فصل اول:تعاریف و کلیات
ماده ۱) اصطلاحات و واژه‌هایی که در ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، آییننامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران، دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران، دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ایران و دستورالعمل معاملات قرارداد اختیار معامله در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران تعریف شده‌اند، به همان مفاهیم در این دستورالعمل به‌کار رفته‌اند.
واژه‌های دیگر دارای معانی زیر میباشند:
۱- اشخاص ملزم به واگذاری اوراق اختیار خرید تبعی: اشخاص حقیقی یا حقوقی که واجد شرایط واگذاری اوراق تبعی به عرضه کننده میباشند؛
۲- اطلاعیۀ عرضه: اطلاعیه‌ای است مشتمل بر مشخصات "اوراق اختیار فروش تبعی" که طبق فرمت مصوب بورس و بر اساس ضوابط این دستورالعمل منتشر میشود؛
۳- اوراق اختیار خرید تبعی: ورقه بهاداری است که بر اساس آن، اختیار خرید تعداد مشخصی از دارایی پایه مطابق شرایط تسویه تعهدات اعلامی در اطلاعیه عرضه در سررسید به عرضه کننده اوراق اختیار فروش تبعی داده میشود؛
۴- اوراق اختیار فروش تبعی: ورقه بهاداری است که بر اساس آن، اختیار فروش تعداد مشخصی از دارایی پایه مطابق شرایط تسویه تعهدات اعلامی در اطلاعیه عرضه در سررسید به خریدار آن داده میشود؛
۵- دارایی پایه: اوراق بهاداری که اوراق اختیار فروش تبعی و یا اختیار خرید تبعی مبتنی بر آن است؛
۶- بیانیه ریسک: فرمی است که پیش از آغاز معاملات در بازار مشتقه به امضای مشتری میرسد و حاکی از آگاهی و پذیرش کامل مشتری از ریسک معامله و کلیه قوانین و مقررات مرتبط با آن در بازار میباشد؛
۷- حداقل حجم عرضۀ روزانه: حداقل تعداد اوراق اختیار فروش تبعی قابل عرضه توسط عرضهکننده در یک روز است؛
۸- خسارت: مبلغی است که از عرضهکننده و یا دارنده اوراق اختیار فروش تبعی در صورت عدم رعایت ضوابط این دستورالعمل اخذ میشود؛
۹- دورۀ معاملاتی: فاصلۀ زمانی بین اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی است که در اطلاعیه عرضه اعلام میشود؛
۱۰- سررسید: آخرین روز دوره معاملاتی است که پس از پایان جلسه معاملاتی آن روز، حسب مورد اوراق اختیار فروش تبعی یا اوراق اختیار خرید تبعی قابلیت اعمال دارد؛
۱۱- سقف خرید: حداکثر تعداد اوراق اختیار فروش تبعی است که میتواند توسط هر کد معاملاتی مجاز خریداری شود؛
۱۲- عرضهکننده: شخصی است که پس از تأیید بورس، مطابق با شرایط اعلامی در اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی، برای اولین بار نسبت به عرضه اوراق اختیار فروش تبعی اقدام میکند؛
۱۳- فرم درخواست عرضه و تعهد تسویه: فرمی که عرضهکننده، مشخصات اوراق اختیار فروش تبعی و تعهدات عرضه را به بورس اعلام میکند و فرمت آن به تصویب بورس میرسد؛
۱۴- فرم درخواست معاملات ثانویه: فرمی است که دارنده اوراق اختیار فروش تبعی درخواست خود مبنی بر واگذاری اوراق اختیار فروش تبعی و دارایی پایه آن به خریدار جدید را به بورس اعلام میکند و فرمت آن به تصویب بورس میرسد؛
۱۵- قرارداد فیمابین مشتری و کارگزار: قراردادی است که بین مشتری و کارگزار منعقد و حقوق و تعهدات طرفین بر اساس آن مشخص میشود. مفاد این قرارداد توسط بورس تعیین میشود؛
۱۶- قیمت اعمال: قیمتی است که حسب مورد اوراق اختیار فروش تبعی یا اختیار خرید تبعی با آن قیمت در سررسید تسویه میشود؛
۱۷- قیمت مبنای دارایی پایه: قیمتی است که اساس محاسبات تسویه نقدی اوراق اختیار فروش تبعی یا اوراق اختیار خرید تبعی بوده و توسط بورس تعیین و در اطلاعیه عرضه ذکر میشود؛
۱۸- کل حجم عرضه: حداکثر تعداد اوراق اختیار فروش تبعی که از سوی عرضهکننده طی دوره معاملاتی، عرضه میشود؛
۱۹- کمیته انتشار: کمیتهای است که به منظور بررسی درخواست انتشار اوراق اختیار فروش تبعی مطابق مفاد این دستورالعمل تشکیل میشود.
فصل دوم: مشخصات اوراق اختیار فروش تبعی
ماده ۲) مشخصات اوراق اختیار فروش تبعی شامل موارد زیر است:
| ۱) نماد معاملاتی؛ |
۱۱) سررسید؛ |
| ۲) دارایی پایه؛ |
۱۲) شرایط تسویه تعهدات؛ |
| ۳) عرضهکننده؛ |
۱۳) شرایط انجام معاملات ثانویه در صورت وجود؛ |
| ۴) کارگزار عرضهکننده؛ |
۱۴) شرایط بازارگردانی در صورت وجود؛ |
| ۵) حداقل حجم عرضه روزانه؛ |
۱۵) زمانبندی فرآیند اعمال؛ |
| ۶) کل حجم عرضه؛ |
۱۶) نحوه تعیین قیمت مبنای دارایی پایه؛ |
| ۷) سقف خرید؛ |
۱۷) واحد پولی قیمت؛ |
| ۸) محدودیتهای معاملاتی؛ |
۱۸) خسارتها؛ |
| ۹) قیمت اعمال؛ |
۱۹) ساعات و روزهای معاملاتی؛ |
| ۱۰) دورۀ معاملاتی؛ |
۲۰) کارمزدها؛ |
تبصره ۱: بندهای (۱) تا (۱۹) مشخصات اوراق توسط بورس و بند ( ۲۰) توسط سازمان تعیین میشود.
تبصره ۲: روزهای انجام معامله و زمان شروع و پایان جلسه معاملاتی و تغییرات آن توسط بورس تعیین و حداقل دو روز کاری قبل از اجرا، توسط بورس اطلاعرسانی میشود.
تبصره ۳: مدیرعامل بورس میتواند ساعات شروع و خاتمه و طول جلسۀ معاملاتی را در صورت بروز اشکالات فنی در سامانۀ معاملاتی تغییر دهد. این تغییرات باید بلافاصله از طریق سایت رسمی بورس و سامانۀ معاملاتی به اطلاع عموم برسد. بورس باید مستندات مربوط به اشکالات فنی سامانۀ معاملاتی را در سوابق خود نگهداری و حسب درخواست به سازمان ارائه کند.
تبصره ۴: انجام معاملات ثانویه منوط به ایجاد زیرساخت فنی میباشد.
تبصره ۵: کلیۀ بندهای مندرج در مشخصات اوراق اختیار فروش تبعی در قالب اطلاعیه عرضه حداقل یک روز کاری پیش از عرضه توسط بورس به اطلاع عموم میرسد.
ماده ۳) چنانچه هر یک از مواعد تعیینشده در اطلاعیه عرضه مصادف با روزهای تعطیل رسمی باشد، اولین روز کاری پس از ایام تعطیل، ملاک محاسبه است.
ماده ۴) تصمیمگیری در خصوص صدور مجوز انتشار اوراق اختیار فروش تبعی در کمیته انتشار انجام میگیرد.
ماده ۵) کمیته انتشار از سه عضو و یک دبیر به شرح زیر تشکیل میشود:
- نماینده سازمان به انتخاب معاونت نظارت بر بورسها و ناشران (به عنوان رئیس)؛
- نماینده بورس به انتخاب هیأت مدیره آن شرکت (به عنوان دبیر)؛
- نماینده شرکت سپردهگذاری مرکزی به انتخاب هیأت مدیره آن شرکت؛
تبصره: تشکیل جلسه و اتخاذ تصمیم منوط به حضور و موافقت اکثریت اعضاء میباشد.
ماده ۶) صدور مجوز انتشار اوراق اختیار فروش تبعی منوط به انجام وظایف زیر توسط کمیته انتشار است:
- احراز توانایی مالی عرضهکننده جهت ایفای تعهدات موضوع این دستورالعمل؛
- تعیین میزان و نوع وثایق و تضامین مورد نیاز جهت انتشار اوراق اختیار فروش تبعی.
ماده ۷) عرضهکننده، درخواست انتشار اوراق اختیار فروش تبعی را به همراه مدارک زیر از طریق کارگزار عرضهکننده به بورس ارائه می‌نماید:
۱- موارد بند ۲ تا ۱۴ موضوع ماده ۲
۲- گزارش توجیهی
۳- تضامین و وثایق پیشنهادی
۴- سایر موارد حسب تشخیص بورس یا کمیته انتشار
تبصره۱: گزارش توجیهی باید مطابق فرمت مورد تأیید کمیته انتشار، توسط عرضهکننده تکمیل و به تأیید دارندگان امضای مجاز برسد.
تبصره۲: در صورتی که عرضهکننده از مصادیق نهادهای مالی موضوع بند ۲۱ ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ا باشد، باید تأییدیه مدیریت نظارت بر نهادهای مالی سازمان مبنی بر امکان عرضه اوراق اختیار فروش تبعی را نیز ارائه نماید.
ماده ۸) در صورتیکه مستندات و مدارک موضوع ماده ۷ به صورت کامل به بورس ارائه گردد، بورس موظف است پس از حصول اطمینان از رعایت مقررات، مدارک موضوع بند ۲ ماده ۷ و نیز بند ۱۸ ماده ۲ را به کمیته انتشار ارسال نماید. کمیته انتشار موظف است مدارک و مستندات دریافتی را بررسی و حداکثر ظرف پنج روز کاری مراتب تایید و یا عدم تایید خود را در خصوص انتشار اوراق اختیار فروش تبعی به بورس اعلام نماید. بورس موظف است حداکثر ظرف دو روز کاری مراتب را به اطلاع کارگزار عرضه کننده برساند.
ماده ۹) در صورت صدور مجوز انتشار، عرضهکننده موظف است اقدامات لازم را جهت تودیع وثایق و تضامین نزد شرکت سپردهگذاری مرکزی انجام دهد
ماده ۱۰) عرضۀ اوراق اختیار فروش تبعی به روش حراج در بورس انجام میشود.
ماده ۱۱) معاملات اوراق اختیار فروش تبعی بدون محدودیت دامنه نوسان قیمت صورت میگیرد، مگر اینکه بورس محدودیتی را تعیین نماید. در این صورت، موضوع باید حداقل یک روز کاری قبل از اجرا توسط بورس اطلاعرسانی شود.
فصل سوم: ثبت سفارش مشتریان
ماده ۱۲) کارگزاران یا کارگزار/معامله‌گرانی مجاز به انجام معاملات در بازار مشتقه هستند که مجوز لازم را از سازمان اخذ کرده و عضو بورس باشند و به تشخیص سازمان نرم‌افزارهای آن کارگزاری امکانات لازم برای انجام معاملات اوراق اختیار فروش تبعی را داشته باشد. فعالیت در بازار مشتقه به منزله پذیرش مفاد این دستورالعمل و سایر مقررات مربوطه توسط کارگزار یا کارگزار/معامله‌گر میباشد.
ماده ۱۳) بورس میتواند برای کارگزاران مجاز به دسترسی به سامانۀ معاملاتی و مشتریان برای انجام معاملات اوراق اختیار فروش تبعی، محدودیتهایی با تأیید سازمان تعیین نماید.
ماده ۱۴) همۀ مشتریان به منظور فعالیت در بازار مشتقه باید فرم بیانیۀ ریسک و قرارداد فیمابین مشتری و کارگزار را نزد کارگزار تکمیل و امضا کنند. فرم بیانیۀ ریسک و قرارداد فیمابین مشتری و کارگزار توسط بورس تهیه و ابلاغ میشود.
ماده ۱۵) انواع سفارش و اعتبار آن در بازار مشتقه حسب مورد به شرح دستورالعملهای اجرایی نحوۀ انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، مصوب هیئتمدیرة سازمان بورس و اوراق بهاداراست که بر اساس ملاحظات فنی، توسط بورس انتخاب میشود.
ماده ۱۶) شناسایی و احراز هویت، دریافت و ثبت سفارش مشتریان و نگهداری سوابق معاملات و تسویۀ آنها براساس مقررات مربوطه انجام میشود.
ماده ۱۷) کارگزار باید در دفاتر خود برای هر مشتری، سرفصل جداگانه‌ای ایجاد کند و در زمان اجرای سفارش‌های مشتری از کفایت وجوه یا اعتبار در حساب وی اطمینان یابد.
فصل چهارم: نحوه انجام معاملات
ماده ۱۸) مراحل انجام معاملات در بازار مشتقه حسب مورد براساس دستورالعملهای اجرایی نحوۀ انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، مصوب هیئتمدیرة سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین میشود.
ماده ۱۹) اگر کارگزار به دلیل خطای کاربری یا سامانۀ معاملاتی، نسبت به معاملات معترض باشد، باید مراتب اعتراض خود را با ذکر دلیل برای رسیدگی تا پایان معاملات همان روز به بورس اعلام کند. تصمیم مدیرعامل بورس در این زمینه لازم‌الاجرا است.
ماده ۲۰) اگر ظن دستکاری قیمت در معاملات وجود داشته باشد یا تغییرات غیرعادی در قیمت اوراق اختیار فروش تبعی مشاهده شود، بورس میتواند ضمن اعلام به عموم، نماد معاملاتی را حداکثر به مدت یک جلسۀ معاملاتی متوقف نماید. همچنین، سازمان میتواند راساً یا به پیشنهاد بورس، نماد معاملاتی را تا پنج روزکاری با اطلاع به بازار متوقف نماید. بازگشایی مجدد نماد، حسب مورد، براساس دستور متوقف‌کنندة نماد معاملاتی امکانپذیر است. معاملات متأثر از اقدامات فوق به تشخیص مقام دستوردهنده، توسط بورس تأیید نمیگردد.
ماده ۲۱) در صورت وجود معاملات ثانویه، عرضهکننده میتواند یک یا چند بازارگردان دارای مجوز را جهت بازارگردانی اوراق اختیار فروش تبعی به بورس معرفی نماید. شرایط بازارگردانی پس از تأیید بورس اطلاعرسانی میشود.
ماده ۲۲) در فرآیند عرضه و حسب مورد معاملات ثانویه اوراق اختیار فروش تبعی، خریدار نمی‌تواند بیش از تعداد دارایی پایهای که در اختیار دارد، اوراق اختیار فروش تبعی خریداری نماید، لذا مجموع تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت هر شخص در پایان هر روز معاملاتی، حداکثر باید به تعداد کل دارایی پایه متعلق به آن شخص با رعایت سقف خرید هر کد معاملاتی در اطلاعیه عرضه باشد.
ماده ۲۳) در صورتیکه در فرآیند عرضه و حسب مورد معاملات ثانویه در پایان هر جلسه معاملاتی و نیز در سررسید، مجموع تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت هر شخص از مجموع تعداد دارایی پایۀ تحت مالکیت وی و یا سقف خرید اعلامی در اطلاعیه عرضه برای هر کد در پایان هر روز بیشتر باشد، اوراق اختیار فروش تبعی مازاد، فاقد اعتبار بوده و مبلغ پرداختی توسط سرمایهگذار پس از کسر هزینههای مربوطه، بهعنوان خسارت به عرضهکننده تعلق میگیرد.
تبصره: در صورت درخواست عرضهکننده و موافقت بورس، خریداران ملزم هستند دارایی پایه اوراق اختیار فروش تبعی را صرفاً از عرضهکننده خریداری نمایند.
فصل پنجم: اعمال
ماده ۲۴) اعمال اوراق اختیار فروش تبعی منوط به ارائه درخواست اعمال از سوی دارنده اوراق اختیار فروش تبعی از طریق کارگزار وی یا بورس مربوطه به شرکت سپردهگذاری مرکزی مطابق با زمانبندی فرآیند اعمال و طبق فرمت و رویه اعلامی شرکت سپردهگذاری مرکزی در اطلاعیه عرضه میباشد. در صورت عدم ارائه درخواست از سوی دارنده اوراق در مهلت مقرر، اوراق اختیار فروش تبعی، اِعمال‌نشده تلقی میشود و عرضهکننده مسئولیتی در خصوص عدم اعمال دارنده اوراق ندارد.
ماده ۲۵) در صورت ارائه درخواست اعمال طی مهلت مقرر، حسب مورد اقدامات زیر توسط شرکت سپردهگذاری مرکزی، انجام میشود:
الف) انتقال دارایی پایه با آخرین قیمت اعمال اعلامی توسط بورس از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضهکننده؛
ب) پرداخت مابهالتفاوت آخرین قیمت اعمال اعلامی توسط بورس و قیمت مبنای دارایی پایه در سررسید به صورت نقدی، از سوی عرضهکننده به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی.
تبصره: چنانچه روش اعمال بهصورت پرداخت مابهالتفاوت قیمت اعمال و قیمت مبنای دارایی پایه به صورت نقدی از سوی عرضهکننده به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی باشد، تسویه تنها در صورتی انجام میشود که قیمت اعمال بیشتر از قیمت مبنای دارایی پایه در سررسید باشد.
ماده ۲۶) در صورتی که عرضهکننده تعهدات خود را ایفا نکند، مشمول پرداخت خساراتی به شرح زیر میشود:
الف) برای آن دسته از دارندگان اوراق اختیار فروش تبعی که دارایی پایه اوراق را تا پایان جلسه معاملاتی روز سررسید در کد معاملاتی خود داشتهاند، مبلغی مطابق با خسارات تعیینشده در اطلاعیه عرضه محاسبه شده و به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت میشود.
ب) به ازای روزهای تقویمی بین زمان سررسید تا زمان ایفای تعهدات عرضهکننده حسب مورد از محل واریز وجه به حساب شرکت سپردهگذاری مرکزی و یا تضامین، خسارتی بهصورت روزانه و متناسب با تعداد دارایی پایه موجود در کد مالکیت آن دسته از دارندگان اوراق اختیار فروش تبعی که درخواست اعمال خود را طی مهلت مقرر ارسال کرده و دارایی پایه را در کد مالکیت خود داشته باشند، مطابق با خسارات تعیینشده در اطلاعیه عرضه محاسبه و به آنها پرداخت میشود.
ماده ۲۷) در صورتیکه حداکثر تا پنج روز کاری پس از سررسید، عرضهکننده بهطور کامل اقدام به تسویه تعهدات خود نکند، شرکت سپردهگذاری مرکزی موظف است از محل تضامین و وثائق اخذشده نسبت به تسویه با آن دسته از دارندگان اوراق اختیار فروش تبعی که درخواست اعمال خود را طی مهلت مقرر ارسال کرده و دارایی پایه را در کد مالکیت خود داشته باشند، اقدام نماید.
تبصره ۱: چنانچه بر اثر نوسان قیمت، مبلغی بیش از میزان بدهی عرضهکننده از محل تضامین و وثایق حاصل شود، شرکت سپردهگذاری موظف است مابهالتفاوت را به حساب اعلامی توسط عرضهکننده واریز نماید.
تبصره ۲: نحوه توزیع وجوه حاصله میان دارندگان اوراق به تشخیص کمیته انتشار تعیین میگردد.
تبصره ۳: به منظور پوشش ریسک ناشی از عدم تکافوی تضامین و وثایق اخذ شده از عرضهکننده در ایفای تعهدات وی نسبت به دارندگان اوراق، عرضهکننده موظف است پیش از عرضه و طی یک وکالتنامه رسمی مطابق فرمت مصوب شرکت سپرده گذاری مرکزی، اختیار فروش داراییهای مقرر در وکالتنامه را به شرکت سپردهگذاری اعطا نماید.
ماده ۲۸) واگذاری اوراق بهادار توثیق شده، میتواند با تعیین بورس به یکی از روشهای عرضه در بازار عادی، عرضه عمده یا عرضه هر حجمی از سهامی که خرید آن باعث شود اختیار انتخاب مدیران شرکت تغییر نماید، در قالب معامله عمده انجام شود.
ماده ۲۹) کارگزار فروشنده اوراق بهادار توثیق شده باید سفارش فروش ورقه بهادار را با حجمی به میزان ارزش براوردی تعهدات و خسارات وثیقهگذار و با قیمتی حداقل برابر با سقف مجاز دامنه نوسان قیمت ورقه بهادار در بازار عادی در سامانهی معاملات وارد نماید. کارگزار فروشنده نمی‌تواند زودتر از زمان مشخصی و بیش از مبلغ معینی که توسط بورس تعیین میشود، سفارش فروش را اصلاح نماید. در هر صورت کارگزار فروشنده ملزم به فروش اوراق بهادار مورد عرضه به بهترین قیمت قابل تطبیق خواهد بود.
ماده ۳۰) عرضه اوراق بهادار وثیقه شده در قالب معامله عمده، با رعایت موارد ذیل صورت میگیرد:
الف) کاهش قیمت سفارش خرید ثبت شده در سامانهی معاملات یا ورود سفارش با قیمتی کمتر یا برابر با بالاترین سفارش خرید ثبت شده در سامانهی معاملات، مجاز نمی‌باشد و حذف سفارش خرید، صرفاً در صورت ثبت سفارش خرید با قیمت بالاتر در سامانهی معاملات مجاز است.
ب) حذف سفارش فروش صرفاً به منظور ثبت سفارش فروش جدید امکانپذیر است. افزایش قیمت سفارش فروش ثبت شده در سامانهی معاملات نیز صرفاً در صورت ثبت سفارش خرید با قیمت برابر یا بالاتر از سفارش فروش ثبت شده مجاز میباشد.
ج) در صورت ثبت سفارش خرید یا فروش با رعایت الزامات این دستورالعمل در ده دقیقة پایانی جلسهی رسمی معاملاتی، ادامة رقابت به جلسهی معاملاتی بعد موکول شده و کارگزاران دارای بهترین مظنههای خرید و فروش می بایست سفارش خود را با همان قیمت یا قیمت بهتر در ابتدای جلسهی معاملاتی بعد وارد سامانه نمایند.
ماده ۳۱) درصورتی‌که در سررسید، نماد معاملاتی دارایی پایه متوقف باشد، اعمال اوراق اختیار فروش تبعی به روش زیر صورت میگیرد:
الف) چنانچه تسویه تعهدات بهصورت پرداخت مابهالتفاوت قیمت اعمال و قیمت مبنای دارایی پایه به صورت نقدی از سوی عرضهکننده به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی باشد، تسویه براساس آخرین قیمت اعمال اعلامی بورس و آخرین قیمت مبنای دارایی پایه، انجام میشود.
ب) چنانچه تسویه تعهدات اوراق اختیار فروش تبعی به صورت انتقال دارایی پایه به قیمت اعمال از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضهکننده باشد، براساس آخرین قیمت اعمال اعلامی توسط بورس، تسویه میشود.
ماده ۳۲) در صورتیکه به دلیل توقیف و یا توثیق، امکان نقل و انتقال دارایی پایه در سررسید ممکن نباشد، اوراق اختیار فروش تبعی مربوطه غیرقابل اعمال بوده و مسئولیت این موضوع برعهده دارنده اوراق اختیار فروش تبعی مطابق با شرایط مقرر در فرم بیانیه ریسک میباشد.
فصل ششم: اقدامات شرکتی
ماده ۳۳) توقف و بازگشایی نماد معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی بهطور همزمان با توقف و بازگشایی دارایی پایه در بازار نقد و به یک روش انجام میشود.
ماده ۳۴) چنانچه دارایی پایه موضوع اوراق اختیار فروش تبعی، سهام یکی از شرکتهای پذیرفته شده در بورس باشد، اقدامات شرکتی شامل تقسیم سود و افزایش سرمایۀ ناشر سهم پایه، منجر به تعدیل قیمت اعمال و تعداد اوراق اختیار فروش تبعی به شرح زیر میشود:
۱. در صورتیکه اوراق اختیار فروش تبعی با هدفی غیر از تأمینمالی منتشر شدهباشد:
الف) در صورت افزایش سرمایه:
قیمت اعمال تعدیل شده پس از افزایش سرمایه=قیمت تئوریک سهام پایه پس از افزایش سرمایه تقسیم بر قیمت پایانی سهام پایه در آخرین روز قبل از افزایش سرمایه × قیمت اعمال قبل از افزایش سرمایه
ب) در صورت تصویب تقسیم سود توسط مجمع ناشر سهام پایه:
قیمت اعمال تعدیل شده پس از تقسیم سود =قیمت اعمال قبل از تقسیم سود - سود تقسیمی مصوب مجمع بابت هر سهم
۲. در صورتی که اوراق اختیار فروش تبعی با هدف تأمینمالی منتشر شده باشد:
الف) تعداد اوراق اختیار فروش تبعی بعد افزایش سرمایه = تعداد اوراق اختیار فروش تبعی قبل افزایش سرمایه × (درصد افزایش سرمایه + ۱)
ب) در صورت تصویب تقسیم سود توسط مجمع ناشر سهام پایه:
قیمت اعمال تعدیل شده پس از تقسیم سود =قیمت اعمال قبل از تقسیم سود - سود تقسیمی مصوب مجمع بابت هر سهم
تبصره ۱: اگر قیمت و تعداد اوراق در زمان تعدیل، شامل جزء اعشاری باشد، عدد حاصل بهصورتی گرد میشود که اختلاف ارزش دارایی سرمایهگذار قبل و بعد از اقدام شرکتی حداقل شود.
تبصره ۲: بورس تغییرات موضوع این ماده را محاسبه کرده و قبل از بازگشایی نماد معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی از طریق سایت رسمی خود به اطلاع عموم می‌رساند.
ماده ۳۵) در صورتیکه اوراق اختیار فروش تبعی، ناشی از حقتقدم خرید سهام پایه جدید شرکت باشد،دارنده اوراق اختیار فروش تبعی باید مبلغ تعیین شده در گواهی حقتقدم خرید سهام پایه جدید را ظرف مهلت مقرر به حساب ناشر سهم پایه واریز نماید. در غیر این صورت اوراق اختیار فروش تبعی ناشی از حقتقدم سهام پایه جدید، فاقد اعتبار بوده و عرضهکننده تعهدی در قبال اعمال آن در سررسید اوراق اختیار فروش تبعی ندارد.
تبصره ۱: اعمال این بخش از اوراق پس از پایان مهلت پذیرهنویسی سهام پایه است.
تبصره ۲: در طرح تأمینمالی، در صورت واریز مبلغ تعیین شده در گواهی حقتقدم خرید سهام پایه جدید توسط دارنده اوراق اختیار فروش تبعی، تعهد عرضهکننده در سررسید به میزان مبلغ واریزی توسط دارنده اوراق، افزایش مییابد.
ماده ۳۶) چنانچه اوراق اختیار فروش تبعی ناشی از سهام جایزه ناشر سهم پایه باشد، اعمال این بخش از اوراق همانند زمانبندی فرآیند اعمال اعلامی در اطلاعیه عرضه انجام میشود.
فصل هفتم: طرح تأمین مالی
ماده ۳۷) در صورتیکه انتشار اوراق اختیار فروش تبعی به منظور تأمینمالی شرکتها با استفاده از خرید اوراق اختیار خرید تبعی باشد، علاوه بر موارد ذکر شده در ماده ۲ این دستورالعمل، موارد زیر نیز پس از تأیید بورس در اطلاعیه عرضه به اطلاع عموم میرسد:
| ۱) نماد معاملاتی اوراق اختیار خرید تبعی؛ |
۶) شرایط اشخاص ملزم به واگذاری اوراق اختیار خریدتبعی؛ |
| ۲) قیمت اعمال اوراق اختیار خرید تبعی؛ |
۷) شرایط انجام معاملات ثانویه؛ |
| ۳) سررسید اوراق اختیار خرید تبعی؛ |
۸) خسارتها؛ |
| ۴) حجم واگذاری اوراق اختیار خرید تبعی؛ |
۹) کارمزدها. |
| ۵) شرایط تسویه تعهدات در سررسید اوراق اختیارخرید تبعی؛ |
تبصره: وجود فاصله بین زمان سررسید اوراق اختیار فروش تبعی و اوراق اختیار خرید تبعی یا قیمت اعمال آنها الزامی است. تأیید این موضوع توسط کمیته انتشار صورت میگیرد.
ماده ۳۸) دارایی پایه خریداری شده توسط اشخاص ملزم به واگذاری اوراق اختیار خرید تبعی، در همان روز معاملاتی به طور خودکار و به میزان اوراق اختیار فروش تبعی خریداری شده، بدون هزینه نزد شرکت سپردهگذاری توثیق و اوراق اختیار خرید تبعی به عرضهکننده واگذار میشود.
تبصره: تا زمان فراهم شدن شرایط فنی توثیق خودکار دارایی پایه، بورس میتواند فروش مجدد دارایی پایه موضوع این ماده توسط دارنده اوراق اختیار فروش تبعی را تأیید نکند.
ماده ۳۹) اوراق اختیار خرید تبعی واگذار شده توسط اشخاص ملزم به واگذاری اوراق اختیار خرید تبعی به عرضهکننده، غیرقابل معامله میباشد.
ماده ۴۰) انجام معاملات ثانویه اوراق اختیار فروش تبعی موضوع این فصل منوط به ارائه درخواست کتبی از سوی اشخاص ملزم به واگذاری اوراق اختیار خرید تبعی مطابق با فرم درخواست معاملات ثانویه به بورس بوده و پس از تأیید بورس با شرایط زیر امکانپذیر است:
الف) اعلام رفع توثیق دارایی پایه و قابلیت معامله اوراق اختیار فروش تبعی به شرکت سپردهگذاری مرکزی توسط بورس؛
ب) انجام معاملات ثانویه دارایی پایه و اوراق اختیار فروش تبعی در یک جلسه معاملاتی توسط دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به خریدار جدید اعلامی در فرم درخواست معاملات ثانویه پس از رفع توثیق دارایی پایه و اوراق اختیار فروش تبعی آن.
تبصره: در صورت انجام معامله ثانویه اوراق اختیار فروش تبعی به همراه دارایی پایه آن، دارایی خریدار جدید پس از خرید اوراق اختیار فروش تبعی، به میزان اوراق خریداری شده نزد شرکت سپردهگذاری مرکزی توثیق و کلیه حقوق و تعهدات متعهد قبلی اوراق اختیار خرید تبعی به خریدار جدید اوراق اختیار فروش تبعی منتقل میشود.
ماده ۴۱) چنانچه دارایی پایه موضوع اوراق اختیار خرید تبعی واگذار شده، سهام یکی از شرکتهای پذیرفته شده در بورس باشد، اقدامات شرکتی شامل تقسیم سود و افزایش سرمایۀ ناشر سهم پایه، منجر به تعدیل قیمت اعمال و تعداد اوراق اختیار خرید تبعی واگذار شده مطابق با ماده ۳۴ این دستورالعمل میگردد.
تبصره: تاریخ اعمال این بخش از اوراق پس از پایان مهلت پذیرهنویسی سهام پایه است و عرضهکننده در صورتی میتواند نسبت به اعمال این بخش از اوراق اقدام نماید که دارنده اوراق اختیار فروش تبعی، مبلغ تعیین شده در گواهی حقتقدم خرید سهام پایه جدید را واریز کند.
ماده ۴۲) نحوه و زمانبندی فرآیند اعمال اوراق اختیار خرید تبعی واگذار شده، مطابق فصل پنجم این دستورالعمل است.
تبصره ۱: تعداد اوراق اختیار خرید تبعی همواره معادل تعداد اوراق اختیار فروش تبعی قابل اعمال خواهد بود.
تبصره ۲: چنانچه در سررسید اوراق اختیار فروش تبعی، اشخاص ملزم به واگذاری اوراق اختیار خرید تبعی نسبت به اعمال اوراق خود اقدام نمایند، به میزان اوراق اختیار فروش تبعی اعمال شده، اوراق اختیار خرید تبعی واگذار شده توسط آنها به عرضهکننده، در کد مالکیت عرضهکننده ملغی و بلااثر میشود.
تبصره ۳: چنانچه روش اعمال بهصورت پرداخت مابهالتفاوت قیمت اعمال و قیمت مبنای دارایی پایه به صورت نقدی از سوی واگذار کننده اختیار خرید تبعی به عرضهکننده باشد، تسویه تنها در صورتی انجام میشود که قیمت اعمال کمتر از قیمت مبنای دارایی پایه در سررسید باشد.
فصل هشتم: سایر موارد
ماده ۴۳) نرخ کارمزد معاملات، کارمزد اعمال، کارمزد پذیرش و هزینه توثیق حسب مورد به پیشنهاد بورس و سپردهگذاری مرکزی به تصویب هیأتمدیره سازمان میرسد.
ماده ۴۴) کلیه موارد اطلاعرسانی ذکرشده در این دستورالعمل باید از طریق سایت رسمی بورس اعلام شود.
این دستورالعمل در ۴۴ ماده و ۲۴ تبصره در تاریخ ۱۳۹۷/۰۶/۱۴ به تصویب هیئت مدیرۀ سازمان بورس و اوراق بهادار رسید و با تصویب آن، دستورالعمل عرضۀ اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نسخ می شود.