یکی از صنایع تولیدی که در رونق اقتصادی کشورمان اهمیت قابل تاملی دارد صنعت پتروشیمی و حوزه‌های مرتبط با آن است؛ براین اساس صنایع پتروشیمی زنجان در سال ۱۳۸۵ تأسیس شد. این شرکت در بخش‌های احداث، راه‌اندازی و بهره‌برداری شهرک‌ها و کارخانجات صنعتی همچون تولید، بازاریابی، فروش، صدور محصولات صنعتی و پتروشیمی، واردات و صادرات کلیه کالاهای مجاز صنعتی و تبدیل کلیه مواد پتروشیمی فرآورده‌های فرعی و مشتقات فعالیت دارد. از سوی دیگر براساس تصمیم هیئت مدیره شرکت به دلیل اینکه تولید کود اوره به عنوان محصول اصلی پتروشیمی زنجان مد نظر قرار گرفت در سال ۱۳۹۷ به نام «شرکت صنایع کشاورزی و کود زنجان» تغییر نام داد و درحال حاضر با نماد «زنجان» در بازار پایه زرد فرابورس جای دارد.برای آشنایی با برخی برنامه‌های شرکت مذکور در گفتگویی نظرات محمدرضا مدیری مدیر عامل شرکت صنایع کشاورزی و کود زنجان» را جویا شدیم .
شکل گیری پتروشیمی زنجان و تامین مالی طرح‌های آن چگونه انجام شد ؟
پتروشیمی زنجان یکی از طرح‌های درون‌سرزمینی است که اواسط دهه ۸۰ کلید خورد و تأمین مالی را از طریق پذیره‌نویسی بازار فرابورس آغاز کرد. این طرح‌ها شامل پتروشیمی گلستان، لردگان و زنجان بودند به طوری که همگی آن‌ها از نظر تکنولوژی مانند هم هستند. از این سه طرح اوایل دهه ۹۰ به مشکلات تحریم برخوردیم، چون لردگان سهام‌دار عمده داشت تأمین مالی شد و راه خود را از دو طرح دیگر جدا کرد که امسال هم قرار است به تولید برسد؛ اما دو طرح دیگر زنجان و گلستان باقی ماندند که تأمین مالی‌شان انجام نشد.
همچنین از سال ۱۳۹۳ با اصلاح ساختار و حل مشکلات اساسی شرکت، طرح تأمین و ساخت پروژه مجدداً شروع شده است. باید اشاره کنم، نداشتن تأمین مالی در سال‌های گذشته باعث تأخیراین روند شد. برای نمونه لردگان بعد از یک دهه هنوز به تولید نرسیده است؛ به نظر بنده اساساً برنامه‌ریزی مالی مناسبی در کار نبوده است . البته در عین حال نبود چشم‌انداز تأمین مالی از خطاهای استراتژیک مدیران سابق وسهام‌داران قبلی بوده است.
در هر حال آن زمان به پایان رسید و امروز پتروشیمی زنجان در حال ساخت است.
هزینه کل سرمایه‌گذاری مورد نیاز پروژه پتروشیمی ۶۰۰ میلیون یورو است که ۳۰۶ میلیون یوروی آن از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی به عاملیت بانک ملی تضمین شده است . همچنین تامین مالی مهمترین مشکل شرکت از بدو تاسیس تاکنون بوده که با همکاری دولت و سهامداران حل شد . سال گذشته برای اولین‌بار ۱۵۷ میلیون یورو گشایش اسناد اعتباری انجام شد و شرکت توانست به وسیله این اعتبارات، تجهیزات را خریداری کرده و لیسانس‌های خود را به‌روزرسانی کند.
همچنین در قالب یک ال‌سی (اعتبار اسنادی) ۳۸۳ میلیون یورویی تأمین خواهد شدکه در چند بخش این منابع جذب می‌شود. از ۳۸۳ میلیون یورو، ۷۷ میلیون یورو آورده سهامداران است که در حال حاضر از کل ۳۸۳ میلیون یورو، ۱۵۷ میلیون یورو گشایش اعتبار شده و در جهت خرید تجهیزات و خدمات مهندسی در حال استفاده و روشن است . همچنین از این ۱۵۷ میلیون یورو، ۳۲ میلیون یورو توسط سهامداران نقدی تأمین شده و مابقی ا ز محل صندوق توسعه ملی خواهد بود . همانطور که اشاره کردم، کل سرمایه‌گذاری طرح حدود ۶۰۰ میلیون یورو است . از این ۶۰۰ میلیون یورو، ۳۰۰ میلیون یورو از محل منابع صندوق توسعه ملی و مابقی هم از محل آورده سهامداران و یا با دریافت تسهیلات ریالی کوتاه مدت انجام شده است.
لیسانس طرح‌ها مربوط به کدام کشورهاست؟
لیسانس طرح آمونیاک از شرکت کازاله سوئیس است . لیسانس طرح اوره هم از شرکت استمی‌کربن هلند است که مهمترین شرکت صاحب‌نام دارنده دانش فنی خط تولید اوره در دنیا محسوب می‌شود.
سهامداران عمده شرکت چه ترکیبی دارند ؟
سهام‌دار عمده پتروشیمی زنجان، گروه مالی دانایان پارس است. همانطور که از اسمش هم مشخص است یک گروه مالی است . اگرچه شرکت سرمایه‌گذاری دانایان پارس کاراصلی آن فعالیت بازار سرمایه است اما باید اشاره کنم تأمین مالی شرکت هم با کمک سهامداران عمده پیش رفته است.
همانطور که اشاره کردم، کل سرمایه‌گذاری طرح حدود ۶۰۰ میلیون یورو است که از این ۶۰۰ میلیون یورو، ۳۰۰ میلیون یورو از محل منابع صندوق توسعه ملی و مابقی هم از محل آورده‌ی سهامداران و یا با دریافت تسهیلات ریالی کوتاه مدت انجام شده است.
تامین تجهیزات پروژه چگونه صورت گرفته است ؟
در حال حاضر میزان تجهیزات لازم برای ساخت یک مجتمع پتروشیمی، ۶۰ درصد وارداتی و ۴۰ درصد ساخت داخل هستند. در خریدها مشکلی نداشته‌ایم و تلاش کرده‌ایم تمامی تجهیزات مهم را از شرکت‌های صاحب‌نام اروپایی خریداری کنیم .البته توانسته‌ایم با راه‌هایی این خریدها را انجام دهیم و مسئله خاصی نبوده است . درک کلی‌مان این است که پتروشیمی زنجان روند رو به جلویی دارد. همچنین شرکت پیدک کارهای مهندسی و یک شرکت آلمانی هم به عنوان پیمانکار، کار خرید تجهیزات را انجام می‌دهند.
سرمایه‌گذاری درحال بهره‌برداری، چقدر برآورد می شود ؟
از کل سرمایه‌گذاری طرح بیش از ۱۵۰ میلیون یورو کارهای انجام شده تاکنون است. در سال گذشته هم ۱۰۰ میلیون یورو از سفارش‌های خرید و ساخت تجهیزات انجام شد. در واقع سفارش‌های مربوط به تجهیزات بخش اول اعتبار اسنادی تقریباً انجام شده است. بخش اول مقدمات گشایش اعتبارات اسنادی بعدی هم به موازات در حال انجام است. البته زمانی اجرایی می‌شود که در مسیر برنامه‌ریزی شده برای ساخت پروژه زمان آن برسد.
تولید اوره به چه صورت و قیمت آن برچه اساسی تعیین می‌شود؟
پاسخ به این سؤال نیازمند توضیح مفصل و البته شناخت بازار است. برای تولید اوره نیاز به آمونیاک است و روش معمول تولید آمونیاک هم از طریق زغال سنگ و گاز طبیعی است . البته قیمت گاز طبیعی رابطه‌ای با قیمت انرژی در دنیا دارد و از سویی قیمت تمامی حامل‌های انرژی به طور عمده با قیمت نفت رابطه دارد. مثلا برای متانول، تقریباً یک همبستگی میان قیمت متانول و قیمت نفت وجود دارد. یعنی اگر قیمت نفت سقوط کند قیمت متانول هم کاهش می‌یابد. اما قیمت اوره فقط به قیمت نفت (انرژی) ارتباط ندارد.
چراکه اوره مصرف عمده‌اش در کشاورزی است به طوری که حتی با کاهش و سقوط قیمت نفت، قیمت این نهاده به همان نسبت کم نمی‌شود و مصرف غذا تابع جمعیت است . از آنجایی که سطح رفاه در حال افزایش است ، این موضوع مصرف اوره را افزایش می‌دهد و در عین حال قیمت را هم درسطح بالایی نگه می‌دارد. در نگاه بلند مدت هم باید به این نکته توجه کرد که چین بزرگ‌ترین تولید کننده و هم بزرگ‌ترین وارد کننده اوره است ولی اوره‌ی تولیدی چین عمدتاً از طریق مصرف زغال سنگ است. با توجه به آلایندگی این ماده و مطابق پیمان آب‌وهوایی پاریس، چین تعهداتی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای دارد. از این رو کارخانه‌های تولید اوره با بهره‌وری کم به تدریج در چین در حال تعطیل شدن هستند . همچنین مازاد تولید جهانی اوره کاهش یافته است و نقاط تعادلی تولید جدیدی در بازار تولید اوره دنیا در حال شکل‌گیری است.
قیمت تمام شده تولید اوره چقدراست؟
در مورد قیمت تمام شده اوره اگر بخواهیم اوره را با متانول مقایسه کنیم، اوره ۱۰۰ دلار درهر تن قیمت تولیدشبر آورد می شود . این رقم البته بدون احتساب هزینه مالی و استهلاک است هزینه تولید برای متانول ۱۶۰ تا ۱۷۰ دلار در هر تن است که این قیمت‌ها با توجه به قیمتهای قبلی گازاست. با اینکه گاز در ایران گران فروخته می‌شود و می‌توان قیمت آن را با کشورهای آمریکای شمالی مقایسه کرد، همچنان تولید اوره حاشیه‌سود بسیار خوبی دارد.
قیمت گاز طبیعی در پتروشیمی‌ها (مثل پتروشیمی زنجان) دو نوع بوده یکی قیمت خوراک و دیگری قیمت سوخت است . این قیمت برای سوخت ۵ سنت در هر مترمکعب و برای خوراک حدود ۹ سنت در هر مترمکعب است که این هم، بستگی به فصول مختلف سال دارد. این قیمت‌ها البته مربوط به قیمت نفت ۵۰ و ۶۰ دلاری بوده است. با توجه به کاهش قیمت نفت، انتظار می‌رفت که قیمت اوره حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش یابد و همین هم رخ داد.
اما باید اشاره کنم که مارجین (حاشیه‌سود) برای اوره خوب است حتی زمانی که قیمت اوره کاهش می‌یابد و به حدود ۲۰۰ دلار می‌رسد. حاشیه‌سود شرکت‌های اوره‌ساز مناسب است .اما درمورد متانول با سقوط قیمت نفت، قیمت متانول به شدت تحت تأثیرقرار می‌گیرد و شرکت‌های متانول تحت فشار قرار می‌گیرند و حاشیه‌سود چندانی برایشان باقی نمی‌ماند چراکه عمده درآمد، صرف هزینه‌ها می‌شود.
چه برنامه ها و اهدافی را برای سال جاری مدنظر دارید؟
اصلیترین برنامهی ما در سال جاری، جلب نظر هیئتمدیره و سپس مجمع برای افزیش سرمایه است.همانطور که بیان شد حدود ۱۰۰ میلیون یورو از کارهای انجامشده در پتروشیمی زنجان در سنوات خیلی قبل صورت گرفته است. علاوه بر این، سایر داراییهای شرکت با قیمتهای تاریخی تملک شدهاند و همه اینها باید به قیمتهای روز مجدداً ارزیابی شوند تا ساختار مالی شرکتها بهبود پیدا کند. همچنین در این روند امسال گشایش حدود ۶۰ تا ۱۰۰ میلیون یورودیگر از اعتبار اسنادی (LC) پروژه در دستور کار خواهد بود. افزایش جبهههای کاری در سایت پروژه نیز در سال جاری از اهم فعالیتها خواهد بود. به نظر می آید در سال جاری سهامداران نماد "زنجان" خبرهای خوش بیشتری نسبت به سال قبل خواهند شنید.
همچنین در سال‌جاری سرمایه شرکت صنایع کشاورزی و کود زنجان برای بار سوم در صورت تصویب هیئت مدیره و مجمع عمومی افزایش یافته و به ۷۰۰ میلیارد تومان خواهد رسید . البته از ابتدا تاکنون این شرکت دو بار افزایش سرمایه داشته، به طوری که از سال ۸۵ تا ۹۵ میزان سرمایه ثبتی شرکت ۵۶ میلیارد تومان بود که با افزایش به ۳۵۰ میلیارد تومان رسیده و با افزایش سرمایه در سال‌جاری، سرمایه این شرکت دو برابر میزان کنونی خواهد شد .
- هفته نامه ۳۵۵ اطلاعات بورسف صفحه ۹