به گزارش صدای بورس، شاهین احمدی تاکیدکرد: بهتر است افراد قبل از ورود به بازار سرمایه ۵ دوره آموزش را پشت سر بگذارنند و حتما سعی کنند علاوه بر سواد مالی، سواد سرمایه‌گذاری را نیز فراگیرند. متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
مفهوم سواد مالی و سواد سرمایه‌ای چیست؟
این تصور اشتباهی است که بگوییم، اگر شخصی قصد فعالیت در بازار را دارد، صرف دانستن سواد مالی برایش کفایت می‌کند. سواد مالی مفهومی کلی است که با سواد سرمایه‌گذاری متفاوت است و در حال حاضر داشتن سواد سرمایه‌گذاری نیاز اصلی بازار سرمایه است.
تفاوت سواد مالی و سواد سرمایه‌ای چیست؟
سواد مالی برقراری یک تعادل و موازنه بین درآمدها و هزینه‌ها است، حال این درآمدها از هر طریقی باشد باید برای مصرف آن برنامه‌ریزی کرد، بخشی از درآمد ما صرف مخارج ناگزیر می‌شود اما قسمت پس‌اندازه پول ما به سواد سرمایه‌گذاری مربوط می‌شود.
در حوزه سواد سرمایه‌گذاری چگونه می‌توانیم سرمایه‌گذاران بالفعل و بالقوه را به سمت تصمیم‌گیری بهینه هدایت کنیم؟
فعالانی که در حال حاضر در بازار فعالیت می‌کنند و افرادی که به دلیل آزادسازی سهام عدالت بالقوه و به شکل احتمالی وارد بازار می‌شوند (طبق پیش‌بینی بیش از ۵۰ میلیون نفر دیگر هم وارد بازار خواهند شد) در کنار سرمایه‌گذاران بالفعل که ۱۴ میلیون هستند، باید بدانند چطور سرمایه‌گذاری کنند و به نکات مختلفی توجه کنند.
سواد مالی مبحثی است که برای هر فرد لازم است. در تعریف، سواد مالی یعنی علم مدیریت دخل و خرج، و سواد سرمایه‌گذاری یعنی اگر درآمدهایمان را مدیریت کردیم و بخشی از آن به عنوان پس‌انداز باقی ماند، آن را کجا سرمایه‌گذاری کنیم.
سواد مالی چقدر می‌تواند در سرمایه‌گذاری به کمک سرمایه‌دار بیایید؟
بازار سرمایه بخش‌های مختلفی دارد. به‌طور مثال، شما قصد سرمایه‌گذاری در بازار سهام و قصد خرید سهم را دارید، وقتی می‌خواهید سهمی را خریداری کنید باید دقیقا بدانید چه می‌خواهید و بدانید نهادهای مالی حاکم بر بازار مد نظر شما کدام نهادها هستند. یعنی باید بدانید اگر قصد خرید و فروش سهم را دارید، با بازار بورس یا فرابورس سروکار دارید نه با بورس انرژی، هر کدام از این بازارها ریسک‌هایی دارند و همانطور که می‌دانیم، تابلوهای بورس و فرابورس از نظر ماهوی با هم فرق دارند و باید بدانیم هر کدام چه ریسک و بازدهی دارند.
در ادامه شما باید خود علاوه بر این نکات، سهام را بشناسید و بدانید یک سهام خوب باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد و چه مدتی باید آن را نگه دارید.
وقتی در بازار سهمی را انتخاب می‌کنیم چه مسیرهای پشتیبانی برای ما وجود دارد؟
گاهی امکان دارد شرکت سود نقدی خود را سر وقت پرداخت نکند یا با کارگزار خود به مشکل می‌خورید. در رابطه با قرارداد سبدگردانی، مشاوره سرمایه‌گذاری یا موارد دیگر اگر به مشکل برخوردیم، باید بدانیم مرجع ذیصلاح کدام است.
در کل ما باید ابتدا بازار و ارکان را بشناسیم، سپس سهمی که قصد خریدش را داریم، بشناسیم و بدانیم متناسب با شرایط ما هست و پس از آن نسبت به مسئولیت‌ها و حقوقی که داریم، آگاه باشیم و در نهایت مراقب تقلب‌ها و تخلف‌های بازار و شرکت‌ها باشیم.
اگر کسی در رابطه با مواردی که از ابتدای مسیر گفتیم، از شناسایی خود بازار تا شناختن تقلب‌ها، اطلاعات کافی داشت و اقدام به خرید و فروش سهم کرد، می‌توان گفت فرد با آموزش اقدام به خرید و فروش کرده است.
بحث سواد مالی جدای از مباحث تحلیل‌های تکنیکال و تابلوخوانی است؟
در هر حوزه‌ای، برای شروع باید تحقیق کنیم و اطلاعات خود را بالا ببریم و بدانیم که بنای شرکت مد نظر ما چیست و اصلا چطور تولید و سودآوری می‌کند. توصیه من این است که افراد تازه وارد گام به گام شروع کنند مثلا ابتدا اقدام به خرید صندوق با درآمد ثابت، مختلط یا سهامی کنند. البته که هر کدام از این صندوق‌ها هم ریسک‌ها و ویژگی‌های خود را دارد اما این خریدها به شما کمک می‌کند تا درک کنید که روش کار بازار چگونه است و با مفهوم سرمایه‌گذاری آشنا شوید و پس از آشنایی با مفاهیم می‌توانید روی سهام سرمایه‌گذاری کنید. توصیه من این است که در گام‌های اول به سمت صندوق‌ها بروید و با ارقام کوچک شروع به خرید و فروش کنید.
چه نوع آموزشی را پیشنهاد می‌دهید و بهتر است افراد چه دوره‌هایی را فراگیرند؟
۵ دوره آموزش پایه وجود دارد که به همه پیشنهاد می‌شود: آشنایی با بورس، تابلوخوانی، تحلیل بنیادی و تکنیکال و فیلترنویسی یا حتی آموزش تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی که بسیار می‌تواند به سهامداران کمک کند. پس از آموزش این دوره‌ها می‌توانند دوره‌های تخصصی‌تر را نیز فراگیرند.
از چه طریقی می‌توان در این دوره‌ها ثبت نام کرد؟
دو گروه برگزارکننده دوره داریم؛ ابتدا برخی از کارگزاری‌ها در سطح شهر که گاهی به صورت رایگان به افراد آموزش می‌دهند و به شکل کلی، در کمیته راهبری آموزش ما فهرستی از پکیج‌های آموزشی تهیه کرده‌ایم و اگر افراد به سایت شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس مراجعه کنند، بخش کمیته راهبری آموزش تمام دوره‌ها را به صورت فهرست اطلاع‌رسانی کرده است.
با توجه به اینکه تاکید بر مبحث آموزش داریم، چرا الزامی برای ورود سرمایه‌گذاران قرار نمی‌دهند؟
در ایران ساختار تصمیم‌گیری پیچیده است. در بازار سرمایه تا ماه گذشته مسئله ما این بود که ۱۵ میلیون کد بورسی تازه را چطور آموزش دهیم اما بعد از چند روز تصمیم بر این شد که دولت سهام عدالت را آزاد کند و در حال حاضر فکر ما این است که چطور ۵۰ میلیون نفر دیگر امکان ورود به بازار را داشته باشند.
سازمان امکان و توان محدودی دارد، اما وقتی ناگهان تصمیمی گرفته می‌شود، نمی‌توان انتظار داشت که سازمان در یک دوره یک ماهه بتواند تمام افراد را پوشش دهد. اما قبل از این اتفاقات اقداماتی انجام شد و برنامه‌های مختلفی در شرکت خدمات اطلاع‌رسانی بورس به اجرا درآمد زیرا بازوی آموزش سازمان، شرکت است. در این راستا، اقدامات بسیاری انجام شد از جمله تولید ویدیوهای مختلف، اینفوگراف، برگزاری کارگاه و سمینار و انتشارات بورس که تمرکز آن بر توسعه کتاب‌های مرتبط با بازارهای سرمایه است.
اما اینکه چه روشی در حال حاضر جوابگوی نیاز مردم است، باید بگویم، این امر مستلزم کار گسترده میدانی است. سواد مالی و سرمایه‌گذاری فقط مسئولیت سازمان نیست. در کنار سازمان، وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، بانک مرکزی و بیمه مرکزی نیز باید حضور داشته باشند اما متاسفانه همه این وظیفه را به عهده سازمان می‌بینند.
افرادی که می‌خواهند دوره‌های آموزشی برگزار کنند، حتما باید مجوز لازم از سازمان را داشته باشند؟
سازمان بورس جزو مراجع مجوزدهنده آموزش‌دهی نیست، سازمان فنی حرفه‌ای، وزات علوم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پارک علم و فناوری امکان ارائه مجوز برای کسب و کار آموزشی را دارند.
سازمان بورس فقط از کسانی که مجوز یکی از این موسسات را داشته باشند، حمایت می‌کند و اجازه تبلیغ و امکانات را در اختیار فرد می‌گذارد، اما در خصوص برخورد با موسسات تا زمانی که شکایتی علیه برگزارکننده آموزش نباشد، سازمان وارد عمل نمی‌شود.
در دیگر کشورها برای ورود افراد به بازار سرمایه قانون خاصی وجود دارد؟
اقدامات مختلفی در دیگر کشورها اجرا می‌شود، مثلا در مالزی مجموعه‌ای شبیه به شرکت اطلاع‌رسانی ما وجود دارد و شرکت‌های زیرمجموعه به ارائه خدمات آموزشی می‌پردازند، اما اینکه بخواهند محدودیتی را در خرید و فروش ایجاد کنند، باید گفت تمام کشورها خرید و فروش را ملزم به یک سری قوانین می‌کنند. مثلا در آمریکا گواهینامه ارائه می‌دهند و شخص اگر قصد فعالیت داشته باشد حتما باید با نهاد مالی ثبت شده در کشورش وارد مذاکره شود تا اسمش به عنوان فعال ثبت شود و بدین شکل نیست که هر فرد به کارگزاری مراجعه کند و کد معاملاتی دریافت کند.
تابلوخوانی چیست و چه مواردی را به سرمایه‌گذار یاد می‌دهد؟
برای تابلوخوانی در واقع ابتدا باید درک کنند tsetmc چه سایتی است و چه امکاناتی دارد.
در تابلوخوانی باید متوجه شوید منطور از حجم مبنا، دامنه نوسان، قیمت پایانی، ریزساختارهای بازار، بسته شدن نماد و... چیست.
تابلوخوانی به شدت دوره مهمی است و هر فردی باید حداقل شناخت اولیه‌ای از آن داشته باشد.
فردی که دوره‌ها را می‌گذراند و آموزش می‌بیند، می‌تواند به بورس به عنوان شغل اول نگاه کند؟
بازار همیشه خوب نیست که شما بتوانید یک ساله، دو یا سه برابر سود کنید. من معتقدم در همه جای دنیا قاعده بر این است که شخص باید سرمایه‌گذاری کند و اجازه ندهد پولش راکد بماند، زیرا وقتی پول شما راکد بماند، در اصل ضرر کرده‌اید. اینکه بازار درآمد اول شما باشد، صحیح نیست. ممکن است زمانی بازار در فاز اصلاح طولانی‌تر قرار بگیرد و عملا درآمد اول که هیچ، گاهی ممکن است اصل سرمایه‌گذاری خودمان را هم از دست بدهیم و همیشه باید عقلایی رفتار کرد.
کتاب یا دوره خاصی برای آموزش معرفی می‌کنید؟
کتاب‌های زیادی وجود دارد اما پیشنهاد می‌کنم از همین ویدیوهایی که به رایگان در دسترس همگان است، استفاده کنند. در سازمان بورس هم سایتی در رابطه با مبحث آموزش درست کردیم که ان‌شاالله پس از راه‌اندازی اطلاع‌رسانی‌های لازم را خواهیم کرد.
به نظر شما p/e چه اهمیتی دارد؟
اخیرا بحث p/e بسیار پررنگ شده است اما چند خطا و ضعف دارد. ابتدا اینکه ساختار سرمایه شرکت را نمی‌بیند و اساسا ممکن است شرکت‌هایی که با هم قیاس می‌شوند، ساختار سرمایه متفاوتی داشته باشند. سودآوری بعضی شرکت‌ها ممکن است سیکلی باشد و ایرادی که اخیرا پررنگ شده این است که موردی به نام p/e گروه در سایت tsetmc وجود دارد و قاعده کلی در ذهن افراد شکل گرفته که اگر p/e زیر p/e گروه بود، آن سهم ارزنده است. نکته‌ای که وجود دارد این است که p/e گروه برآیند تمام شرکت‌های گروه است و گاهی به دلیل وجود شرکت‌های دارای p/e بزرگ در میانگین همیشه p/e گروه کمی به سمت بزرگتر بودن تمایل دارد. پس این مورد قیاس با p/e گروه به اشتباه جا افتاده و این مفهوم به تنهایی گویای ارزندگی سهم نیست. بهتر است peg که نسبت رشد p/e است و ارزش دفتری، ارزش بازار و حقوق صاحبان سهام یا همان nav است را هم مورد ارزیابی قرار دهند.
آزمون تحلیلگری چه زمانی و چگونه برگزار می‌شود؟
هر ۳ ماه یک بار به صورت فصلی برگزار می‌شود و معمولا ثبت نام هر فصل در ماه آخر فصل قبل است. اگر افراد در گوگل جستجو کنند: «گواهینامه‌های حرفه‌ای بازار سرمایه» به سایت دسترسی پیدا می‌کنند و می‌توانند ثبت نام کنند. البته برای اخذ تمام مدارک حرفه‌ای شرط فوق لیسانس وجود دارد اما با کارشناسی نیز می‌توانند برای کسب «اصول» اقدام کنند و اصول پیش‌نیاز سایر گواهینامه‌ها است.