به گزارش صدای بورس، البته در اثر ریزش‌ها طی هفته‌های متوالی شاهد آن بودیم قدرت نقدشوندگی بازار تا حد بسیار زیادی از بین رفته است و همین مساله مقام ناظر را بر آن داشت تا به جهت تنظیم عرضه و تقاضای بازار و به موجب آیین نامه حفظ ثبات بازار سرمایه و صیانت از حقوق سرمایه‌گذاران و سهامداران، ناشران را به داشتن رکن بازارگردانی ملزم کند. بر اساس اطلاعیه جدید سازمان بورس و اوراق بهادار کلیه ناشران ثبت شده نزد سازمان، موظف هستند ظرف مهلت ابلاغی از سوی بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران نسبت به انعقاد قرارداد بازارگردانی و معرفی بازارگردان به بورس اوراق بهادر تهران یا فرابورس ایران اقدام کنند. در غیر این صورت ناشر متخلف محسوب شده و به یک یا چند نوع از ضمانت اجرا که در این نامه آمده است، محکوم خواهد شد.
موفقیتی مشروط
حمید میرمعینی کارشناس بازار سرمایه در خصوص صندوق‌های بازارگردانی و الزام ناشران به تاسیس این صندوق‌ها گفت: صندوق‌های بازارگردانی خیلی کاربرد چشمگیری نخواهد داشت چرا که عدد آن برای زمان‌های مورد نیاز خیلی رقم قابل توجهی نیست البته موفقیت این صندوق‌ها بستگی به کف تخصیص سهام به این صندوق و قدرت نقدینگی آن‌ها دارد.
میرمعینی با اشاره به این موضوع که میزان سهام تخصیص داده شده به صندوق و توان نقدینگی در عملکرد موفقیت آمیز این صندوق‌ها نقش مهمی دارد افزود : این مسائل در زمانی که نیاز به حمایت از سهم است خیلی اهمیت دارد البته باید به این موضوع نیز توجه کرد که این صندوق‌ها برای جلوگیری از کاهش غیرمنطقی سهم می‌تواند کاربرد داشته باشد به شرطی که قدرت خرید بالایی داشته باشد و از توان حمایتی مطلوبی برخوردار باشد اما اگر نقدینگی که به این صندوق‌ها اختصاص داده می‌شود خیلی قابل توجه نباشد درنتیحه این صندوق‌ها نیز نمی‌توانند کارایی مطلوبی داشته باشند.او با تاکید بر اینکه شکست این صندوق‌ها نیز به خودی خود می‌تواند چالش آفرین باشد ادامه داد: در صورت برآورده نشدن انتظارات از این صندوق‌ها و عملکرد ناموفقشان ممکن است تاثیرگذاری منفی بر بازار داشته باشند و بازار را با چالش جدیدتری روبه رو کنند.
این فعال بازار سرمایه بیان داشت : از طرف دیگردر صندوق های بازار گردانی برای تخصیص سهامشان و عرضه‌هایی که انجام می‌شود نیاز است این عرضه‌ها در زمان‌هایی انجام شود که قیمت‌ها ارزنده باشد و علاوه بر این میزان تخصیص سهامی که انجام می‌شود نیز باید کافی باشد چرا که اگر چنین نباشد در مواقعی که صفهای خرید متقاضی زیادی دارد، این صندوق پاسخگو تقاضاهای بی شمار نخواهد بود.
میرمعینی اظهار داشت : لازم است صندوق‌های بازارگردانی حداقل متناسب با حجم معاملات سه ماه گذشته سهام تخصیص دهند و نقدینگی هم معادل مبلغ تعداد سهام میانگین، ضربدر نرخ معاملاتی تخصیص داده شود که بتواند عملکرد موفقی داشته باشد.اگر این اتفاق در مقیاس کوچک انجام گیرد و توان نقدینگی و حمایت کافی را نداشته باشد و سهام به میزان کافی به این صندوق‌ها تخصیص داده نشود خیلی نمی‌تواند موفقیت‌آمیز عمل کند.
ثبات بیشتر در روند معاملات
عظیم ثابت مدیرعامل کارگزاری بانک سپه صندوق‌های بازارگردانی را حلقه نظام معاملاتی خواند و گفت: بازارگردانی حلقه مفقوده نظام معاملاتی بورس است. اگر هدف این است که یک بازار نقدشونده، شفاف و سالم داشته باشیم که حتی صف‌محوری هم به تدریج در این بازار حذف شود باید به رکن بازارگردانی حرفه‌ای و حتی چند لایه (داشتن چند بازارگردان)برای هر سهم اقدام شود این فرآیند باعث می‌شود روند معاملات از ثبات بیشتری برخودار شود.
مدیرعامل کارگزاری بانک سپه افزود : با توجه به اینکه بازارگردانها کارشناسان حقیقی و حقوقی هستند و تحلیل‌های کارآمدتر و صحیح‌تری از شرایط دارند می‌توانند نسبت به نقدشوندگی سهم‌ها که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بازار سرمایه است اقدام کنند.
ثابت با اشاره به فرصت‌سوزی در زمان ریزش شاخص بیان داشت : الزام به تاسیس صندوق‌های بازارگردانی باید هر چه زودتر انجام می‌شد و تاکنون فرصت‌سوزی شده است . البته با توجه به این ریزشی که اتفاق افتاده است باید این اقدام مقطعی نباشد . باید همه ناشران و سهامداران عمده را ملزم به بازارگردانی کنند که پس از این شاهد رشد یا اصلاح‌های شدید و بی‌رویه نباشیم.
جلوگیری از ایجاد صفهای فروش
محمد ثریانژاد مدیرعامل کارگزاری بانک توسعه صادرات الزام ناشران به داشتن بازارگردان را اقداماتی مثبت قلمداد کرد و گفت: این موضوع یکی از اقدامات مثبتی است که باید خیلی وقت قبل در مورد ناشران اتفاق می‌افتاد . همچنین باید از این پس، الزام ناشران به داشتن حداقل یک بازارگردان برای سهم شان ضروری شود .
ثریانژاد افزود : این اقدام یکی از نیازهای بازار سرمایه بوده است و البته در تمامی بازارهای دنیا نیز این رکن وجود دارد . البته با اجرایی شدن این موضوع بازارگردانی به شکلی منطقی و معقول روی سهم انجام می‌شود که در نتیجه به خوبی از نوسانات، هیجانات و اتفاقاتی که به صورت غیرمترقبه بر سهام اتفاق می‌افتد جلوگیری خواهد شد . همچنین تاسیس این صندوق‌ها به روان شدن معاملات، افزایش نقدشوندگی و جلوگیری از ایجاد صفهای فروش ویا خرید کمک می کند.
ضرورت در نظر گرفتن منابع کافی
احسان خاتونی کارشناس تحلیل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری هدف حافظ در خصوص تاثیر صندوق‌های بازارگردانی در شرایط فعلی گفت: الزام به تاسیس صندوق‌های بازارگردانی تصمیم صحیحی است که البته شیوه اجرای آن نیز اهمیت دارد. به طور مثال اگر هدف این است که در مورد سهام‌هایی که صف فروش بوده حجم مبنا با هدف منفی شدن برداشته شود و یا در مورد سهم‌هایی که سهامداران حقوقی حجم مبنا را برداشته تا سهم منفی بخورد و یا امثال چنین مواردی بازارگردانی انجام گیرد باید گفت بازارگردانی به این شیوه فایده‌ای نخواهد داشت.
این کارشناس بازار افزود : تاسیس این صندوق‌ها باید به گونه‌ای باشد که منابعشان برای بازارگردانی کافی باشد و توانایی حمایت از تمامی سهم‌ها را داشته باشند نه اینکه فقط از چند شرکت بزرگ حمایت صورت بگیرد. همچنین سهامدار عمده شرکت‌های کوچک نیز باید در مواقعی مانند اکنون که سهم 50درصد ریزش پیدا می‌کند اقدام به حمایت خاصی کند تا فشار بر سهم‌های کوچک هم جمع شود.
خاتونی معتقد است سازمان به این نتیجه رسیده که حقوقی‌های سهم‌های کوچک خیلی اهمیتی به ریزش سهم این شرکت‌ها نمی‌دهند به همین دلیل برای بازارگردانی اجبار گذاشته است.
او ادامه داد: باید دید این اجبار تا چه حد می‌تواند همه شرکت‌ها را همراه کند البته جرایمی مانند تعلیق ناشر و غیره نیز در نظر گرفته شده است که باید دید این اجبار تا چه حد باعث می‌شود این موضوع جدی گرفته شود.
خاتونی اطهار داشت : در شرایط فعلی که سهم‌ها 40 تا50درصد ریزش داشته‌اند تصمیم به اجبار بازارگردانی به نظر دیرهنگام انجام می‌شود.البته به طور یقین در صورت اجبار نیز برخی شرکت‌ها این کار را انجام نخواهند داد. همچنین برخی شرکت‌های کوچک و یا شرکت‌هایی که درصد شناوری بالایی دارند و یا سهامدار عمده قدرتمندی ندارند احتمالا اقدامی برای بازارگردانی نکنند به همین دلیل شیوه تمکین شرکت‌ها و شیوه اجرای این طرح تاثیر به سزایی بر موفقیت آن خواهد داشت.
اطمینان خاطر برای سهامداران
نیما فاضلی عضو هیأت مدیره سرمایه‌گذاری شاهد نیز در رابطه با تاثیرگذاری بازارگردانی بر شرایط فعلی بازار گفت: استفاده از این ابزار در بازار اتفاق مثبتی است و به سهامداران این اطمینان خاطر را می‌دهد که سهمشان حمایت خواهد شد.
عضو هیأت مدیره سرمایه‌گذاری شاهد افزود: الزام بازارگردان برای ناشران این پیغام را به سهامداران می‌دهد که اگر سهمی در صف فروش قفل شود، خریداری برای آن وجود خواهد داشت که همین موضوع به تنهایی سیگنال خوبی به بازار و به سهامداران که در شرایط فعلی از قفل شدن در صفهای فروش گلایه دارند می‌دهد.
فاضلی گفت: بازارگردانی کمک موثری به نقدشوندگی بازار خواهد کرد. همچنین از طریق بازارگردانی مشارکت‌ها در بازار سرمایه بیشتر می‌شود و انسجام بازار نیز بالاتر می‌رود.
وی اظهار کرد: بازارگردانی براساس دستورالعملی که از سوی سازمان بورس اوراق بهادار داده شده است برای بازار سرمایه باعث اطمینان خاطر بیشتر می‌شود و باید این اقدام سازمان را به فال نیک گرفت.
تسریع ایجاد نقدشوندگی
بازارگردانی در اصل یکی از کمبود ها و نقایص بازار سرمایه ایران بود، فرآیند بازارگردانی در تمام بورس های پیشرفته وجود دارد و متخصصان و بازارسازان(Specialists & market makers) بسیار فعالی وجود دارند که وظیفه اصلی آنان ایجاد نقدشوندگی و ثبات قیمت سهم ها است و به شفاف شدن سهم های مورد بازارگردانی کمک می کنند.
ابوالفضل شهرآبادی، مدیر عامل سبدگردان داریک پارس گفت : روند بازارگردانی تا کنون در بازار سرمایه ما به درستی اجرا نمی شد و صرفا هر شرکتی به بورس می آمد ملزم می شد تا به مدت 6 ماه بازارگردان داشته باشد.
شهرآبادی افزود: همین مسئله منجر شده بود تا عموما سرمایه گذاران برای نقدشوندگی سهام با مشکل روبرو شوند، در وضعیت فعلی، ریزش بازار عاملی شد تا به بازارگردانی روی بیاوریم و این یک گام مثبت در بازار سرمایه است که اگر ادامه پیدا کند در بازار موثر خواهد بود. همچنین بهتر است برای برخی شرکت های بزرگ همانند شستا چندین بازارگردان در نظر گرفته شود تا روند نقدشوندگی به راحتی صورت بپذیرد، بازارگردانی می تواند در طی زمان اطمینان و اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرده و به آنان برای سرمایه گذاری اطمینان خاطر بخشد.
مدیرعامل سبدگردان داریک پارس اظهار کرد: با وجود بازارگردان، خیال سرمایه گذاران راحت است که هر زمان قصد خرید و فروش سهم خود را داشته باشند با مشکلی روبرو نخواهند شد.
وی با اشاره به اینکه بازارگردانی قواعد مربوط به خودش را دارد و کاملا قابل نظارت است افزود : اگر بازارگردانان به درستی به وظیفه خود عمل کنند بی شک موجب روانتر شدن معاملات و ایجاد نقدشوندگی بیشتر خواهند شد و این امر می تواند به ویژه برای سهامداران حقیقی بسیار جذاب باشد. همچنین با بودن بازارگردانها از فشار صفهای خرید و فروش کاسته خواهد شد و این امر به بهبود شرایط بازار کمک می کند.
مثبت و منفی یک ابزار
فرایند بازارگردانی هم می تواند خوب باشد هم منفی. در همین راستا جنبه مثبت، آن است که با این ابزار می توان به نوعی سهم را مدیریت کرد و عرضه و تقاضای سهم درصعود و نزول بازار را کنترل کرد .
حسین زمانی ، کارشناس بازار گفت :بازارگردانی جنبه منفی هم دارد و می تواند برای بازار مضر باشد، چه بسا این عمل باعث ایجاد رانت در درون مجموعه بازارگردانی شود. همچنین این موضوع می تواند خبرهای رانتی یا اطلاعات رانتی را برای افراد درون گروهی شرکت های بازار گردانی ایجاد کند .زمانی افزود : به هر حال این اتفاق در بازار سرمایه بی سابقه نبوده است ، بازار گردان قصد دارد سهم را در مسیر صعودی قرار دهد، بنابراین اطلاعات را در اختیار عده ای از افراد قرار می دهد که می تواند جنبه منفی بازار گردانی باشد .در مجموع اگر بازار گردانی مدیریت شده باشد می تواند موضوع مثبتی برای بازار تلقی شود .
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره 370