ابتدا باید فرآیند عرضه سهام عدالت در بورس بررسی شود تا امکان اجرایی شدن ان را ارزیابی کنیم. به این منظور سه فاکتور اصلی وجود دارد؛ یکی حجم ارزش این واگذاری است که برخی حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان ارزش این بلوک را برآورد کرده‌اند که نشان‌دهنده تاثیر قابل توجه آن در بازارسهام است. فاکتور دوم در تعداد افرادی است که سهام‌عدالت به آنها تخصیص پیدا می‌کند.
فاکتور سوم نیز چگونگی عرضه مقدار مذکور به مشمولین است. در حال حاضر بین دولت و مجلس برای چگونگی آزادسازی سهام‌عدالت، به عبارت دیگر فاکتور سوم، اختلاف‌نظر وجود دارد، یکی از این روش‌های واگذاری به صورت مستقیم به مردم است که به نظر می‌رسد از تایید کارشناسی برخوردار نشده است. به هر حال اگر تمامی این افراد مستقیم سهامدار شوند، زیرساخت تخصیص کدی که برای آنها نیاز است زمان‌بر و از پیچیدگی فنی برخوردار خواهد بود و لازم است شرکت سپرده‌گذاری و نرم‌افزارهای مورد نیاز در بخش معاملات به روز شود تا بتوانند این حجم از افراد را مدیریت کنند؛ دو گزینه دیگر که در حال بررسی است: عرضه به صورت شرکت‌های سرمایه‌گذاری و دیگری صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس است. تجربه نشان می‌دهد که مدیریت دولتی از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بلندمدت به علت ساختارهای حاکمیت شرکتی موفق نبوده است.
موضوع دیگری که باید توجه داشت این است که مبلغ تخصیص با توجه به دهک درآمدی افراد مشمول می‌تواند بخشی از هزینه‌ها را جبران کند؛ بنابراین برخی از آنها تصمیم می‌گیرند که از این ثروت در بلندمدت چشم‌پوشی کرده و در کوتاه‌مدت آن را هزینه کنند. به عبارت دیگر ممکن است به عنوان یک درآمد اتفاقی آن را شناسانی کرده و هزینه‌های جاری را بر اساس آن افزایش دهند که ایده اولیه‌ای این واگذاری را زیر سوال می‌برد. به این ترتیب این افراد ممکن است در اولین فرصت ممکن سهام را بفروشند و از مالکیت این شرکت‌ها خارج شوند. این اتفاق حجم نقدینگی زیادی را از بازار می‌طلبد، در عین حال باعث کاهش قیمت می‌شود. برای همین یکی از ایده‌هایی که مطرح شده این است که این سهام به صورت پلکانی قابلیت فروش داشته باشند.
البته مشکل فعلی این است که ما عملا فرآیند را به نوعی برعکس طی می‌کنیم. بازارسرمایه متشکل از پول‌های خردی است که یک‌جا جمع و با هدف بلندمدت در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، اما در اینجا مسیر را برعکس طی می‌کنیم. البته در نهایت راه‌حلی که برای این امر می‌تواند در نظر گرفت امکان حق فروش سهام یا واحدهای سرمایه‌گذاری به صورت پلکانی است. به این ترتیب مدلی که برای واگذاری پیشنهاد می‌شود از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس به صورت ETF خواهد بود.
- امیرتقی خان تجریشی-مدیرعامل سرمایه‌گذاری توسعه صنعت و تجارت
- شماره۳۲۹ هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه۱۴