فرصتی پیش آمد تا درمورد برخی چالش‌های بازار سرمایه و آگاهی از برنامه‌های شرکت قدیمی بورسی گفت‌وگویی با رامین ربیعی، رئیس هیئت مدیره شرکت سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران انجام دهیم.
ساختار سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران چگونه است؟
«وتوصا» یک شرکت هلدینگ مالی بوده و شاید تنها هلدینگ حوزه مالی بورسی است. گروه ما حدود یک‌سال ونیم پیش،از سرمایه‌گذاری به هلدینگ تبدیل شد و نام شرکت به گروه سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران تغییر کرد. هدف آن برطبق اساسنامه سرمایه‌گذاری کنترلی در شرکت‌های مالی و سرمایه‌گذاری است. زیرمجموعه گروه و دارایی اصلی‌مان، شرکت سرمایه‌گذاری صنعت و تجارت بوده که بلوک مدیریتی اش را در اختیار داریم. شرکت‌های سرمایه‌گذاری اعتبار ایران، سرمایه‌گذاری جامی و سرمایه‌گذاری پایا تدبیر نیز از آن جمله است. البته از طریق سرمایه‌گذاری پایا تدبیر، سهام کنترلی سرمایه‌گذاری سبحان را داریم. برخی از این شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز، سهام کنترلی شان درا ختیار گروه «وتوصا» است؛ همچنین باید اشاره کنم که هر کدام از شرکت‌ها پرتفوی سرمایه‌گذاری جدا و خاص خود را دارند.
سرمایه‌گذاری در چه بخش‌ها و صنایعی صورت می‌گیرد؟
استراتژی کلان، سرمایه‌گذاری در حوزه بازارسرمایه و سهام، اوراق و گواهی‌های کالایی است. خارج از فضای بورس هم سرمایه‌گذاری اختصاصی در شرکت‌های غیر بورسی داریم که از پیشگامان سرمایه‌گذاری در صنعت اینترنت، استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان محسوب می‌شویم. البته باید اشاره کنم این سرمایه‌گذاری‌ها توسط شرکت‌های زیر مجموعه ما انجام می‌گیرد.
سودآوری سال گذشته چه میزان بود؟
زمانی که گروه فیروزه سهام کنترلی «وتوصا» را حدود ۸ سال پیش تملک کرد،شاهد افزایش سوددهی و رشد عایدی سهامداران «وتوصا» بوده‌ایم. همچنین در سال مالی گذشته بزرگترین سود تاریخ «وتوصا» محقق و تقسیم شد که حدود ۱۷۰ میلیارد تومان بر آورد می‌شود. چون ما هلدینگ هستیم سودی که شناسایی می‌کنیم، (dividend) عایدی از طریق شرکت‌های زیرمجموعه محقق می‌شود. در عین حال که فعالیت خاص دیگری نداریم؛ از این رو میزان سوددهی «وتوصا» بستگی به سوددهی شرکت‌های زیر مجموعه‌اش دارد. بر این اساس در سال مالی قبل، حدود شش ماه گذشته، شرکت‌های زیرمجموعه سودهای خوبی شناسایی کرده‌اند و از طرفی به دلیل رشد بازار سرمایه، دارایی‌های این شرکت‌ها رشد خوبی داشت. البته از یک دوره به بعد یعنی پاییز سال گذشته به بعد، بیشتر شرکت‌های گروه خصوصا شرکت‌هایی که با بازار سرمایه در ارتباط بوده‌اند، خروج تدریجی از برخی سهام‌هایی که قیمت‌شان گران شد صورت دادند که باعث شد سود شناسایی شده بالایی در زیر مجموعه‌های ما صورت بگیرد که هرکدام‌شان در گزارشات ماهانه مشخص است. اما تا زمان مجامع که سود رسمی را تقسیم و اعلام نکنند این سود در «وتوصا» یعنی شرکت مادر غیرقابل پیش‌بینی است.
دستاوردهای سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران راچه مواردی می‌دانید؟
از بزرگترین دستاوردها اینکه توانسته‌ایم در یک‌سال و نیم تبدیل به هلدینگ مالی شویم. البته دریکی دوسال گذشته، سه خرید بلوک کنترلی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری پایا تدبیر، سرمایه‌گذاری صنعت و تجارت و سبحان انجام شد. همچنین طوری جریان نقدی شرکت صورت گرفته که توانسته به موقع قسط‌ها را پرداخت کند و سوددهی خوبی در شهریور ۹۸ محقق کند. می‌توان گفت رکود سوددهی تاریخ توسعه صنعتی شکسته شد و توانست بالاترین سود نقدی تاریخش را به سهامدارانش پرداخت کند.
«وتوصا» با چه چالش‌هایی روبه‌رو است؟
بزرگترین چالش ما که برای بیشترفعالان اقتصادی هم وجود دارد این است که با کاهش درآمد ارزی، افت صادرات نفت و قیمت نفت، اقتصاد در بحران بسر می‌برد. برای اینکه اقتصاد بتواند به رشد خودش باز گردد و تا وقتی که از بحران رکود خارج شود، این مسئله جزو ریسک‌های بزرگ برای فعالان اقتصادی به شمار می‌آید. در این شرایط حفظ ارزش واقعی در اقتصاد که درحال کوچک شدن بوده،کاردشواری است. البته «وتوصا» با استراتژی‌ای که دارد درصدد است تا با تنو ع بخشی پرتفوی شرکت‌های زیر مجموعه‌اش، تا حدودی بتواند این ارزش را حفظ کند. همچنین در نظر دارد سرمایه‌گذاری درست برای اوراق مبتنی برکالا، صنایع خارج از روتین سنتی بازار، دارای رکود و بخش‌هایی که دارای رشد هستند مثل شرکت‌های دانش بنیان و استارت‌آپی انجام دهد.
شیوع ویروس کرونا چه تاثیری روی فعالیت شرکت داشت؟
تاثیر کرونا روی گروه ما نسبت به صنایع دیگر محدودتر بود. چراکه بورس طی این مدت تعطیل نشد و فعالیت در بورس ادامه داشت. همچنین دورکاری در کارآمدی شرکت تاثیر گذاشت و بهره‌وری کاهش یافت. البته این مسئله، تنها مربوط به ما نمی‌شود. در تمام دنیا وضع به همین صورت است، اما فعالیت روزمره «وتوصا» کاهش چشمگیری نداشته و شرکت خسارتی در این خصوص متحمل نشد.
چه برنامه‌ای برای افزایش سرمایه داشته و از چه منبعی خواهد بود؟
افزایش سرمایه داریم و قرار است از ۲۶۵ میلیارد تومان به ۴۰۰ میلیارد تومان افزایش سرمایه انجام شود که تماما از سود انباشته است و سهام جایزه به سهامداران تعلق می‌گیرد. البته در زمان مجمع اعلام کردیم این افزایش سرمایه قبل از عید اتفاق می‌افتد، اما به دلیل اینکه جزو شرکت‌های اصل ۴۴ هستیم و نیاز به مجوز سازمان خصوصی‌سازی داشتیم و از سویی چون سازمان در آن زمان مجوز صادر نکرد، این برنامه عقب افتاد. اما اکنون مجوز را اخذ کرده‌ایم و بعد از رفع کرونا با برگزاری مجمع فوق‌العاده، این افزایش سرمایه تصویب و سهام جایزه بین سهامداران تقسیم می‌شود.
برای سهامداران «وتوصا» چه خبر خوشی دارید؟
با توجه به دوره رشد بازار در یک‌سال و نیم گذشته خیلی سهام خرد غیرنقد شونده در دل شرکت‌های زیر مجموعه «وتوصا» بود که قابلیت نقدشوندگی نداشتند اما توانستیم در این دوره آنها را به پول نقد تبدیل کنیم. مثل بلوک مدیریتی گلوکوزان و بلوک کنترلی شرکت نیروکلر. چراکه عملا موارد بزرگ بودند و در مزایده به قیمت پایین و نقد و اقساط معامله می‌شد که براساس تورم موجود به نفع سهامداران نبود. براین اساس در دوره رشد و رونق بورس توانستیم سهام مذکوررا در بازار به صورت نقد بفروشیم که سود بالایی را رقم زد؛ نمونه اش سرمایه‌گذاری صنعت و تجارت (وصنعت) بود که در سوددهی «وتوصا» مشاهده می‌شود. همچنین ملکی در سرمایه‌گذاری سبحان بود که مدت‌ها قصد فروشش را داشتیم و پیشنهادات خوب وجذاب نبود. آن زمین هم به صورت تهاتر معامله وسود خوبی محقق شد. با توجه به موارد اشاره شده، سود مناسبی درآ ینده به «وتوصا» تعلق می‌گیرد که می‌تواند خبر خوبی برای سهامداران سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی به شمار آید.
مزیت‌های حضور «وتوصا» در بورس چه بود؟
سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران، بلافاصله بعد از یکی دو سال ازتا سیس اش وارد بورس شد. در حال حاضر با بیش از ۲۰ سال حضور در بازار سرمایه، همچنان درحال فعالیت است و ۲۵۰ هزار سهامدار خرد از اقصی نقاط کشور دارد. نقدشوندگی سهام شرکت نیز از دیگر مزیت‌های آن است. همچنین از سویی میزان شفافیت که با کمک مقررات سازمان بورس درحال بهبود است، توسعه صنعتی را به یکی از شفاف‌ترین شرکت‌های بورسی تبدیل کرده است.
چالش‌های بازار سرمایه ایران در مقایسه با سایر کشورها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بزرگترین چالش بازارسرمایه ایران این است که به نظر بازار سرمایه ما در عمل بازار سرمایه نیست. چراکه شرکت‌ها نمی‌توانند برای جذب سرمایه جدید وارد بازار شده و پول جدید وارد شرکت کنند. رسالت بازار سرمایه در دنیا این است که تولید کننده و یا شرکت خدماتی زمانی که نیاز به پول دارد وارد بازار شده و می‌تواند دریک بازه معقولی پول جدیدی وارد کسب و کارش کند. اما در بازار سرمایه ما به دلیل قوانین سازمان بورس و قانون تجارت یا شاید عدم خلاقیت، نتوانستیم این مشکل کلیدی حل کنیم. در عین حال که باید اشاره کنم شرکت‌ها به سختی می‌توانند وارد بورس شوند و از این رو در فکر جذب سرمایه هم نیستند. در اینجا مثالی می‌زنم؛ مثلا یک کارخانه مس داریم و بخواهیم کارخانه مشابه آن بزنیم و خواسته باشیم برای نقدینگی جدید افزایش سرمایه از بازار سرمایه جذب کنیم، عملا نمی‌توانیم؛ چراکه از یک طرف باید سهامداران عمده افزایش سرمایه را تایید و ضمانت کنند و از طرف دیگر خود پروسه افزایش سرمایه در بورس حدود ۹ ماه طول می‌کشد. همچنین مهم‌ترین تفاوت بازار سرمایه ما با بازارهای دنیا این است که مازاد ارزش سهام اسمی تا زمانی‌که در بورس به فروش می‌رسد، وارد شرکت نمی‌شود.
چه اقداماتی در راستای بهبود و اثر بخشی بیشتر بازار سرمایه در اقتصاد کشور باید انجام شود؟
برای حل این مسئله در اکثر بورس‌های جهان، قانون تجارت را به‌گونه‌ای تغییر می‌دهند که طی چند هفته یا حتی چند روز هیأت مدیره شرکت تصمیم بگیرد سهام جدید منتشر کند و بتواند دربازار سرمایه چند برابر ارزش اسمی بفروشد که در پی این امر کل پول برای اجرای طرح‌ها وارد شرکت بشود. اگر این مشکل در بازار سرمایه ما حل شود، انقلاب عظیمی در افزایش عمق بازار سرمایه، تولید واقتصاد کشور رخ می‌دهد. البته به نظر نمی‌رسد تغییر قانون تجارت عملی شود. بنابراین سازمان بورس باید یک سری ساختارهای مبتکرانه و خلاق طراحی کند که شرکت‌ها در چند هفته یا چند روز بتوانند سرمایه مورد نیازشان را از بازار سرمایه به شرکت‌ها بیاورند. مزیت حرکت مذکور این است، زمانی‌که پول‌های روان، مازاد و نقدینگی به سمت بازار سرمایه می‌آید، فقط به بالا بردن قیمت سهام نمی‌انجامد بلکه پول‌های جدید به افزایش تولید و رشد اقتصادی هم کمک می‌کند.
- فرحناز سپهری- خبرنگار
- هفته نامه ۳۴۹ اطلاعات بورس _ صفحه ۹