به گزارش صدای بورس، ارزش سبد سهام عدالت که تا مرز ۲۰ میلیون تومان هم پیش رفته بود در حالی با کاهش حدود ۴ میلیونی مواجه شده است که کارشناسان علت این افت را مانند افت و اصلاح سهام سایرشرکت‌ها در نتیجه تصمیمات پی در پی مسوولان بورس و دولت می‌دانند. این در حالی است که چالش نحوه فروش سهام عدالت همچنان بزرگ‌ترین مشکل دارندگان آن است. تاخیر در واریز وجه فروش سهام عدالت همچنان سهامداران را با مشکل مواجه کرده است و مسوولان هم همچنان این مشکلات را ناشی از عدم اعلام شماره شبا در سامانه عدالت عنوان می‌کنند.
فردین آقابزرگی کارشناس بازار سرمایه در همین رابطه مهم‌ترین عامل تاخیر در پرداخت‌ها را تغییر ناظر کارگزاری ذکر می‌کند و می‌گوید: عده‌ای که برای فروش سهام عدالت از طریق سجام اقدام کرده بودند به‌دلیل اینکه کارگزاری آنها جزو سه کارگزاری اعلام شده در آن مقطع بود بعد از تغییر ناظر کارگزاری منتظر بودند تا در کمترین زمان ممکن پول خود را دریافت کنند، این در حالی است که تغییر ناظر کارگزاری پروسه‌ای یک ماهه است و بعد از عبور از پروسه، مراحل رسیدگی به درخواست فروش انجام می‌شود.
وی دومین عامل تاخیر در پرداخت پول حاصل از فروش سهام عدالت را نحوه مدیریت فروش توسط کارگزاری مربوطه بیان می‌کند.
به گفته فردین آقابزرگی سهام عدالت مجموعه‌ای از ۳۶ سهام متفاوت است که کارگزاری یا بانک عامل بر اساس ارزندگی آن سهم تصمیم می‌گیرد کدام سهم را درچه مقطعی بفروشد تا سود بیشتری نصیب سهامدار شود.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه فروش سهام عدالت با سهم‌های دیگر که به فروش می‌رسد و پول آن بلافاصله واریز می‌شود متفاوت است، اظهار می‌کند: مطابقت شماره حساب افراد و تطبیق آن با اطلاعات داده شده در لیستی که ممکن است ۲هزار نفر در آن حضور داشته باشند زمان بر است، از این رو ممکن است پروسه پرداخت را با تاخیر مواجه کند.
فردین آقابزرگی در پاسخ به این پرسش سهامداران که پول سهام عدالت کجاست، آب پاکی را بر دست صاحبان سهام عدالت می‌ریزد و عنوان می‌کند: مردم فکر می‌کنند به محض اینکه دستور فروش را به بانک دادند باید بلافاصله برای آنها پول واریز شود، این در حالی است که بعد از دستور فروش، ارسال سفارش به دست کارگزاری می‌رسد و اگر کارگزاری همان روز اقدام کند بعد از ۲ روز کاری اطلاعات مربوطه در سپرده‌گذاری تطبیق داده می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: این پروسه معمولا حدود ۵ روز طول می‌کشد اما اگر در لیست فروش مشکل و تناقض اطلاعاتی وجود داشته باشد ممکن است کل لیست با تاخیر ارسال شود.
این فعال بازار سرمایه با انتقاد از نحوه عرضه سهام عدالت خاطرنشان می‌کند: بازار سرمایه ایران با روال بازارهای سرمایه دنیا متفاوت است. معمولا سهامداران کشورهای دیگر برای ورود به بازارسهام نمی‌توانند به‌طور مستقیم حتی از طریق یونیت‌های قابل خرید و فروش وارد بازار سرمایه شوند اما درایران وضعیت جوردیگری است و سهامداران بدون اشراف کامل به بازار و بدون اینکه پرونده معاملاتی شفافی داشته باشند بلافاصله وارد بازار می‌شوند.
این اتفاق در مورد سهام عدالت نیز رخ داد و بسیاری از صاحبان این سهام بدون آشنایی قبلی وارد چرخه سهامداری شدند که مشکلات جدیدی را به بازار اضافه کرد.او اظهار می‌کند: اختلالات هسته مرکزی معاملات نیز پروسه پرداخت را به چالش کشید اما این مشکلات تا حدی رفع شده و پرداخت‌ها با سرعت بیشتری درحال انجام است.اما پرونده مشکلات فروش سهام عدالت باز است.
سهامدارانی که شماره شبای آنها مشکل داشته باشد باید شماره شبای خود را اصلاح کنند. همین موضوع اصلاح روند پرداخت‌ها را مشکل‌ساز کرده و بدتر از آن عدم پاسخگویی بانک‌ها و کارگزاری‌های مربوطه است.
درگاه پاسخ به مشتریان کارگزاری‌ها عمدتا به‌دلیل رفت‌وآمد سهامداران آنقدر شلوغ است که بیشتر مراجعه‌کنندگان با دست خالی باز می‌گردند.
در حالی که روزانه بخشی از سهامداران برای دریافت مبلغ فروش ۳۰ درصد اول سهام عدالت راهی بانک‌ها و کارگزاری‌ها می‌شوند، یکی از نمایندگان مجلس از طرح تامین خودروی خانواده‌های نیازمند با بخشی از سهام عدالت آنها خبرمی دهد.
علی موسوی نماینده مردم ملکان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه خانوارهای دهک‌های پایین و آسیب‌پذیر با اولویت خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی در این طرح مورد توجه قرار گرفتند، اعلام کرده بود که با بخشی از سهام عدالت، این خانوارها خودرودار می‌شوند، بدون آنکه هزینه چندانی برای آنها داشته باشد و از سویی افزایش سرمایه‌ای هم برای خودروسازان در پی خواهد داشت که بتواند تولید جدید با تیراژ بالا داشته باشند.
چندی پیش نیز سخنگوی سهام عدالت به سهامداران وعده دریافت کارت اعتباری برای کسانی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند را داده بود اگرچه در مورد جزئیات این کارت چیزی عنوان نشده، اما با این حال بعد از گذشت ۲ ماه سهامداران برای دریافت این کارت با ابهاماتی مواجهند و کسی پاسخگوی شایعات ایجاد شده پیرامون این مسائل نیست.
تغییر تابلوی معاملات سهام عدالت یکی از اقداماتی بود که برای کاهش بارهسته مرکزی معاملات از سوی سیاست‌گذاران بازار اتخاذ شد و معاملات سهام عدالت از تابلوی معاملات عادی جدا و به تابلویی دیگر منتقل شد. در همین راستا حجم قابل توجهی از معاملات که مربوط به سهام عدالت بود، در خارج از تابلوی معاملات عادی انجام شد، به‌طوری‌که کارگزاران بانکی و غیربانکی سهام عدالت مشتریانی که تصمیم به فروش گرفته‌اند را در تابلوی معاملات «خرده‌فروشی» که به معاملات بلوکی معروف است و با علامت «۲» در کنار نمادها شناخته می‌شوند، عرضه می‌کنند.
به باور کارشناسان یکی از عوامل اصلی ریزش شدید شاخص بورس و کاهش قابل توجه ارزش سهام شرکت‌های مختلف در یک ماه اخیر، آزادسازی ۳۰ درصد دیگر سهام عدالت و بی‌برنامگی متولیان امر در فروش این سهام است.
حجم قابل توجهی از معاملات که مربوط به سهام عدالت است در خارج از تابلوی معاملات عادی انجام می‌شود و کارگزاران بانکی و غیربانکی سهام عدالت مشتریانی را که تصمیم به فروش سهام خود گرفته‌اند در تابلوی معاملات خرده‌فروشی که به معاملات بلوکی معروف است عرضه می‌کنند.
سازمان بورس و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی دائما اعلام می‌کنند که روند اصلاحات پروسه خرید و فروش سهام عدالت در حال اصلاح است اما از سوی دیگر برخی کارشناسان بر این باورند که اگر سهام عدالت به پرتفوی مردم وارد شود و سهامداران بتوانند با توجه به شرایط بازار سهامشان را بفروشند بخش عمده‌ای از مشکلات این بخش حل می‌شود.