در خصوص ضامن نقدشوندگی صندوق‌ها، صدای بورس نظر سعید اسلامی بیدگلی عضو شورای عالی بورس، سید نیما فاضلی کارشناس ارشد بازار سرمایه، الهه ظفری مدیر صندوق تامین سرمایه بانک ملت و سهراب حسین زاده کارشناس بازار سرمایه را دراین باره جویا شد که در ادامه دیدگاه آنان را می‌خوانید.
سعید اسلامی بیدگلی - اساسا در دنیا همه صندوق‌ها و انتشار اوراق با ارکان مشابه به هم صورت نمی‌گیرد و این در میزان عرضه و تقاضای صورت گرفته تاثیر دارد. مهمتر از ارکان، ریزساختار مجموعه است. مثلا از دلایلی که ضامن حذف می‌شود شاید این باشد که تشکیل صندوق آسان‌تر شود و نیاز به ارکان کمتر شود ولی از طرفی نمی‌دانیم بازار ممکن است چه عکس‌العملی داشته باشد و به شدت نیاز داریم که خیلی دقیق ریزساختارها را بدانیم.
ماجرای بورس اوراق بهادار نسبت به گذشته متفاوت شده است. برای مثال در گذشته گفته می‌شد اگر اوراقی بدون ضامن منتشر شود، ممکن است بازار نداشته باشد ولی الان ساختار بازار با سال‌های پیش فرق دارد و ممکن است بتوانیم زمینه‌ای را ایجاد کنیم که اوراق بعضی از شرکت‌ها بدون ضامن منتشر شوند یا مثلا بتوانیم از طریق رتبه‌بندی مشخص کنیم تعدادی از اوراق را نهادهای مالی بخرند. به نظر من بازار در حال حاضر فرصت توسعه دارد. یکی از این راه‌های توسعه، تنوع این ابزارهاست و نیاز نیست همه ابزارها یک شکل باشند. پس بیش از اینکه خود این مسئله اهمیت داشته باشد، ریزساختار طراحی آن مهم است. قطعا حذف شدن کامل ضامن نقدشوندگی از تمام صندوق‌ها از تنوع آنها کم می‌کند چون عملکرد و کیفیت و ساختار صندوق‌ها با هم متفاوت است.
ساختار اقتصاد ایران به شکلی است که مردم همچنان به شبکه بانکی اعتماد دارند، اما با رشد بورس در سال‌های ۹۷ و ۹۸ و ۹۹ به نظر می‌رسد توجه سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه در حال افزایش است و احتمالا طی یک بازه زمانی میان‌مدت برخی نهادهای بازار سرمایه دارای رتبه و اعتبار مناسبی می‌شوند و مورد اعتماد سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند. این در حالی است که اکنون بسیاری از این صندوق‌ها از همین جنس شده‌اند. اینکه سازمان بورس اوراق بهادار و بانک مرکزی در یک دوره‌ای برخی از ابزارها را متصل کردند به ابزارها و امکانات بخش بانکی یا اعتمادی که در بخش بانکی وجود دارد، به این دلیل بوده که در بقیه بخش‌های کشور ظرفیت نداشته و این طبیعی است که بانک‌ها از اعتماد و فرصتی که دارند در جهت ضمانت صندوق‌های خود استفاده کنند و بتوانند ابزارها و صندوق‌های خود را بزرگ کنند. اما این فرصت اکنون برای بقیه بازار هم آرام آرام ایجاد می‌شود و ما در حال حاضر سبدگردان‌ها و صندوق‌هایی داریم که خیلی بزرگ شده‌اند و مورد توجه مردم قرار گرفتند. بنابراین می‌شود وابستگی برخی از ابزارها را به شبکه بانکی کاهش داد.
سید نیما فاضلی - بحثی که در حال حاضر در بین مردم رواج پیدا کرده، این است که گمان می‌کنند با وجود ضامن نقدشوندگی عامل پرقدرتی از سرمایه آنها حمایت می‌کند. در واقع تحقیق و ارزیابی می‌کنند تا به نتیجه برسند که کدام صندوق ضامن نقدشوندگی دارد که یونیت آن را خریداری کنند.
متاسفانه این موضوع یک استراتژی برای خرید سهامداران شده است و در واقع خیلی از مجموعه‌ها وجود دارند که با دارا بودن ضامن نقدشوندگی عملکرد خوبی ندارند.
این تصور که در شرایط بحرانی، ضامن نقدشونده تمام مخاطرات را در هر حالتی برعهده می‌گیرد، اشتباه است، چرا که در آن شرایط، ضامن نقدشوندگی از منابع خود، آن هم به میزان تعهد خود پرداخت می‌کند و مبلغ پرداختی را در روزهای آتی از صندوق ذینفع دریافت می‌کند. تفاوت اصلی صندوق‌هایی که ضامن نقدشوندگی دارند و صندوق‌هایی که ندارند، صرفاً در زمان پرداخت و تسویه با سرمایه‌گذاران است. در این بین، بانک و مجموعه‌های نهادی هستند که به واسطه صندوق راه‌اندازی کردند و ضامن نقدشوندگی را نیز خود بر عهده گرفته‌اند که بتوانند به این شکل مشتری جذب کنند. عموم مردم هم با مشاهده این موضوع و بدون اطلاعات کافی از صندوق، صرف اینکه ضامن نقدشوندگی آن بانک است، در آن صندوق سرمایه‌گذاری می‌کنند، در صورتی که این روند کاملا اشتباه است و این اصل باید یکطرفه شود.
وقتی یک صندوق برای ضمانت با یک بانک یا مجموعه‌ای قرارداد می‌بندد، هزینه ضمانت را از پول سرمایه‌گذار که واحد صندوق را خریداری کرده است، کسر می‌کند و به ضامن پرداخت می‌کند.
لازم به ذکر است، زمانی که فردی تصمیم می‌گیرد در صندوقی سرمایه‌گذاری کند در واقع ریسک را هم قبول کرده است، البته صندوق‌ها تحت نظارت سازمان بورس هستند و این سازمان بر عملکرد آنها نظارت دقیق دارد.
توصیه می‌کنم مردم بنیاد و عملکرد صندوق‌ها را بررسی کنند و صرفا به جهت دارا بودن ضامن نقدشوندگی صندوق اقدام به سرمایه‌گذاری در آن صندوق نکنند.
وقتی سهامداران صندوق از عملکرد راضی باشد و الزامات سازمان بورس توسط صندوق‌ها به درستی رعایت شود و تخلفی صورت نگرفته باشد، احتیاجی به ضامن نقدشوندگی ندارد. در واقع لازمه ضمانت صندوق‌ها، سرمایه‌های مردم است.
پیشنهاد ما رتبه‌بندی و در نظر گرفتن بازدهی سالانه بر مبنای عملکرد هر صندوق است. برای مثال سازمان بورس، صندوق‌های برتر و عملکرد و بازدهی سالانه هر صندوق را نسبت به سال گذشته به ترتیب الف و ب نمایش دهد تا سرمایه‌گذار راحت‌تر برای سرمایه‌گذاری تصمیم بگیرد.
الهه ظفری - با حذف شدن ضامن نقدشوندگی ممکن است درصد اطمینان افراد کاهش پیدا کند. به عنوان مثال شما وقتی می‌خواهید وارد صندوقی شوید یا اوراقی بخرید، اولین چیزی که معمولا بررسی می‌کنید، ضامن نقدشوندگی است. این ضامن نقدشوندگی به نوعی کردیت (اعتبار) محسوب می‌شود و باعث کاهش ریسک می‌شود. جایگزینی که بتواند جای این رکن را بگیرد، شاید بازارگردان باشد (بازارگردان قوی که در هرزمان روی هر قیمتی حاضر به معامله باشد) یا اینکه کسی که انتشاردهنده اوراق است، از اعتبار قوی برخوردار باشد.
ضامن نقدشوندگی سیگنالی برای خریدن و نخریدن صندوق به حساب نمی‌آید و دارا بودن ضامن به معنی تضمین عملکرد خوب و بالای یک صندوق نیست و صرفا وجه خوبی را برای صندوق ایجاد می‌کند و بحث جلب اعتماد است و رکنی محسوب می‌شود که قرار است ریسک نقدشوندگی را از بین ببرد. قطعا هر چقدر این ریسک کاهش پیدا کند، اعتماد افرادی که شناخت کمتری دارند و ریسک‌گریز هستند، بیشتر می‌شود و جذب می‌شوند. با حذف شدن ضامن در صورت وجود یک بازارگردان قوی و نظارت دقیق بر صندوق موافق هستم چون در غیراین‌صورت اگر ضامن نقدشوندگی حذف شود و نظارتی نباشد و بازگردان قوی هم وجود نداشته باشد، باعث افزایش ریسک می‌شود و اعتماد به این سرمایه‌گذاری کاهش پیدا می‌کند.
سهراب حسین زاده - صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در حال حاضر ضامن نقدشوندگی ندارند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت هستند. با عنایت به مفاد امیدنامه این صندوق‌ها، عمده دارایی‌های آنها شامل سپرده و گواهی سپرده‌های بانکی و همچنین اوراق بهادار با درآمد ثابت است.
عملا به دلیل اینکه در نقد کردن این دارایی‌ها، مانعی وجود ندارد و قسمت اعظم آن خود نقد است، ریسکی متوجه صندوق سرمایه‌گذاری نیز نخواهد بود. بنابراین و به دلیل اینکه ریسک نقدشوندگی وجود ندارد، نقش ضامن نقدشوندگی نیز ضرورت پیدا نخواهد کرد. از طرفی دیگر، از آنجایی که اساسنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت مبین آن است که در صورت عدم وجود ضامن، مسئولیت و همچنین ریسک نقد کردن دارایی‌های صندوق با مدیر صندوق است، سرمایه‌گذاران از این بابت متحمل ریسک نخواهند شد. علاوه بر موارد فوق، در صورت حذف شدن ضامن نقدشوندگی، در مبلغ کارمزد این رکن و به صورت کلی در هزینه‌های صندوق، صرفه‌جویی خواهد شد و به گونه‌ای می‌توان عنوان کرد که حذف این هزینه، به‌صلاح سرمایه‌گذاران نیز خواهد بود. با عنایت به موارد فوق‌الذکر، حذف رکن ضامن نقدشوندگی در "صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت" سیگنال و نشانه‌ای مبنی بر خرید یا عدم خرید صندوق‌های مذکور نخواهد بود. چرا که مسئولیت‌های مدیر، تمامی تعهدات مربوط به نقد کردن دارایی‌های صندوق را پوشش خواهد داد و ریسکی متوجه سرمایه‌گذاران نخواهد بود.