موضوع افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی را به صورت کلی از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌دهیم.
• استانداردهای حسابداری: طبق بند ۴۲ استاندارد حسابداری شماره ۱۱، مازاد تجدید ارزیابی به عنوان یک درآمد غیرعملیاتی تحقق نیافته، در سرفصل حقوق صاحبان سهام منعکس می‌شود. از آنجا که مازاد مزبور به عنوان درآمد تحقق نیافته است؛ بنابراین افزایش‌سرمایه به طور مستقیم از محل آن جایز نیست، مگر در مواردی که به موجب قانون تجویز شده باشد.
• قانون تجارت: شرکت‌هایی که دارای زیان انباشته بیش از نصف سرمایه باشند، مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شده و باید ضمن برگزاری مجمع فوق‌العاده در خصوص بقا یا انحلال شرکت تصمیم‌گیری کنند. در صورتی‌که تصمیم به ادامه فعالیت شد، باید اقدام به افزایش‌سرمایه کنند. با توجه به وضعیت این‌گونه از شرکت‌ها(عدم وجود وضعیت مناسب جهت افزایش‌سرمایه از محل آورده) مجبورند از این محل جهت خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت کمک بگیرند.
• قانون مالیات‌های مستقیم: طبق قانون شرکت‌هایی که اقدام به افزایش‌سرمایه از این محل می‌کنند، باید ۲۵ درصد از افزایش رخ‌داده در قیمت دارایی مزبور را به‌عنوان مالیات بپردازند و تا زمانی که دارایی‌های مزبور در تملک شرکت باشد، هر ۵ سال تجدید ارزیابی را تکرار کنند؛ مگر آن که دارایی تجدید ارزیابی‌شده به فروش برسد. طبق تصمیم شورای عالی هماهنگی اقتصادی، شرکت‌های حائز شرایط بند (ز) تبصره ۱۰ قانون بودجه سال ۹۷می‌توانند تا پایان سال ۹۸ با تجدید ارزیابی دارایی سرمایه خود را افزایش دهند و از معافیت مالیاتی برخوردار شوند.
• افزایش‌سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک‌پذیر: وقتی شرکت‌ها از محل دارایی‌های استهلاک‌پذیر اقدام به افزایش‌سرمایه از این محل کنند، مطابق قانون مالیات‌های مستقیم، باید دارایی‌ها مستهلک شود. هزینه استهلاک افزوده شده هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب نمی‌شود، در نتیجه باعث کاهش سود خالص و کاهش نسبت قیمت به درآمد هر سهم، کاهش بازده دارایی‌ها و کاهش بازده حقوق صاحبان سهام خواهند شد.
• افزایش‌سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک‌ناپذیر: در این روش تجدید ارزیابی صرفا ارزش روز دارایی که چندین برابر ارزش دفتری آن است بیشتر شده و چون هزینه‌ای بابت استهلاک به شرکت تحمیل نمی‌شود، نسبت به حالت قبل ایده‌آل‌تر است و نسبت‌های مالی مهم کم‌تر تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. به نظر می‌رسد بهره بردن از معافیت مالیاتی را مزیت عمده استفاده شرکت‌ها از افزایش‌سرمایه از این محل دانست، اما در کنار این موضوع هم می‌توان به دیگر مزایا همانند به روز شدن ارزش دارایی‌های شرکت، کاهش نرخ سود مورد انتظار اعتباردهندگان، افزایش قدرت چانه‌زنی با بانک‌ها برای دریافت تسهیلات اشاره کرد.
• افزایش‌سرمایه از دید سرمایه‌گذاران: افزایش‌سرمایه از این محل سبب شفاف شدن ارزش واقعی شرکت‌ها خواهد شد و یکی از روش‌های کارآمد قیمت‌گذاری سهام، محاسبه ارزش جایگزینی شرکت‌هاست. سهامداران عموما توجه به سودآوری شرکت‌ها می‌کنند، اما آثار روانی ناشی از این موضوع نیز باعث افزایش قیمت سهام قبل از برگزاری مجمع خواهد شد.
- عبدالله دریابر-معاون خدمات مالی تامین سرمایه امید
- شماره۳۳۲ هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه۱۵