بخش کشاورزی به عنوان مهم‌ترین بخش و تأمین‌کننده مواد اولیه، بخش نفت به عنوان تأمین‌کننده انرژی و بخش صنعت و حمل و نقل، بخش‌های مرتبط و تاثیرگذار در این صنعت هستند. بیشترین مصرف‌کننده قند و شکر در درجه اول خانوارها و سپس صنایع غذایی و لبنی هستند. در حال حاضر، بیش از ۱۳۰ کشور در جهان، نیشکر یا چغندر قند تولید می‌کنند. کشورهای در حال توسعه ۶۷ درصد مصرف جهانی شکر را به خود اختصاص داده‌اند و انتظار می‌رود منبع اصلی رشد آتی در تقاضای شکر باشند، به ویژه در آسیا. میانگین رشد مصرف شکر در یک دهه گذشته ۱.۹۳ درصد بوده، رشدی که ناشی از افزایش درآمدها، رشد جمعیت و تغییر الگوهای تغذیه بوده است. ۱۰ کشور اصلی مصرف‌کننده شکر عبارتند از: هند، اتحادیه اروپا، چین، برزیل، آمریکا، اندونزی، روسیه، پاکستان، مکزیک و مصر. برای بررسی بیشتر وضعیت صنعت قند و شکر به ویژه در ایران با علیرضا محمودی، مدیر عامل قند نیشابور به گفت‌وگو پرداختیم.
با توجه به شرایط جوی و طبیعی در کشورهای مختلف چشم‌انداز قیمت جهانی شکر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در مقایسه با سایر کالاهای اساسی کشاورزی، قیمت بین‌المللی فعلی شکر به نسبت بالاست اما طبق پیش‌بینی‌ها انتظار می‌رود قیمت شکر برای چند سال آتی کاهش یابد. بر اساس پیش‌بینی‌های oecd و fao، در آغاز دوره چشم‌انداز 2017 تا 2026 قیمت‌های بین‌المللی شکر در سطح بالایی خواهند بود، با این حال پیش‌بینی می‌شود پس از آن مقداری افت داشته باشد. انتظار می‌رود تا سال 2026 قیمت شکر از متوسط اسمی دو دهه گذشته ثبت شود، اما به لحاظ حقیقی انتظار می‌رود قیمت اصلی شکر در سال 2026 در سطح پایین‌تری نسبت به متوسط دو دهه پیش قرار گیرد. در سال 2017 قیمت اسمی شکر خام و شکر سفید به ترتیب 403 و 488 دلار بر هر تن برآورد شده و انتظار می‌رود تا سال 2026 قیمت اسمی شکر خام به 367 دلار بر هر تن و قیمت اسمی شکر سفید به 453 دلار بر هر تن برسد.
در سال جدید شاهد افزایش دوباره قیمت شکر هستیم؟
در سال جدید با توجه به واردات به موقع شکرخام از خارج و مناسب بودن شرایط آب و هوایی در کنار ایجاد شرایط تشویقی برای کشاورزان به جهت تولید حداکثری و عرضه چغندر به کارخانجات که باعث می‌شود میزان تولید قند و شکر افزایش یابد، پیش‌بینی می‌شود دیگر شاهد افزایش قیمت در این محصول نباشیم. همچنین حذف ارز دولتی از شکر برای کارخانجات و حتی اقتصاد اتفاق خوبی به شمار می‌رود و بسیاری از فعالان بر این عقیده‌اند که تعادل و تنظیم بازار در صورتی امکان پذیر است که قیمت‌گذاری این محصول آزاد باشد و عرضه و تقاضا، مبنای قیمت‌گذاری قرار گیرد. بنابراین انتظار می‌رود در 10 سال آینده با حذف سیاست‌های حمایتی شکر در برخی بازارها نوسان قیمت این محصول نیز کاهش یابد.
دلیل کاهش کشت چغندر چیست؟
عوامل متعددی از جمله پرداخت نامنظم پول به کشاورزان توسط کارخانه‌ها و همچنین بانک‌ها، بالا بودن هزینه تولید، مناسب نبودن قیمت تضمینی اعلام شده، طولانی بودن دوره بهره‌برداری و پایین بودن توان مالی چغندرکاران موجب شد کشاورزان به کشت چغندر تمایلی نداشته باشند و یا محصول خود را به خارج از استان بفروشند. علاوه بر این، آب‌بر بودن گیاه چغندر و سیاست‌های وزارت جهاد در این زمینه کشت این محصول را محدودتر کرد و تمام این عوامل در کنار هم موجب شد کارخانه‌ها با کمبود چغندر و به طبع کاهش تولید روبه‌رو شوند.
وضعیت تأمین چغندر در منطقه خراسان چگونه است؟
دولت در ابتدای سال 98 که چغندرکاران قراردادهای کاری منعقد می‌کنند، قیمت تضمینی نسبت به سال گذشته را اعلام نکرد و کشاورزان اقدام به کشت محصولاتی غیر از چغندر کردند تا اینکه در 28 تیر ماه دولت نرخ تضمینی سال آینده را اعلام کرد. همچنین با توجه به کم آبی که در کشور به ویژه در منطقه خراسان حاکم است، کشت چغندر از شرایط مطلوبی برخوردار نبود.
دلیل رشد واردات شکر خام در سال 98 چیست؟
با توجه به کاهش کشت چغندر و به تبع آن، کاهش تولید کارخانجات، دولت به ناچار برای کنترل قیمت در بازار و همچنین تنظیم بازار از لحاظ عرضه و تقاضا مجبور به واردات این محصول از دیگر کشورها شد.
قیمت تفاله و ملاس چند است و کاربردشان چیست؟
در سال گذشته در یک بازه زمانی قیمت تفاله و ملاس بالا رفت که توانستیم از این فرصت نیز سود ببریم. این محصولات امسال هم نسبت به سال گذشته رشدی حدود 40 درصد داشته اما برای سال جدید پیش‌بینی می‌شود دیگر با رشد چشمگیری مواجه نشویم. در روز 1500 تن چغندر وارد کارخانه می‌شود که حدود 14 درصد شکر، 8 درصد تفاله و 5 درصد ملاس از آن تولید می‌شود. از تفاله برای خوراک دام و از ملاس علاوه بر خوراک دام در صنعت فولاد، الکل‌سازی و خمیرمایه استفاده می‌شود.
چرا قند و شکر در بورس کالا عرضه نمی‌شود؟
عرضه شکر در بورس کالا نیز ممنوع است و اگر این ممنوعیت رفع شود و بتوانیم در این بازار عرضه داشته باشیم، اتفاق بسیار خوبی خواهد افتاد چون در بستر بورس کالا علاوه بر شفافیتی که وجود دارد، رقابت نیز اتفاق می‌افتد که به موجب آن کشاورز نیز به تولید و عرضه بیشتر
ترغیب می‌شود.
تولید شرکت قند نیشابور در دهه گذشته چگونه بوده است؟
استراتژی شرکت قند نیشابور هر ساله بر افزایش کشت چغندر در منطقه با افزایش رضایتمندی پیمانکاران از طریق پرداخت به موقع و مناسب مطالبات، برنامه‌ریزی در توزیع نهاده‌ها، ارائه خدمات رفاهی، برگزاری دوره‌های آموزشی برای بازرسان چغندرکار و افزایش سطح علمی آنها بوده که موجب شده بتوانیم هر سال نسبت به سال گذشته تولید بیشتری داشته باشیم.
برنامه‌های آتی قنیشا چیست؟
تمام تلاش خود را می‌کنیم تا با احیای کشت چغندر در منطقه نیشابور که با توجه به سیاست‌های نادرست از 450 به 5 هزار تن در منطقه کاهش یافته است، به جایگاه قبلی خود بازگردیم و امیدواریم بتوانیم در این زمینه خودکفا شویم و دیگر به واردات احتیاج نداشته باشیم.
وضعیت وصول مطالبات از بابت یارانه شکر چگونه است؟
شرکت قند نیشابور مطالبه‌ای 9 میلیارد تومانی از دولت داشت که با مابه‌التفاوت شکر وارد شده از هند توانستیم آن را تهاتر کنیم.
- زهره فدوی - خبرنگار
- شماره 345 هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه 9