چندی پیش طرحی با عنوان مالیات از عایدی سهام مطرح شده بود که با مخالفت بسیار زیادی مواجه شد. البته باتوجه به شرایط فعلی اقتصادی، تورم و کسری بودجه، این طرح ذهن فعالان بازارسرمایه را به خود مشغول کرد. از نظر فعالان بازار بحث مالیات بر عایدی سهام، اجحاف بر سرمایه‌گذار بوده و اثر مخربی بر بازارسرمایه خواهد داشت. همچنین می‌تواند شفافیت بازار را به یک تهدید بالقوه تبدیل کند. از طرفی هم باعث خواهد شد تا جریان نقدینگی به سمت خروج از بورس سوق پیدا کند. بر این اساس سهامداران و سرمایه‌گذاران هم از بورس فاصله خواهند گرفت. با این اقدام بازارسرمایه کم عمق‌تر می‌شود و لطمه بسیار جدی به این بازار وارد خواهد شد. البته نظر یکی از مدیران ارشد شرکت بورس با نظر کارگزاران بسیار متفاوت بود. به عقیده وی مالیات بر عایدی سهام به نفع سهامداران است.
اگرچه این دیدگاه در ابتدا سرخط رسانه‌ها قرار گرفت، اما شرایط به گونه‌ای پیش رفت که این خبر از تمامی رسانه‌هایی که اقدام به انتشار آن کرده بودندحذف شد؛ گویا این مدیرارشد هم فهمیده بود که تصویب طرح مذکور به ضرر سهامداران تمام خواهد شد. در نتیجه می‌توان گفت حرکت مذکور، احتمال پیاده‌سازی این اقدام را بسیار ضعیف و یا با شکست مواجه خواهد ساخت. باید در نظر داشت تحقق مالیات بر عایدی سهام، در شرایط کنونی که بازار سهام توانسته اندکی در مدیریت نقدینگی مطلوب عمل کند، چاره ساز نخواهد بود. همچنین این موضوع علاوه بر کاهش تعمیق بازار سرمایه، زمینه‌ای برای خروج سهامداران و حضور در بازار کاذب غیر شفاف را فراهم می‌سازد.
ضرورت اخذ مالیات در بازارهای موازی
اصولا زمانی که مالیات بر عایدی وضع شود، قابل پذیرش‌تر از حالتی است که بدون در نظر گرفتن سود یا زیان فرد از او به صورت ثابت مالیات گرفته شود، اما مالیات بر عایدی سهامداران نیاز به مشخص شدن جزییات بیشتری دارد. بازارسرمایه معمولا از هر تغییری در وضعیت فعلیش ترس دارد، ولی نکاتی باید شفاف شود که این ترس از بین برود. اول چگونگی محاسبه این مالیات است که نیاز به مشخص شدن جزئیات بیشتری دارد که با شرایط فعلی که نیم‌درصد از ارزش فروش است، مقایسه شود. دوم این‌که بازارهای موازی بازارسرمایه هم مشمول مالیات خواهند شد یا خیر که جلوی خروج پول از بورس و سرازیر شدن به بازارهای دیگر گرفته شود، اما در مورد احتمال اجرای این طرح باید گفت در راستای از بین بردن وابستگی بودجه به پول نفت اولین و در دسترس‌ترین گزینه مالیات است. در واقع اگر این سیستم در همه بازارها از جمله طلا، ارز و مسکن اجرا شود تا حدی جلوی سفته‌بازی گرفته می‌شود، ولی باید به زیرساخت‌ها و امکان اجرای آن هم توجه شود. به طور مثال در شرایط فعلی محاسبه سود و زیان یک سهامدار برای کارگزاران هم در برخی حالت‌ها کار ساده‌ای نیست. همانطور که در طرح پیش‌فروش سکه‌ها توسط بانک‌مرکزی هم این موضوع مطرح شده بود ولی اجرایی نشد و به همین دلیل احتمال پیاده‌سازی این طرح در آینده نزدیک برای بازارسرمایه ضعیف است. در نهایت دولت هم به این موضوع واقف است که نباید کاری کند که نقدینگی از بازارسرمایه به سایر بازارها هدایت شود؛ چرا که توسعه و رونق بازارسرمایه نه تنها مخرب نیست، بلکه به رونق اقتصاد منجر خواهد شد.
- حسین فرمانی- معاون توسعه بازار کارگزاری تدبیرگران فردا
- شماره 336 هفته نامه اطلاعات بورس- صفحه 15