محمدرضا سعیدی، مدیرعامل پتروشیمی جم
خبر عرضه اولیه شستا در بورس به عنوان یکی از دارایی‌های بزرگ کشور یک آغاز جسورانه و مبارک است. کار بزرگ و قابل تقدیر جناب آقای شریعتمداری، وزیر محترم رفاه و تیم جوان، متخصص، مصمم و پرتلاشش که نورافکن بزرگی را با بورسی کردن شستا در بازار سرمایه ایران روشن کردند، در خاطره فعالان بازار سرمایه ایران به نیکی یاد خواهد شد و جای تبریک و دستمریزاد دارد. رجاء واثق داریم که این نهضت در وزارت رفاه و توابعش ادامه می‌یابد و الگویی می‌شود برای سایر واگذاری‌های مهم. با این حرکت ارزشمند، شستا از صندلی اتهام "خلوتگاه این و آن" بر جایگاه رفیع "جلوتگاه عموم" نشست و حقیقتا جای بازیگر برجسته‌ایی همچون شستا در بازار سرمایه ایران خالی بود. اکنون شستا معتبرتر شد و بازار سرمایه ایران نیز قد کشید. بر بورسی شدن شستا برکاتی مترتب است که به چندین مورد، ذیلا اشاره می‌شود.
اول: شفافیت؛ از این پس شستا ملزم به انتشار گزارش‌های منظم ادواری (همچون صورت‌های مالی) فعالیت‌های خود و شرکت‌های تابعه‌اش به عموم است. این شفاف‌سازی یکی از موثرترین راه‌های مبارزه با فساد است. شفاف‌سازی امور مربوط به عناصر مطلوب و کمیابی همچون ثروت، اطلاعات، قدرت و منزلت است که همه آنها کم و بیش برای شستا مصداق دارند. بودن بازیگری همچون شستا در بازار سرمایه یعنی فعال‌سازی مکانیزم نظارت و توازن (Check and Balance) عمومی بر فعالیت‌های آن. آنجا که مردم از موضوعی اطلاع یابند، بر آن نظارت هم می‌کنند و برکت این مهم تضمین سلامت فعالیت‌هاست. هرچند این نظارت زمانی پررنگ‌تر خواهد شد که بخش خصوصی با سهم موثر و تعیین‌کننده‌تری در مجمع شستا حضور یابد.
دوم: توسعه عمق و عرض بازار ((Market depth and breadth سرمایه ایران که مانع نوسانات بیش از اندازه و رشد حباب‌گونه می‌شود. عرضه و تقاضا منطقی‌تر، خرید و فروش آسان‌تر و مآلا قدرت نقدشوندگی بالاتر می‌شود. این یعنی حرکت بازار به سمت و سوی کامل شدن، ضمن آنکه اعتبار بازار سرمایه ایران در داخل و خارج نیز گسترش می‌یابد و این مهم بر مناسبات بین‌المللی آن نیز اثر می‌گذارد. حضور شستا در بورس، همچنین مطالبه مردم برای کشاندن سایر بازیگران بزرگ اقتصادی که بر سکوی اتهام "عدم شفافیت" نشسته‌اند را افزایش می‌دهد. بنابراین حضور شستا در بازار بورس دیگران را هم به آوردگاه شفافیت خواهد کشاند. عرض اندام بزرگانی همچون شستا که سبدی از کسب‌وکارهای متنوع را نمایندگی می‌کنند، گستره بازار سرمایه را هم توسعه می‌دهند که این مهم نیز بر انعطاف پذیری و استحکام بازار اثر می‌گذارد.
سوم: تامین نقدینگی برای سازمان تامین اجتماعی به عنوان سهامدار اصلی سهل و آسان می‌شود. سازمان تامین اجتماعی که سهامدار اصلی شستا به شمار می‌رود، متولی امور بخشی از بازنشستگان کشور است. بر این قیاس باید گفت که سهامداران اصلی شستا در واقع بازنشستگان محترم سازمان تامین اجتماعی هستند. این عرضه و حضور در بورس این امکان را فراهم می‌آورد که سازمان در صورت نیاز بازنشستگان محترم، بتواند از طریق عرضه بیشتر شستا کسب نقدینگی کند. می‌توان امید داشت که در آینده بخشی از سهام شستا نیز به بازنشستگان محترم سازمان تامین اجتماعی واگذار شود که صاحبان اصلی آن نیز هستند و شستا را مردمی‌تر می‌کند.
چهارم: ارتقا اعتبار و شهرت بیشتر شستا و شرکت‌های تابعه آن و متعاقب اطلاع عموم از چنین جایگاهی سهم بازار شرکت‌های تابعه شستا نیز می‌تواند افزایش یابد و این مهم یعنی خلق ارزش بیشتر برای شستا و سهامدارانش. ضمن آنکه اطلاع یافتن نخبگان کشور از جایگاه والای شستا موجب جذب مستعدین (Talents) برتر کشور در رشته‌های مختلف در شرکت‌های زیرمجموعه آن خواهد شد. علاوه بر آن جذب منابع، حضور در شبکه‌های کسب‌وکار و ورود به اتحادهای استراتژیک داخلی و خارجی تسهیل می‌شود.
پنجم: جلوگیری از دخالت‌های مخرب در امور شستا و تضمین ماندگاری این امانت بزرگ برای آتیه و ذینفعان اصلی آن یعنی بیمه‌شدگان تامین اجتماعی. شستا این سرمایه کم‌نظیر در برخی سال‌ها، قربانی جهت‌گیری‌های غیراقتصادی شده بود و بی‌ثباتی مدیریتی عرصه را برای فرصت‌طلبان فراهم می‌کرد. اکنون شستا زیر ذره بین عموم قرار گرفته و پرواضح است که متولیانش بیشتر مراقب اعمال و رفتار خود خواهند بود. در غیر این صورت باید طعم شیرین تیغ نظارت مردمی را بچشند.
ششم: از منظر امنیت ملی نیز هرچه تعداد سهامداران در بازار سرمایه بیشتر شود، ثبات بیشتری بر عرصه اقتصادی حکمفرما خواهد شد. آمدن بازیگرانی با قد و قامت شستا، سهامداران بیشتری را به میدان می‌کشاند و این یعنی قوام و دوام ثبات و امنیت کشور. وقتی تعداد بیشتری از مردم در بازار سرمایه حضور داشته باشند نتیجتا خود آنها بهترین مدافعان ثبات و امنیت کشور می‌شوند. از این حیث خصوصی‌سازی امنیت‌آور رخ می‌دهد.
هفتم: واگذاری اولیه شستا گامی است جسورانه در فرآیند خصوصی‌سازی شرکت‌های وابسته به بخش عمومی غیردولتی (شبه‌دولتی). خصوصی‌سازی از طریق بازار سرمایه یکی از راه‌های امن و سالم است که هم موجب کوچک‌سازی دولت می‌شود و هم بنگاه‌های بزرگ تن به دینامیزم رقابت و نظارت بازار می‌دهند که این خود می‌تواند از محرک‌های مهم توسعه صنعتی کشور باشد.
در پایان چنانکه در صدر این یادداشت اشاره شد، واگذاری اولیه شستا هرچند آغاز مبارک و مهمی است اما کافی نیست. بازار سرمایه بدون شک رصد خواهد کرد که آیا هدف از این واگذاری صرفا فرصتی است برای تامین مالی سازمان تامین اجتماعی یا اینکه این واگذاری در آینده ادامه خواهد داشت به گونه‌ایی که بخش خصوصی میزان سهامش در شستا به حدی برسد که بتواند عضو (اعضایی) در هیات مدیره شستا داشته باشد. با شناختی که از دست‌اندرکاران فعلی وزارت رفاه، سازمان تامین اجتماعی و شستا در حال حاضر وجود دارد، این مسیر ادامه خواهد یافت. چنین باد.