سیاست دولت مبنی بر خروج بانکها از بنگاهداری باعث اتخاذ رویکرد تقسیم سود حداکثری توسط سهامداران بوده که مشکلات عدیدهای را در رابطه با تأمین نقدینگی برای شرکتها ایجاد میکند. از همین رو تضعیف بنیان مالی شرکتهای سرمایهگذاری بر روی عملکرد شرکتهای تابعه، بهخصوص در حوزه تأمین مالی، افزایش سرمایهها و همچنین روند بازار سهام تاثیرگذار خواهد بود.
آنچه مطرح شد بخشی از دیدگاههای یکی از مدیران شرکتهای سرمایهگذاری در بازار سرمایه است. فرصتی فراهم شد پیرامون برخی مسائل شرکتهای سرمایهگذاری، بازار سهام و...، نظرات سیاوش وکیلی، مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری توسعه گوهران امید را جویا شویم.
روند تشکیل، حضور در بورس، وضعیت پرتفوی و مسائل سهامداری شرکت سرمایهگذاری توسعه گوهران امید چگونه است؟
سرمایهگذاری توسعه گوهران امید از سال ۱۳۸۳ شروع به فعالیت کرد و در خرداد سال ۱۳۹۵ با نماد «گوهران» سهام شرکت در بازار اول فرابورس عرضه شد. این شرکت به عنوان یکی از بازوهای اجرایی هلدینگ امید در معاملات خرد بازار سهام، با رویکرد اصلی سرمایهگذاری در سهام پرپتانسیل و EPS محور در بازار سرمایه فعال است؛ همچنین استفاده از فرصتهای سرمایهگذاری کوتاه مدت و با نگرش
capital gain نیز بسته به شرایط بازار در دستور کار تیم سرمایهگذاری شرکت قرار دارد. البته با توجه به رشد ارزش پرتفوی بورسی شرکت که ناشی از رویکرد مناسب اتخاذ شده در بازار سرمایه است، شرکت توسعه پرتفوی غیر بورسی را با محوریت سرمایهگذاری در استارتآپهای پرپتانسیل در دستور کار قرار داده که در همین راستا میتوان به خرید بخشی از سهام شرکت تحلیلگر امید فعال در حوزه معاملات (الگوریتمی) و مذاکرات صورت گرفته با چندین استارتآپ دیگر اشاره کرد.
بررسیهای کارشناسی و رصد مداوم عرضههای سازمان خصوصی سازی نیز از دیگر اقدامات صورت گرفته در این راستاست که البته این امر در شرکت سرمایهگذاری گوهران امید مسبوق به سابقه میباشد. براین اساس در سالهای گذشته خرید نیروگاه برق گیلان و سهام شرکتهای توسعه مسیر برق گیلان و همچنین سهام شرکت فولاد مبارکه از سازمان خصوصیسازی با شرایط بسیار مناسب صورت گرفت.
با توجه به روند روبه رشد عملکرد «گوهران»، انجام چه برنامههایی در دستورکار قرار دارد؟
افزایش سرمایه ۲۰ درصدی یکی از برنامههاست. اطلاعات آن در کدال درج شده و این روند پس از اقدامات قانونی مورد نیاز در مقطع زمانی مورد نظر انجام خواهد شد. همچنین در این روند، افزایش ارزش روز پرتفوی به حدود چهار برابر سرمایه، افزایش سود خالص مستمر به حدود ۱۳تا ۱۵ درصد ارزش روز سهام پرتفوی، حضور و مشارکت در بازار اولیه و پروژههای خارج از بورس و اصلاح ساختار مالی به نحوی که نسبت کل بدهی (به جز سود سهام پرداختنی) به ۳۰درصد بالغ شود، مدنظر قرار دارد. در مقاله "تعداد سهام پرتفوی" به طور کامل به سهام پرتفوی پرداخته ایم.
البته آموزش هدفمند جهت افزایش دانش و مهارت پرسنل، به همراه تمرکز بیشتر بر عملیات بازارگردانی سهام گروه با هدف حمایت و بهبود نقدشوندگی از دیگر برنامههای پیش رو به شمار میآید. توضیح اینکه طبق صورتهای مالی ۹ ماهه اول سال مالی جاری که در سامانه کدال انتشار یافته،سود تحقق یافته در این دوره افزایش محسوسی نسبت به دوره مشابه در سال مالی بعد را نشان میدهد.
همچنین در راستای هم افزایی بین هلدینگ امید و شرکت سرمایهگذاری توسعه گوهران امید، هماهنگی بسیار مناسبی با هلدینگ امید ایجاد شده که با حسن نظر مدیریت هلدینگ، همواره سعی بر این است که علاوه بر اجرایی شدن سیاستهای ابلاغی هلدینگ، برنامههای توسعه ای شرکت نیز تحت الشعاع قرار نگیرد.
مهم ترین برنامههای اجرایی شده در یکسال اخیر چه بوده است؟
تاسیس صندوق سرمایهگذاری اختصاصی بازارگردانی گوهر فام امید از اهم اقدامات انجام شده طی یک سال اخیر به شمار میآید. البته با توجه به نیاز مبرم و خلاء موجود در هلدینگ امید در خصوص بازارگردانی شرکتهای تابعه، این صندوق با محوریت شرکت گوهران امید به عنوان مدیر صندوق به منظور بازارگردانی شش نماد «وهور»،«وامید»، «گوهران» «سهرمز»، «پکویر» و «کمرجان» تاسیس شد. همچنین مجوز صندوق بازارگردانی گوهر فام امید
(Multi NAV) در تاریخ ۴/۷/۱۳۹۷ اخذ شده و در مدت بیش از یکسال از فعالیت آن، تعداد کل واحدهای صندوق ۳۰۴.۵۸۴ واحد (که ۸۱.۰۰۰ واحد آن ممتاز است، از این تعداد ۹۰درصد متعلق به گوهران امید و ۱۰درصد نیز به امید تابان هور تعلق دارد) که ارزش تقریبی ۴۱۰ میلیارد ریال است. البته جهت گسترش فعالیت صندوق مذاکره با سایر ناشران به منظور پذیرش بازارگردانی به صورت مستمر پیگیری میشود.
در خصوص مشکلات و دغدغههای شرکتهای سرمایهگذاری چه نظری دارید؟
شرکتهای سرمایهگذاری فعال در بازار سرمایه به صورت عمومی از زیر مجموعههای بانکها هستند. با توجه به سیاستهای دولت مبنی بر خروج بانکها از بنگاهداری و کاهش تصدی گری در اقتصاد و اصرار بر اجرایی شدن این فرآیند در مدت زمان کوتاه، شرکتهای سرمایهگذاری را در تنگنای مالی قرار داده است، چرا که در اثر اجرایی شدن این سیاست، فروش دارایی و تقسیم سود حداکثری در دستور کار شرکتهای سرمایهگذاری قرار گرفت. باید توجه داشت باوجود مثبت بودن این سیاست و موثر بودن آن در شکلگیری و تقویت بخش خصوصی در کشور، اجرایی شدن کوتاه مدت آن تبعاتی به همراه خواهد داشت، چرا که به دلیل خلاء وجود بخش خصوصی قوی ناشی از دولت محور بودن اقتصاد در سالیان متمادی، شرکتهای سرمایهگذاری و حقوقی به عنوان متولیان اصلی بازار سهام محسوب شده و به تبع آن سیاستگذار اصلی شرکتهای بورسی هستند، از همین رو تضعیف بنیان مالی شرکتهای سرمایهگذاری بر روی عملکرد شرکتهای تابعه، بهخصوص در حوزه تأمین مالی، افزایش سرمایهها و همچنین روند بازار سهام تاثیرگذار خواهد بود.
مجموعه «گوهران» با چه چالشهای برجستهای روبهرو است؟
دو چالش و دغدغه مهم پیش روی این شرکت و عموم شرکتهای سرمایهگذاری قرار دارد. ابتدا اینکه برخی مواقع بروز مشکل در وصول به موقع سود سهام مصوب مجامع برخی از شرکتهای سرمایه پذیر ودیگر آنکه فقدان کانال مناسب تأمین مالی برای رشد وتوسعه شرکتهای سرمایهگذاری وجود دارد.
باتوجه به وجود تحریمها، با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم میکنید؟
شرکتهای سرمایهگذاری به دو دسته شرکتهای هلدینگ و سیاستگذار و سرمایهگذاریهای با نگرش سودآوری صرف قابل تقسیم بندی هستند. توسعه گوهران امید به عنوان یک شرکت سرمایهگذاری از نوع دوم بوده و به عنوان سیاستگذار در شرکتهای پرتفوی محسوب نمیشود. از همین رو تحریمها تاثیر مستقیمی روی عملکرد شرکت گوهران امید ندارند. مضاف بر این که تاثیر تحریمها بر صنایع و شرکتهای مختلف همواره به صورت تحلیل مورد بررسی قرار گرفته و در گزینش سهام پرتفوی به عنوان یک فاکتور مهم مدنظر قرار میگیرد.
نقش بازارسرمایه در حل مشکلات نقدینگی را چگونه ارزیابی میکنید؟
روند فزاینده رشد نقدینگی عمدتا از محل بی انضباطی در بازار پول بوده که به اقتصاد کشور تحمیل میشود و اکنون نیز در مرز ۲ میلیون میلیارد تومان قرار دارد. این موضوع به عنوان یک تهدید بزرگ اقتصادی و به تبع آن اجتماعی محسوب میشود، کما اینکه در سال ۹۷ نیز به دلیل حرکت این نقدینگی در مسیر نادرست، رشد چندین برابری نرخ ارز، رشد تورم و مشکلات اقتصادی ناشی از آن را شاهد بودیم.
بازار سرمایه در شرایط خطیر کنونی از پتانسیلهای بسیاری به منظور خنثی کردن این تهدید و تبدیل آن به فرصتی جهت تأمین مالی بنگاهها و فعالیتهای اقتصادی برخوردار است. رشد شاخص و ارزش معاملات بورس در سال جاری همچنین توسعه بازار بدهی بیانگر اقبال سرمایهگذاران به ورود نقدینگی به این حوزه بوده که آثار مثبت آن در تعادل نسبی نرخ ارز و ثبات نرخ تورم نمایان است. البته در این خصوص مقایسه ارزش معاملات در بورس و فرابورس نیز راهگشا و قابل تامل است. مقایسه ارزش معاملات بورس و فرابورس در۵ماهه منتهی به ۳۱/۰۵/۱۳۹۸ با سال ۹۷ نشان میدهد که میانگین معاملات روزانه در ۲۴۱روز کاری سال ۹۷ بالغ بر۱.۴۹۱ میلیارد تومان بوده که در ۵ماهه اول سال ۹۸ میانگین روزانه با۷۱درصد رشد به۲.۴۵۲میلیارد تومان رسید. همچنین جمع ارزش معاملات بورس وفرابورس در سال ۹۷معادل ۲۶۱هزارمیلیارد تومان بود که صرفا در ۵ماهه نخست سال ۹۸ جمع ارزش معاملات به ۱۹۵هزار میلیارد تومان رسید و ۷۴ درصد از کل معاملات سال ۹۷ را پوشش داد. با توجه به مسئله مذکور ملاحظه میشود در اثر عوامل مختلف، حجم نقدینگی مناسبی به بورس وارد شده است. البته جاذبه بیشتر بورس باعث کمرنگ تر شدن حضور سرمایهگذاران در سایر بازارهای موازی شده وکمک شایانی به رونق اقتصاد وتولید میکند.
بازارسرمایه در تحقق شعار سال جاری که «حمایت از رونق تولید» بوده چه نقشی دارد؟
بازار سرمایه به عنوان نبض اقتصادی کشور از یک سو و مجرای هدایت نقدینگی در مسیر فعالیتهای مولد اقتصادی از سوی دیگر، از پتانسیل بسیاری در تحقق شعار رونق تولید برخوردار است. اهمیت این موضوع در حالی نمایان بوده که کمبود نقدینگی به منظور اجرای طرحهای توسعه و سرمایه در گردش شرکتها از اصلی ترین موانع پیش روی واحدهای تولیدی محسوب میشود، البته در این روند، افزایش پذیرش و عرضه اولیه سهام شرکتها، نماد بارز حمایت از تولید داخلی است که شرکتها با پذیرش و عرضه سهام خود در بورس حوزه فعالیتشان را گسترش داده و موجب رونق تولید در کشور میشوند.
درخصوص تحولات نیمه اول بازار چه نظری دارید؟
بازار سرمایه در نیمه ابتدایی سال جاری عملکرد درخشانی را از خود به نمایش گذاشت. شاخص کل به عنوان دما سنج بازار سرمایه با ثبت بازدهی بیش از ۸۰ درصد طی مدت مذکور، بیشترین بازدهی را در بین بازارهای موازی از آن خودساخت. وجه تمایز بازار سهام در مقطع مذکور با رشدهای قبلی آن، تبعیت نکردن از مولفههای بنیادی و رشد ناهمگون بازار است به نوعی که بازدهی محقق شده در سهام کوچک و رشد بازار بسیار بیشتر از سهام بنیادی و ارزشی بود. این ناهمگونی ناشی از نقدینگی محور بودن رشد بازار و تمایل ورود به سهام کوچک از باب سهولت رشد قیمتی است. با توجه به موضع گیریهای مسئولان اقتصادی در خصوص بورس و تاکید و تمجید رئیس جمهور در سخنرانیهای اخیر خود از رشد بازار سرمایه، به نظر، دولتمردان بورس را به عنوان مامن جذب نقدینگی سرگردان در جامعه برگزیده اند. از همین رو و با فرض استمرار این نگرش، افق بازار سرمایه در نیمه دوم سال نیز مثبت ارزیابی میشود.
چشماندازبازار تا پایان سال ۹۸ و صنایع پیشرو در این خصوص را چگونه پیشبینی میکنید؟
باید توجه داشت که باوجود پیشبینیها مبنی بر تداوم افق مثبت بورس در شش ماهه دوم، رشد همه گیر و خارج از ضابطه برخی نمادها دیگر رو به اتمام است. بر این اساس برای سرمایهگذاری و انتخاب سهام در ماههای آتی باید وسواس بیشتری نسبت به سودآوری و شرایط بنیادی سهام بهخرج داد. از همین رو سهام کامودیتی بیس، با توجه به ثبات نسبی نرخ ارز و کف سازی صورت گرفته در نرخهای جهانی پس از تنشهای شدید تجاری بین چین و آمریکا از یک سو و جا ماندگی این گروه و بازدهی محدود آنها در این مدت از سوی دیگر، به عنوان گزینههای مناسب سرمایهگذاری با رویکرد میان مدت پیشنهاد میشود.
برای افزایش حضور مردم در بورس چه راهکاری پیشنهاد میدهید؟
با توجه به تخصصی بودن بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها، باوجود مغتنم شمردن حضور عامه مردم در بازار، باید توجه داشت که سرمایهگذاری مستقیم این قشر روند بازار را با تهدیدهایی نیز مواجه خواهد ساخت، چرا که به دلیل نا آشنا بودن با روند و قواعد بازار سرمایه، تشدید اقدامات هیجانی و خارج از عرف شکل میگیرد. از همین رو ترغیب متقاضیان سرمایهگذاری در بازار سهام به استفاده از ابزارهای سرمایهگذاری غیر مستقیم مانند صندوقهای سرمایهگذاری، سبدگردانیها، تبلیغ و معرفی هر چه بیشتر این ابزارها به عامه مردم، به عنوان موثرترین راهکار جهت افزایش حضور مردم در بازار سرمایه محسوب میشود. البته در این روند، اختصاص بخشی از درآمدهای بورس به تبلیغات تلویزیونی، اجرای بیلبورد برای معرفی شرکتهای فعال بورسی وحمایت از ساختن فیلمها با موضوع بازار سرمایه قابل تامل است.
تداوم اختلال هسته معاملات چه آسیبهایی به روند بازار میرساند؟
با توجه به روند توسعه و رشد بازار سرمایه در بعد کیفی و کمی، تداوم کندی و اختلال در هسته معاملات بزرگترین چالش پیش روی این روند محسوب میشود. هر چند که در این خصوص اعلام نظر مشخصی از سوی مسئولان ذیربط نشده است اما عدم خدمات دهی شرکت ارائه دهنده نرم افزار معاملاتی به ایران بدلیل محدودیتهای تحریمی به عنوان مهمترین علت این نقیصه عنوان میشود. ضروری است که رفع این خلل و سایر اشکالات نرم افزاری به عنوان مهمترین چالش فنی در دست اقدام قرار گیرد. همچنین حتی المقدور از اقداماتی مانند روند کنونی عرضههای اولیه که منجر به تشدید این چالش و اخلال در روند معاملاتی بازار سهام شده، باید اجتناب شود. البته بنا به اظهارات مسئولان، تولید نرمافزار داخلی در دستور کار قرار دارد که باید در بازه زمانی مناسب بهره برداری از سامانه معاملاتی مطلوب انجام گرفته و مشکلات ناشی از موضوعات فنی و تکنولوژیکی رفع شود.
در خصوص منشأ پیدایش بازار پایه چه نظری دارید؟
طبق ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه و ماده ۳۶ احکام دائمی برنامههای توسعه کشور؛ هر شرکت سهامی عام باید سازوکار معاملاتی داشته و در بورس یا فرابورس پذیرش شده یا حداقل ثبت شده و معاملات سهامشان در یکی از بازارهای سهام صورت گیرد. به هر حال در صورت عدم امکان معاملات سهام شرکت در بورس یا فرابورس، بازار پایه بازاری است که امکان حضور این گروه شرکتها در آن فراهم شده و معاملات سهامشان نیز در این بازار صورت میگیرد. همچنین دسته دوم، شرکتهایی که شرایط پذیرش در بورس و فرابورس را از دست میدهند یا در اصطلاح اخراج میشوند، باید نماد آنها به بازار پایه فرابورس منتقل و در آنجا معامله شود. بنابراین دو دسته شرکت در فرابورس حاضر هستند، یکی شرکتهایی که با الزام قانونی آمدهاند و دوم شرکتهایی که نماد آنها قبلاً در بازار اصلی بوده و در حال حاضر به بازار پایه منتقل شدهاند. البته در گذشته سهامداران شرکتهایی که از بورس اخراج میشدند، نمیدانستند چه کنند، و مجبور بودند سهام خود را از طریق مذاکره یا در روزنامهها خرید و فروش کنند، اما با تدوین قانون بازار پایه دیگر مفهوم اخراج شرکتها از بورس منتفی شد. البته در حال حاضر شرکتهایی که شرایط پذیرش را از دست بدهند روانه بازار پایه میشوند.
وضعیت قوانین جدید بازار پایه را چگونه ارزیابی میکنید؟
در خصوص انگیزه اصلاح قوانین بازار پایه نکاتی وجود دارد؛ نخست جلوگیری از نوسانات غیر منطقی سهام در بازار پایه که اغلب هیجانی و تحت تاثیر فضای مجازی قرار دارد. همچنین موارد ذیل قابل تامل است.
«طبقه بندی شرکتها که میتواند سیگنالی برای هیأت مدیره به شمار آید»: به عنوان مثال شرکتها که در تابلوی قرمز قرار دارند، باید سعی کنند به تابلوی نارنجی و سپس به تابلوی زرد و از آنجا به تابلوهای اصلی و شرکتهای پذیرفته شده در بورس منتقل شوند. برای انتقال از یک تابلو به تابلوی بالاتر مقررات خاصی از جمله شفافیت در گزارش دهی، تیم مالی قوی و ترکیب هیأت مدیره استاندارد لازم است.
«انتقال از بازار پایه به تابلوی اصلی»: تعداد ۱۵ شرکت از شرکتهای تابلوی نارنجی با بهبود مکانیسم اطلاعرسانی از تابلوی نارنجی به تابلوی زرد منتقل شدهاند. همچنین دو شرکت هم از بازار پایه به تابلوی اصلی انتقال یافتهاند. توضیح اینکه برای انتقال به تابلوی اصلی درخواست شرکت ضروری است، بنابراین فضای بازار پایه باید به گونهای بوده که انگیزه انتقال شرکتها به بازار اصلی را فراهم کنند.
«ابهامات شرکتهای خاص در بازار پایه»: یک شرکت پتروشیمی که کلنگ آن بر زمین خورده و ۲۰ درصد پیشرفت کرده، وارد بازار پایه شده که از این دست شرکتها حدود ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نفر سهامدار را درگیر کردهاند. البته اصطلاح «ریسک بیشتر- بازده یا انتظار بازده بیشتر» برای زمانی است که صحبت از ریسک سیستماتیک است و کارایی هم وجود دارد نه در مورد سهمی که فقط یک سوله است و کارایی ندارد.
«ارائه اطلاعات وبرخورد با گمراهکنندگان در بازار پایه»: باید در نظر داشت که شرکتهای بازار پایه بر اساس مقررات، ملزم به رعایت نکاتی از جمله ارائه صورت مالی حسابرسی شده،اطلاعرسانی کامل و بهموقع، اعلام دلیل نوسان بالا بوده و در صورت عدم رعایت موارد مذکور، مشمول مقررات جدید ناظر به آن قوانین خواهند بود.
باید در نظر داشت که شرکتهای بازار پایه از ۲۵ شهریورماه با مقررات جدید در بازار پایه فعالیت میکنند. همچنین جلوگیری از دستکاری قیمت در بازارپایه از دیگر اهداف تغییرات قوانین بازار پایه بود. جهت احتراز از این گونه مشکلات و جلوگیری از زیان سهامداران، حضور صندوقها در بازار مغتنم است (به عنوان نمونه در نماد جزدک در ژاپن حضور بازارگردانها در بورس الزامی است و مردم میتوانند از طریق صندوقها در بورس حاضر شوند).
در خصوص نظرات منتقدان و مخالفان قوانین جدید بازار پایه، چه نظری دارید؟
منتقدان و مخالفان قوانین جدید بازار پایه به موارد متعددی اشاره کرده اند. بر این اساس اهم موارد بیان میشود. «اعتماد سرمایهگذاران از بین میرود»: تغییرات مداوم قوانین امری مطلوب نیست.«کاهش درجه نقد شوندگی»: به طور مثال سهامداران این بازار در صورت نیاز فوری به پول اقدام به فروش سهام خود داشته که با اعمال قوانین جدید، مشکلاتی در فروش ونقد کردن سهام خود خواهند داشت. همچنین در این روند چند محور اساسی از جمله اجرای دفعی یا تدریجی مفاد دستورالعمل، مخفی بودن سفارشهای خریدوفروش، نحوه محدودسازی لات سایزها (سفارشهای مشخص) برای جلوگیری از سیگنالدهی به همراه تعداد روزهای کشف قیمت و دامنه نوسان بازار پایه در انتقادات ونظرات مخالفان قوانین جدید بازار پایه مطرح میشود. البته در نهایت، سازمان بورس با اصلاح بعضی از مقررات (مخفی نکردن قیمت وسفارش) و با اعمال مقررات جدید بازار پایه را، از اواخر تابستان سال جاری مدنظر قرار داد. اگرچه شفافیت، به موقع بودن ارائه اطلاعات، رعایت تساوی و یکسان بودن زمان دسترسی به اطلاعات از نکات مهم مدنظر در قوانین جدید بازار پایه به شمار میآید اما اشکالات اجرای قانون تغییر دستورالعمل عدم بنچ مارکتینگ و اتصال آن لاین به معاملات OTC و اشاره به بیانیه فعالان بازار سرمایه در حمایت از تغییرات قانون بازار پایه نیز قابل ذکر است. همچنین در این روند، همزمان کسب مجوز فعالیت انجمن توسعه سرمایهگذاری حرفه ای از وزارت کشور و حوزه فعالیت در سطح ملی، همراه با گسترش ابزارهای مالی از قبیل فیوچر و آپشن قابل توجه است.
افزایش سرمایه «گوهران» در چه مرحله ای قرار دارد؟
سرمایه فعلی شرکت ۲۰۰ میلیارد تومان است که طی ۵ سال گذشته هیچ گونه افزایش سرمایهای صورت نگرفته است. این هم به دلیل مشکلی است که در ابتدای مصاحبه به آن پرداخته شد. در حال حاضر افزایش سرمایه ۲۰ درصدی در دستورکار شرکت قرار دارد که اطلاعات مربوط به آن هم در سامانه کدال افشا شده است. همچنین در اولین فرصت، مجمع فوق العاده با دستور جلسه افزایش سرمایه ۲۰ درصدی از محل مطالبات آورده نقدی برگزار میشود.
- مژده ابراهیمی- خبرنگار
- شماره۳۳۱ هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه۱۴