برای ورورد به بازار سرمایه افراد از کجا مشاوره بگیرند؟
در شرایط کنونی نسل جدید از کودکی سهامدارای را تجربه می‌کند و وارد بازار سرمایه می‌شود. این یک نکته مثبت است که موجب می‌شود تا فرهنگ سهامداری از همان ابتدا برای فرد جا بیافتد. اخیرا برخی خانواده‌ها پیشنهاداتی به من می‌دهند برای آموزش کودکان و چالش من این است که چطور می‌توانم کودکان خردسال را با بورس آشنا کنم و والدین آنها اصرار دارند که فرزندانشان تحلیل تکنیکال را بیاموزند تا بتوانند خرید و فروش کنند.
در این باره با چندین دبیر صحبت کردم اما آنها هم مخالف این بودندکه کودکان را از این سن با سود و پول آشنا کنیم. هرچند به نظر خود من بهتر است به جای آموزش پول درآوردن، مفهوم سرمایه‌گذاری و ریسک را به آنان آموزش دهیم. در اصل برای ورود به بازار سرمایه، باید بنیاد اصلی سرمایه‌گذاری را بدانیم.
افراد بهتر است چگونه آموزش ببیند؟
برای قدم اول می‌توانند به سایت‌ها مرجعه کنند و ویدیوهای منتشر شده را مشاهده کنند که به صورت رایگان در اختیار عموم قرار گرفته است. برای مثال، سایت فراچارت که اطلاعات را به خوبی جمع بندی کرده، سایت کارگزاری‌ها که اقدام به آموزش می‌کنند، همچنین کانال‌های آموشی یا سایت بورس مدیا که آموزش‌های خوبی را ارئه می‌دهد.
چه کتاب‌هایی را در حوزه آموزش معرفی می‌کنید؟
کتاب‌ها بسیار است اما باید بدانیم دقیقا از بازار چه می‌خواهیم، آموزش تحلیل تکنیکال یا بنیادی؟ البته کتاب اصلی آن جان مورفی، اصول تحلیل تکنیکال، پرایس اکشن، استراتژی‌های معاملاتی با بیشترین درصد موفقیت رابرت ماینل یا در سبک الیوت می‌توانند کتاب پرچر را مطالعه کنند.
به نظر شما بهتر است افراد اول چه موردی را فراگیرند، تحلیل تکنیکال، بنیادی یا تابلوخوانی؟
تحلیل تکنیکال به دلیل راحت‌تر بودن برای افراد قابل درک‌تر است و به راحتی می‌توانند با آن ارتباط بگیرند. ابزار تجلیل تکنیکال برای افراد در دسترس‌تر است و به راحتی می‌توانند بعد از فراگیری یک چارت، سهم را تحلیل کنند. در حالی که برای خواندن صورت‌های مالی باید روزها وقت صرف کنند و پس از آن یاد بگیرند چطور از مفروضاتی که در صورت‌های مالی وجود دارد، استفاده کنند. به همین دلیل توصیه می‌کنم افراد تازه وارد در ابتدا تحلیل تکنیکال را فرا بگیرند.
تحلیل تکنیکال به دلیل اینکه بصری است، به واسطه آن روند نمودارها را متوجه می‌شوند، برایشان جذاب‌تر است. بعد از آن باید تابلوخوانی را یاد بگیرند و با عملکرد سایت TSETMC آشنا شوند تا در گام‌های بعدی به یادگیری مباحث تخصصی‌تر همچون تحلیل بنیادی و مطالعه صورت‌های سود و زیان بپردازند.
بهترین نحوه سرمایه‌گذاری چگونه است؟ افراد چگونه پول خود را تقسیم‌بندی کنند؟
درس اصلی بازار همین است که یک پرتفوی تشکیل دهیم و در واقع همان مثال معروفی که می‌گویند تمام تخم مرغ‌های خود را در یک سبد قرار ندهید. برخی قدیمی‌های بازار هستند که از سال‌ها پیش در بازار به معامله می‌پرداختند، این افراد به راحتی می‌توانند سبد خود را مدیریت کنند اما افرادی که تازه وارد بازار شده‌اند، و تعدادشان هم کم نیست، هر لحظه با چالش‌های جدید روبه‌رو هستند زیرا هیچ ترجبح و اطلاعاتی در خصوص بازار ندارند. این افراد می‌توانند در بهترین حالت ممکن سبدی از انواع گروه‌های پتروشیمی، پالایشی، دارویی، غذایی و خودرویی‌ها تشکیل دهند که ریسک کمتری داشته باشند. یا اگر افراد نسبت به صنعتی اطلاع دارند، وزن آن را در سبد خود افزایش دهند که روش خوبی است. اما باز هم برخی افراد تازه وارد نمی‌توانند تشخیص دهند که کدام صنعت می‌تواند پیشرو یا بهتر باشد. در حال حاضر بسیاری از سهامی که می‌بینیم بالاتر از ارزش ذاتی خود هستند و تشخیص آنها برای افراد تازه وارد دشوار است.
برای افراد تازه وارد طی کردن مسیر تشخیص حباب و سهام برتر و نوسان‌های بازار بسیار دشوار است و نمی‌توانند ریسک‌های بازار را تشخیص دهند. در این صورت افراد می‌توانند از شرکت‌های سبدگردانی استفاده کنند و مدیریت دارایی خود را به سبدگردان‌ها بسپارند تا مفهوم اصلی بانکداری سرمایه‌گذاری جا بیافتد. راهکار دوم نیز این است که افراد از شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری کمک بگیرند و در کنار این تحلیل تکنیکال و بنیادی را یاد بگیرند.
افراد چطور تشخیص دهند که سهمی دارای پتانسیل یا حباب است تا تصمیم به خرید کنند؟
هر قیمت راه متفاوتی دارد و این موارد به سیستم‌های تحلیلی هر قیمت بر می‌گردد. یک سال پیش اگر بود، هر تحلیلگری را می‌دیدید به شما توصیه می‌کرد که در قله وارد سهم نشوید و برای فهمیدن اینکه چه زمانی سهم در قله است باید حتما تحلیل تکنیکال را بلد باشید. در حال حاضر سیستم بازار تغییر کرده و نمی‌توان گفت به قله (مقاومت) که رسید، بفروشیم یا نه؛ زیرا گاهی شاخص مقاومت را می‌شکند و در اصطلاح پول بک میزند و سهامداران جدید وارد می‌شوند. بنابراین تشخیص اینکه در چه نوع بازاری معامله می‌کنیم، مهم است. در شرایط کنونی تب بازار داغ است و همه جا حتی در جمع‌های خانوادگی هم از بورس صحبت می‌شود.
در حال حاضر ورودی‌ها، نقدینگی و رشد بازار چشمگیر است، بنابراین سبک‌های تحلیل گذشته با امروز متفاوت است. اما توصیه می‌شود که به صورت هیجانی وارد صف‌های خرید و فروش نشوید که این روش هم بستگی به استراتژی فرد دارد. افراد تازه وارد بازار را هیجانی می‌بینند و به سود عادت کرده‌اند که این خطرناک است زیرا ریسک را در نظر نمی‌گیرند برای همین می‌گوییم بخشی از پس‌انداز خود را وارد بازار کنید.
افراد باید چه ملاک‌ها و معیارهایی را برای انتخاب صندق‌های سرمایه‌گذاری در نظر داشته باشند؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای این تشکیل شده‌اند که ریسک افراد را مدیریت کنند. صندوق‌های سهامی متفاوت هستند. صندوق‌های با درآمد ثابت وجود دارند که حدود 98 درصد اوراق را خریداری می‌کنند و 2 درصد را به سهام اختصاص می‌دهند. افرادی که خواهان ریسک کمتری هستند و هنوز نمی‌توانند متوجه شوند که بانک سود بهتری می‌دهد یا بورس، در اینجا می‌توانند صندوق‌ها را بررسی کنند که سایت fipiran به خوبی صندوق‌ها را تحلیل کرده است و می‌توانند با مراجعه به آن متوجه شوند کدام صندوق برای سرمایه‌گذاری بهتر است.
کدام نوع افزایش سرمایه بهتر است؟
3 نوع از افزایش سرمایه بسیار مرسوم است : افزایش سرمایه از حق تقدم، سود انباشته و تجدید ارزیابی دارایی‌ها.
حق تقدم یعنی، شرکت‌ها برای تامین مالی منبع خود وقتی کسری بودجه می‌آوردند به سهامداران خود حق تقدم می‌دهند و شرایط آن اینگونه است که دو ماه فرصت دارید که حق تقدم خود را در بازار بفروشید یا 100 تومان به حساب شرکت واریز و حق تقدم خود را به سهام عادی تبدیل کنید.
افزایش سرمایه از سود انباشته یعنی، زمانی که سود شرکت‌ها بیشتر شود و نمی‌خواهند سود را در جای دیگری هزینه کنند، سود خود را به سهامداران می‌دهند.
نوع دیگر افزایش سرمایه، به روش تجدید ارزیابی دارایی است. شرکت‌ها برای اصلاح ساختاری خود تجدید ارزیابی می‌کنند. دارایی‌های قبلی خود را با توجه به افزایش تورم و قیمت روز ارزش‌گذاری می‌کنند و همین درصد افزایش را به عنوان سهام به سهامداران می‌دهند.
ساختار شرکت‌ها متفاوت است. شاید روند شرکتی خوب باشد و بتواند افزایش قیمت بگیرد پس می‌توان این شرکت را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرد حتی اگر حق تقدم باشد.
در شرایط فعلی خرید حق تقدم را پیشنهاد می‌کنید؟
اصولا نمی‌گوییم خرید حق تقدم و از اصطلاح بازی حق تقدم استفاده می‌کنیم زیرا شما دو ماه فرصت دارید تا خرید و فروش سهم را انجام دهید و اگر سهم را می‌خواهید باید 100 تومان به حساب شرکت واریز کنید تا به سهام عادی تبدیل شود که برای این امر باید حتما از آینده شرکت مطلع باشید.
چرا با وجود اینکه شاخص وضعیت خوبی دارد، صندوق‌ها ریزشی هستند و بازده منفی دارند؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری همراه با رشد شاخص افزایش داشتند و رشد کردند زیرا صندوق‌ها نیز 2 درصد از سهام را دارند و با رشد و نزول شاخص، اصلاح و افزایش داشتند، من بازده منفی ندیدم.
درباره زمان صدور و ابطال صندوق‌ها بیشتر توضیح دهید.
صندوق‌های اختصاصی سبدگردان که توسط ما انجام نمی‌شود و طبق قرارداد با سبدگردان، خودش تصمیم به خرید و فروش می‌گیرد و در انتهای قرارداد کارمزد خود را برمی‌دارد و سود را به ما پرداخت می‌کند. بنابراین خود ما در سبدهای اختصاصی دخالت نمی‌کنیم فقط می‌توانیم صدور و ابطال را به صورت آنلاین انجام دهیم.
در رابطه با صندوق‌هایی که خودمان یونیت آنها را می‌خریم ابتدای ماه به دلیل اینکه nav صندوق‌ها کاهش می‌یابد برای خرید مناسب‌تر هستند و آخر ماه نیز برای فروش بهتر است، البته برای صندوق‌های سهامی با درآمد ثابت. معمولا افراد صندوق خود را نگهداری می‌کنند تا سود خوبی نصیب‌شان شود.
در تیر ماه مجددا شاهد عرضه‌های دولتی مربوط به گروه پالایشی هستیم؛ این چه تاثیری بر سهام شرکت‌های پالایشی دارد؟
چند وقت اخیر عرضه ETF بانک‌ها را داشتیم که رشد خوبی هم داشتند، بنابراین پالایشی‌ها و پتروشیمی‌ها نیز رشد خوبی خواهند داشت و بعد از این نیز می‌توانیم رشد قیمت خوبی را برای این گروه‌ها شاهد باشیم.
دولت بعد از اینکه کسری بودجه خود را از بازار تامین کرد، بازار با ریزش همراه می‌شود. نظر شما چیست؟
دولت تبلیغاتی را انجام داد تا نگاه مثبتی برای سرمایه‌گذاری ایجاد شود. در این میان افراد زیادی هم وارد بازار شدند. تبلیغات عمومی در سطح گسترده منجر به جلب توجه مردم می‌شود. برای بورس نیز همین اتفاق افتاد و مردم بدون توجه به تحلیل‌ها و برای حفظ ارزش پول که به دلیل تورم کاهش یافته بود، به بازار بورس روی آوردند. قبول داریم که دولت بخشی از کسری بودجه خود را با عرضه شستا و ETF ها جبران کرد اما به دلیل اینکه در حال حاضر ورود پول‌های جدید و حجم سرمایه‌گذاری زیاد است، احتمال این نیست که دولت کمی فعالیت خود را کاهش دهد، زیرا منبع عظیمی در بازار معامله می‌شود. بنابراین اصلاح جزیی در بازار وجود خواهد داشت اما خروج منابع از بازار را نخواهیم داشت. اما ای کاش مسئولین اقدامی انجام دهند تا این منابع در بازار بماند. مثلا می‌توانند رشد شاخص را کنترل کنند زیرا گاهی نیاز است که بازار استراحت کند.
به نظر شما مقاومت بعدی شاخص روی چه کانالی است؟
طبق تحلیلی که من بر اساس الگوی فیبوناچی انجام دادم، یک میلیون و ششصد تا دو میلیون را را طبق ترازهای فیبوناچی می‌توان در نظر گرفت.
صنایع پیشرو به نظر شما کدام صنایع هستند؟
صنایع پالایشی، پتروشیمی و سیمانی‌ها ممکن است تا 65 درصد افزایش نرخ بگیرند. حذف ارز 4200 ممکن است مدتی صنعت‌ها را با اصلاح خیلی جزیی همراه کند اما در نهایت مجبور به گرفتن مجوز افزایش قیمت هستند. بنابراین صنایع غذایی، دارویی، پالایشی و پتروشیمی را برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مناسب می‌دانم.
ریسک‌های بازار از نظر شما چیست؟
ریسک‌های بازار بسیار است اما در حال حاضر به دلیل اینکه بازار خوب است، نمی‌خواهیم ریسک‌ها را ببنیم. اما در هر صورت باید ریسک خود را مدیریت کنیم و هر لحظه برای هر اتفاقی آماده شویم که ممکن است هرگز رخ ندهد. در حال حاضر کاهش دلار می‌تواند بازار را درگیر کند اما جز این آیتمی وجود ندارد که بگوییم موجب می‌شود بازار برگردد.
بسیاری از سهامداران هیجانی معامله می‌کنند و برخی هم سهامداری را بلدند و سهامداری می‌کنند و در سود و زیان همراه سهم می‌مانند زیرا سرمایه‌گذار بلندمدت هستند اما در هر صورت باید همیشه ریسک را در معاملات خود در نظر بگیریم.
برخی ریسک خود را به صوت بلندمدت در نظر می‌گیرند، ترجیح می‌دهند در مدت کوتاه نوسان‌گیری نکنند تا اینکه سودی را در بلندمدت کسب کنند.
اینکه ما بتوانیم سهام مناسب را شناسایی کنیم، مهم است. در حال حاضر در بازار نمی‌توانیم متوجه شویم که چه سهامی را با چه قیمت و ارزشی خریداری می‌کنیم و سهم چند درصد بالای ارزش ذاتی خود معامله می‌شود که این یکی از ریسک‌های مهم است. می‌توان به انتخابات آمریکا که قطعا موثر است و توافقی که امکان دارد رخ دهد نیز به عنوان ریسک‌های امروز بازار اشاره کرد.
به نظر شما ورود پول همچنان ادامه خواهد داشت؟
صد درصد، زیرا در حال حاضر بازار دیگری برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد. البته هنوز برخی از افراد تردید دارند که بانک بهتر است یا بورس و برخی هم بورس را پرریسک می‌دانند و ترس از ورود به بازار دارند و ترجیح می‌دهند با مبلغ کمی وارد شوند.