اخذ کنیم اما تا کنون این امر میسر نشده است. در عین حال که تا کنون دلیلی برای ندادن مجوز هم از سوی وزارت نیرو اعلام نشده است. با وجودی که پیشتر شرکت‌هایی مجوز صادرات را دریافت کرده اند، اما درحال حاضر این مجوز به دلایلی که از طرف وزارت نیرو هم گفته نشده است، داده نمی‌شود. از سویی شرکت هایی هم که قبلا مجوز گرفته اند اجازه صادرات ندارند و کل صادرات توسط وزارت نیرو انجام می شود. البته نکته‌ای هم است وزارت نیرو مشکلاتی در زمینه وصول مطالبات برق صادراتی دارد که هنوز بخشی از مطالبات صورت نگرفته است و این مطالبات از کشورهایی مثل عراق، پاکستان و افغانستان است. درحالی که صادرات برق همچنان در حال انجام است اما از آن طرف زمان وصول مطالبات طولانی شده است.
خصوصی سازی صنعت نیروگاهی درچه وضعیتی قرارداشته و درحال حاضر چند درصد نیروگاه‌های کشور دست بخش خصوصی است؟
با توجه به اسناد بالادستی قرار براین بوده تا صنعت برق خصوصی شود، به طوری‌که طی سال‌ها قراربود ۸۰ درصد نیروگاه‌ها توسط بخش خصوصی و ۲۰ درصد توسط دولت اداره شود. با وجود خصوصی شدن ۵۰ درصد نیروگاه‌ها، اما این مسئله متوقف شد. از طرفی باتوجه به اینکه ۵۰ درصد نیروگاه‌ها در دست بخش خصوصی است، میزان تولیدی که توسط خصوصی‌ها انجام می‌شود ۵۷ و ۴۳ درصد تولید باقی ماند ه مربوط به بخش دولتی است. از آنجایی که بخش خصوصی دارای بهره روی، راندمان بهتر و چابکی خاصی است، و از سویی اگر قیمت برق افزایش یابد و در پی آن اقتصاد این صنعت خوب شود، بسیاری از شرکت‌ها راغب خواهند شد تا نیروگاه جدید بسازند و یا بخش گازی‌شان را به سیکل ترکیبی تبدیل کنند.
در خصوص طرح‌های توسعه‌ای چه مواردی را در دستورکار دارید؟
به دلیل اینکه اگر نیروگاه تنها دارای بخش گازی باشد راندمان اش پایین است، باید بخش سیکل ترکیبی به آن افزوده شود. از این رو شرکت ما هم در این زمینه برنامه‌هایی دارد. برای مثال واحدهای نیروگاهی شرکت دارای راندمان ۳۴ درصد است در حالی که اگر سیکل ترکیبی اضافه شود راندمان به حدود ۵۰ درصد می‌رسد؛ یعنی ۵۰ درصد تولید برق بالا می‌رود، بدون اینکه سوختی مصرف شود. واحدهای گازی که برق تولید می‌کنند هوای داغ با دمای ۵۲۰ درجه سانتیگراد در محیط منتشر می‌شود که این مسئله به محیط زیست آسیب می‌زند درحالی که می‌توان از این هوای گرم استفاده و آن را به برق تبدیل کرد. از طرفی مجلس قانون رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ رﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﯾﺮ را تصویب کرد که ماده ۱۲در خصوص نیروگاه‌هاست، به طوری‌که هر زمان سرمایه‌گذاری صورت گرفت و صرفه جویی در سوخت انجام شد، باید از محل صرفه جویی سوخت، کل سرمایه‌گذاری طرح بازپرداخت شود. این قانون چند سال پیش توسط مجلس تصویب و ابلاغ هم شده است، اما هیچ نیروگاهی براساس این قانون، قراردادی با وزارت نیرو نبسته است تا از محل صرفه جویی سوخت سرمایه‌گذاری طرحی را انجام دهد. اما با این وجود شرکت ما، حدود ۴ سال دنبال طرح توسعه‌ای بود، به طوری که شرکت تهران سمع اندیش به عنوان MC انتخاب شد و در ادامه در مناقصه شرکت «مشانیر» به عنوان مشاور انتخاب شد. اما با قوانین و مقررات موجود که وجود دارد هنوز نتوانسته ایم قرارداد با وزارت نیرو امضا کنیم. با اینکه اولین شرکت نیروگاهی براساس ماده ۱۲ قانون هستیم اما در این خصوص به نتیجه‌ای نرسیده ایم. با افزایش قیمت ارز، اما همچنان قیمت خرید افزایش نیافته است و از طرفی یک دوره‌ای طرح‌های انرژی‌های خورشیدی افزایش یافت اما متوقف شد. چرا که قیمت خرید این نوع انرژی مناسب نبود؛ درحالی که اگر قیمت مناسب باشد، به دلیل اینکه بستر خوبی در زمینه انرژی خورشیدی در کشور فراهم است می‌تواند زمینه ساز سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش باشد.
با توجه به صورت‌های مالی در کدال، سود سه ماه اول امسال شرکت کاهش یافت، دلیل این کاهش چیست؟
این کاهش سود مربوط به تمام نیروگاه‌های برق حرارتی است و علت این بود که امسال برق آبی‌ها افزایش تولید بیش از ۵۰۰ درصد داشته اند. البته از آن طرف در بخش برق‌های حرارتی تولیدشان کم شد و به همین دلیل قیمت فروش هم کاهش یافت، که باعت شد میزان درآمد و سودآوری‌شان در سه ماه اول سال کم شود.
میزان سودآوری شرکت را نسبت به سال گذشته چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
میزان سودآوری تقریبا مانند سال گذشته است، مگر اینکه افزایش قیمت اتفاق بیفتد، آنگاه سودآوری بیشتر می‌شود.
درباره وارد شدن صنعت بیت کوین (رمز ارزها) و استفاده از آن در صنعت نیروگاهی چه‌نظری دارید؟
طبق گزارشات وزارت نیرو حدود۵۰ درصد ظرفیت تولید برق کشور در سال خالی است.باید اشاره کنم که نمودار مصرف برق سینوسی است و عدد ثابتی ندارد. در ۲۴ ساعت یک پیک روز و یک پیک شب داریم همچنین مصرف برق در طی سال در پیک تابستان بالاترین میزان و کمترین میزان در زمستان است. از این رو در مقاطعی واحدها خاموشند و یا با ظرفیت کمتری کار می‌کنند. برای شرکت ما، در زمستان از ۴ واحد، ۳ واحد خاموش است و آن یک واحد هم با ظرفیت کمتر از ۱۰۰ درصد کار می‌کند. به نظر بنده در این خصوص می‌توان از بیت کوین استفاده کرد. بیت کوین یکی از رمز ارزهاست؛ سال پیش در بانک مرکزی بررسی شد ولی چون قوانینی درباره اش وضع نشد، از آن استفاده نشد. چند هفته پیش هیأت وزیران قانونی مصوب کرد و به وزارت صمت اعلام کرد تا مجوزهای مربوط به آن را صادر کند. وزارت صمت در حال تدوین دستورالعمل برای دادن مجوز رمزارزها می‌باشد. درحالی که بیت کوین می‌تواند نقش مهمی در صنعت برق داشته باشد؛ چراکه اولا صنعتی است که برق مداومی را مصرف می‌کند. دوم اینکه در زمان پیک مصرف می‌توان ماینرها را خاموش کرد و مشکلی برای شبکه برق ایجاد نشود. همچنین رمز ارزها برای دورزدن تحریم‌ها و افزایش درآمد کشور مفید است، در عین حال که یک فناوری جدید هم محسوب می‌شود و ازطرفی ظرفیت خالی صنعت برق می‌تواند به صنعت بیت کوین اختصاص یابد. البته ما درا ین زمینه با سندیکای تولیدکنندگان برق اقداماتی انجام داده‌ایم و درحال مذاکره با وزارت نیرو هستیم تا مجوز بیت کوین در نیروگاه‌هااخذ شود. ایجاد مزارع استخراج در نیروگاه‌ها باعث می‌شود از شبکه برق استفاده نشده و همچنین تلفات برق نداشته و همچنین وزارت نیرو می‌تواند نظارت کامل بر نحوه مصرف برق در نیروگاه‌ها داشته باشد و این امر باعث سودآوری و توسعه نیروگاه‌ها می‌شود.
یکی از پروژه‌های شرکت، پروژه «مدیا» است، در چه شرایطی قرار دارد؟
پروژه مدیا یکی از پروژه‌هایی است که زمستان سال گذشته آغاز شد و در بهار امسال به بهره برداری تجاری رسید. از تعداد نیروگاه‌هایی که پارسال پروژه مدیا را شروع کردند ما اولین نیروگاهی بودیم که به بهره برداری تجاری رسیدیم. اما پروژه مدیا چیست، به زبان ساده یک کولر آبی بزرگ است که تبخیر آب باعث خنک کردن هوای ورودی به کمپرسور می‌شود که باعث شده تا ۲۰ درجه هوا خنک شده و به دنبال آن ظرفیت افزایش می‌یابد. با اجرای این پروژه توانستیم تا ۱۵ درصد توان واحدها رابالا ببریم که می‌تواند برای تابستان که مصرف بالاست نقش مهمی د اشته باشد و از میزان خاموشی‌ها بکاهد.
چشم انداز صنعت نیروگاهی را چگونه می‌بینید؟
اگر اقتصاد صنعت نیروگاهی به سمت درست و رقابتی برود، می‌تواند صنعت سودآوری باشد. از طرفی کشور دارای منابع گازی است و می‌توان گاز را به برق تبدیل و با ارزش افزوده بالاتری آن را صادر کند. همچنین نکته‌ای است چون برق را نمی‌توان ذخیره کرد اما اگر به ارز دیجیتال تبدیل شود می‌توان از ظرفیت‌های خالی آن بهره برد و اگر به سمت رقابتی برود و مسائل مربوط به رگولاتوری به درستی انجام شود آینده این صنعت را بسیار خوب پیش‌بینی می‌کنیم. از طرفی برای این که اشتغال زایی و سرمایه‌گذار ی بیشتری صورت گیرد باید قوانین در جهت حمایت این موارد وضع شود.
- فرحناز سپهری-خبرنگار
- شماره۳۲۸ هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه۱۴