به گزارش صدای بورس، طی دو ماه اخیر تأمین مواد اولیه واحدهای تولیدی با نوسانات نرخ ارز با مشکلاتی روبه‌رو شده است که همین امر اثرات خود را بر بازار انواع کالاها به‌ویژه کالاهای اساسی گذاشته است که روغن خوراکی یکی از این کالاهاست و اگر این روزها سری به بازار کالاهای اساسی بزنید، بیش از همه بحث روغن داغ است.
کشور ما در حوزه روغن وابستگی ۸۰درصدی به واردات مواد اولیه و روغن خام دارد و بر همین اساس دولت موظف به تأمین ارز مورد نیاز این کالای اساسی است اما این روزها اوضاع واحدهای تولیدی روغن خوب نیست و مدام از تشدید مشکلات و عدم تخصیص ارز برای تأمین مواد اولیه خود گله‌مند هستند و برخی واحدهای تولیدی هم اقدام به توقف مقطعی تولید خود به‌بهانه عدم دریافت ماده اولیه و مشکلات در حوزه تأمین ارز واردات کرده‌اند.
در همین رابطه یک شرکت تولیدی در سایت کدال اعلام کرد: به‌دلیل اتمام موجودی روغن خام شرکت عملیات تولیدی شرکت به‌مدت ۹ روز از تاریخ ۱۳۹۹.۰۸.۰۱ متوقف می‌گردد. با توجه به عدم تأمین ارز توسط بانک مرکزی جهت واردات روغن خام و عدم عرضه روغن خام به‌میزان مورد نیاز توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران، دستیابی به ظرفیت تولید کامل شرکت در کوتاه‌مدت میسر نمی‌باشد. امید است با رفع مشکلات ارزی و تخصیص و تأمین ارز، شرکت بتواند در تأمین روغن خوراکی مورد نیاز جامعه، نقش خود را ایفا نماید.»
انتشار این خبر باعث شد بانک مرکزی در واکنش به آن اعلام کند: "ما ارز مورد نیاز واردات مواد اولیه کالاهای اساسی را پرداخت کرده‌ایم و مشکل اساسی اولویت‌بندی تخصیص ارز به مواد اولیه است که متولی این امر وزارت صنعت بوده و بانک مرکزی دخالتی در این موضوع ندارد."
*ارز مورد نیاز واردات دانه‌های روغنی و روغن خام را داده‌ایم/ اولویت‌بندی میزان ارز کالاها با وزارت صنعت است
در توضیحات بانک مرکزی آمده است: "از ابتدای سال تاکنون علی‌رغم فشار تحریم‌ها، ارز کالاهای اساسی را طبق مقررات تأمین کرده است؛ ضمن آنکه تعیین «اولویت‌بندی» نوع و میزان ارز کالاها برعهده وزارتخانه‌های ذی‌ربط اعم از صمت، جهاد کشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.
بانک مرکزی سقف تعیین‌شده در مصوبه ستاد اقتصادی دولت برای تأمین ارز را به‌طور کامل اجرا کرده است و این، وظیفه وزارتخانه‌های مربوطه است که با «اولویت‌بندی» در سقف مذکور، تعیین کنند برای چه کالاهایی و چه شرکت‌هایی تأمین ارز شوند. بر همین اساس طی سال جاری بنا به مصوبه ستاد اقتصادی دولت، سقف ۸ میلیارد دلار ارز با نرخ ۴۲۰۰ تومان به منظور تامین کالاهای اساسی به تفکیک ۵.۵ میلیارد دلار برای اقلام کالای اساسی (ذرت، دانه روغنی، روغن خام، کنجاله، جو و گندم) و ۱.۵ میلیارد دلار برای دارو و یک میلیارد دلار برای تجهیزات پزشکی در نظر گرفته شد. در بخش دانه های روغنی ۷۷۷ میلیون دلار و در روغن خام ۷۷۸ میلیون دلار ارز تخصیص پیدا کرده است.
طی هفت ماه گذشته جمعا مبلغ ۶۲۱۴ میلیون دلار توسط بانک مرکزی برای تامین کالاهای اساسی در نظر گرفته شده و همان گونه که آمار فوق نشان می دهد، این بانک با توجه به گذشت ۷ ماه از سال جاری، تامین ارز کالاهای اساسی را طبق مصوبه ستاد اقتصادی دولت به طور کامل انجام داده است. اگر شرکتی مدعی است که مشکل تامین ارز دارد، دلیل آن به «اولویت‌بندی»هایی برمی‌گردد که توسط وزارتخانه مربوطه انجام شده و خارج از تخصص نهادی بانک مرکزی است و این بانک نقشی در آن ندارد".
*دبیر انجمن صنفی صنایع روغن: کاهش ۵۰ درصدی واردات روغن خام
درحالی بانک مرکزی در اطلاعیه اش از پرداخت ارز مورد نیاز واردات روغن خام و دانه های روغنی صحبت می کند که امیرهوشنگ بیرشک دبیر انجمن صنفی صنایع روغن در همین ارتباط مشکل اصلی واحدهای تولیدی روغن را مباحث تخصیص ارز می داند و معتقد است: شرکت ها و تولیدی ها برای تولید روغن نیاز به برخی مواد اولیه دارند که به دلیل عدم دریافت ارز موفق به تهیه آنها نشده اند به همین دلیل تولید با اندکی توقف روبرو شده است. البته قرار است با پیگیری های لازم از بانک مرکزی این ارز تأمین شود.
وی افزود: متأسفانه هم اکنون ۶۰ هزار تن روغن خام در گمرکات دپو شده است. حدود دو ماه است که این روغن‌ها در گمرکات مانده‌اند و مشکل همان بحث تخصیص ارز قابل انتقال است و مرتب در حال رایزنی و پیگیری هستیم که این مشکل رفع شود.
بیرشک با بیان اینکه تمام صنعت روغن کشور با مشکل مواجه شده است، گفت: طبق آمار گمرک در ۶ ماهه نخست سال جاری از لحاظ وزنی ۴۰۰ هزار تن روغن خام تامین و وارد کشور شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۰ درصد کاهش را نشان می دهد. این درحالیست که در ۶ ماهه نخست سال ۹۸ حدود ۸۰۰ هزارتن انواع روغن خام وارد کشور شده بود.
*ماجرای دپو مواد اولیه شرکت های روغنی در گمرکات چیست؟
بررسی ها نشان می دهد: براساس آمارهای رسمی گمرک از ابتدای سال جاری تا پایان مهرماه بالغ حدود ۵۰۰ هزار تن روغن خوراکی نیمه جامد و مایع به ارزش بیش از ۴۰۰ میلیون دلار از گمرکات کشور ترخیص شده است. برآوردها از مصرف روغن خوراکی برای یک سال حدود ۱.۵ میلیون تن است که آمارها حکایت از افت واردات به دلایل مختلف دارد.
همچنین در حال حاضر ۲ کشتی حامل روغن خوراکی در آبهای خلیج فارس و نزدیک بندر شهید رجایی بندرعباس وجود دارد اما امکان پهلوگیری و تخلیه این کالای مهم و ضروری وجود ندارد. بالغ بر ۷۳ هزار تن روغن خوراکی در این دو کشتی از تیرماه منتظر تامین ارز و جابه جایی اسناد مالکیت برای تخلیه و انجام تشریفات گمرکی هستند. علاوه بر آن دو کشتی دیگر نیز بار خود را در بندر تخلیه کرده اما به دلیل نداشتن اسناد و مدارک ناشی از تامین نشدن ارز، امکان ترخیص آنها وجود ندارد.
*معاون گمرک: بانک مرکزی و وزارت صمت فعالان اقتصادی را بازی می‌دهند/ روزی نیست که یک تولید کننده برای ترخیص کالایش به گمرک التماس نکند
مهرداد جمال ارونقی معاون فنی و امور گمرکی در مورد مشکلات ترخیص مواد اولیه واحدها در گمرکات معتقد است: اولاً برای ورود هر کالایی نیاز به ثبت سفارش در وزارت صمت است. ثانیاً بعد این اقدام، بانک مرکزی باید منشأ ارز این ثبت سفارش ها را تأیید کند.
وی افزود: زمانی که این دو مرجع از طریق سامانه جامع تجارت به هم اتصال دارند چه لزومی به دادن فراخوان و تکمیل لیست توسط منِ گمرک هست؟ آیا لیست ثبت سفارش ها را این دو مرجع یعنی وزارت صمت و بانک مرکزی ندارند؟ یعنی صمت با توجه به مراجعات روزانه نمی داند چه کالاهایی ترخیص نشده اند؟ یا بانک مرکزی نمی داند برای کدام ثبت سفارش ها هنوز کد رهگیری صادر نشده است؟
معاون فنی و امور گمرکی تصریح کرده، " نباید با الفاظ بازی کنیم. در این جنگ اقتصادی تمام عیار، که صاحب کالایی با پذیرش هرنوع ریسکی می تواند کالایی را اعتباری یا غیراعتباری خریداری کند و به بنادر یا گمرکات کشور حمل کند، بعد از رسیدن کالا به بندر گرفتار بازی با الفاظ « صف تخصیص» و « صف تأمین» و «اولویت» و «صف تشریفات گمرکی» و « صف ترخیص» می شود و این کار زیبنده نیست!"
وی اضافه کرد: بارها گفته ام به جای اینکه صاحبان کالا را از حقوق مکتسبه شان محروم کنید روند تجارت کشور را اصلاح کنید. روزی نیست مدیرعامل شرکت تولیدی یا کالای اساسی به گمرک مراجعه نکند و التماس نکند تا پیگیر ترخیص کالاهای وارده باشیم. این موضوع اصلاً زیبنده نیست که در سال «جهش تولید»، تولیدکننده ها مستأصل باشند.
* وزارت صنعت:تأمین ۷۴۱ میلیون دلار ارز برای روغن خام در ۷ ماهه امسال
صدیف بیک زاده به عنوان مدیرکل دفتر امور خدمات بازرگانی وزارت صمت در همین ارتباط به خبرنگار تسنیم گفت: عمده نیاز روغن کشور از مسیر واردات تامین می‌شود و ضریب وابستگی به واردات در این کالا نسبت به کالاهای دیگر بیشتر است. برهمین اساس در سال ۱۳۹۹ برنامه اختصاص ۱.۵ میلیارد دلار ارز برای روغن خام را داریم که در این راستا باید ۱.۹ میلیون تن واردات روغن خام انجام شود تا بتوانیم بازار این محصول را تنظیم نماییم.
مدیرکل دفتر امور خدمات بازرگانی وزارت صمت با اعلام اینکه بخشی از روغن مورد نیاز از محل دانه‌های روغنی وارداتی و تولید داخل تامین می‌شود، تصریح کرد: از حدود ۳ میلیون تن دانه روغنی وارداتی ۱۸ درصد آن تبدیل به روغن خام می‌شود که بخشی از روغن مورد نیاز کشور از این محل تامین می شود.
بیک زاده با اعلام اینکه در ۷ ماهه امسال میزان تخصیص ارز برای روغن خام ۹۳۳ میلیون دلار بوده است، گفت: همچنین در ۷ ماهه امسال ۷۷۳ میلیون دلار نیز برای دانه های روغنی تخصیص ارز شده است. همچنین ۷۴۱ میلیون دلار تامین ارز برای روغن خام و ۶۶۴ میلیون دلار تامین ارز برای دانه‌های روغنی در ۷ ماهه امسال انجام شده است.
مدیرکل دفتر امور خدمات بازرگانی وزارت صمت در ادامه بیان کرد: این تامین ارز ها با یک وقفه معمولاً یک ماهه تبدیل به کالا می شود و از طریق گمرکات ترخیص و وارد کشور خواهد شد.
وی اضافه‌کرد: موجودی ذخایر شرکت بازرگانی دولتی برای روغن خام مکفی می باشد و حتی تا چند ماه آتی در صورت اختلال در واردات می توانیم این محصول را در کشور تامین کنیم.
*روغن جامد به زودی راهی بازار می شود
همچنین کارگر سرپرست دفتر برنامه ریزی، تامین، توزیع و تنطیم بازار وزارت صمت هم اعلام کرده است: ستاد تنظیم بازار برای حل مشکل روغن ورود کرده و محموله‌های مشخصی را برای مصرف خانوار در نظر گرفته است. محموله‌ای با حدود ۳۱ هزار تن وزن برای خانوار، محموله‌ای ۲۰ هزار تنی برای صنف و صنعت و محموله ۲۰ هزار تنی دیگری برای فروشگاه‌های زنجیره و رسیدن به دست خانوارها در نظر گرفته شده است. این محموله‌ها به ترتیب روانه مراکز تولید شده و به زودی این مشکل برطرف خواهد شد.
وی افزود: متاسفانه موجی که در بین مردم افتاده باعث شد تا به دنبال خرید مازاد بر نیاز خود باشند و این بر تنش‌های بازار رقم می‌زند، اما با ذخایری که در کشور داریم به زودی این نیاز برطرف خواهد شد. با تجه به روند توزیعی که پیش گرفته شده و روش‌های توزیع تا دو هفته آینده مشکل روغن برطرف خواد شد.
آنطور که بانک مرکزی و وزارت صمت ادعا می کنند، ارز لازم به واحدهای تولیدی روغن تخصیص پیدا کرده اما با این وجود گره کور نابسامانی بازار روغن حل نشده است و سوال اینجاست که اگر ارز تخصیص پیدا کرده چرا مواد اولیه راهی کارخانجات نمی شود، به نظر می رسد در اظهارات بانک مرکزی و وزارت صنعت در تخصیص ارز اشکالاتی وجود دارد که هیچ کدام آن را به گردن نمی گیرند.
امروز تولیدکننده مواد اولیه برای تولید ندارد، از آن طرف بازار سیاه روغن نیز به وجود آمده و هر کس به صورت سلیقه ای روغن را چندین برابر قیمت به فروش می رساند. گزارش میدانی تسنیم از بازار این موضوع را تایید می کند.
*فروشندگان روغن: فروش روغن جامد ۴۳ هزار تومانی به قیمت ۱۵۰ هزار تومان در بازار
مشاهدات میدانی نشان می دهد، بازار فروش روغن های خوراکی و به ویژه روغن جامد دچار التهاب است و قیمت روغن جامد در بازار افزایش ۲.۵ تا ۳ برابری دارد البته اگر پیدا شود. این در حالی است که مسئولان وزارت صنعت هرگونه افزایش قیمت در بخش روغن را تکذیب می کنند.
برخی شرکت ها با عرضه قطره چکانی کالا به بازار فروشندگان را مجبور می کنند در ازای تحویل روغن به آنها باید محصولات دیگری را هم از آنها خریداری کنند. در روغن مایع نیز تمام انواع این کالا وجود ندارد و واحدهای تولیدی محدویت هایی را برای عرضه انواع روغن های مایع به بازار انجام داده اند.
به اعتقاد برخی فروشندگان، کاهش عرضه روغن از سوی تولیدکنندگان به بازار و توقف خطوط تولید در واقع برای دریافت مجوز افزایش قیمت است.
*دلال بازی در بازار روغن رونق گرفت/ فروش روغن با کد ملی
مشاهدات از بازار روغن حاکی است، روغن جامد ۴ کیلویی با قیمت مصوب ۴۳هزار تومان با قیمت ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزار تومان به فروش میرسد.اکثر فروشندگان روغن از نبوده روغن‌های پختنی در بازار گله مند هستند و در پاسخ به خریداران که آیا روغن دارید می گویند، شرکت فقط سرخ کردنی به ما داده است.
فروشندگان روغن می گویند: واحدهای تولیدی و کارخانجات نبود مواد اولیه و عدم تخصیص ارز را دلیل کاهش عرضه روغن به بازار اعلام می کنند اما از آن طرف ما نمی دانیم چه پاسخی به مردم بدهیم . جالب اینجاست عده ای دلال نیز از این شرایط سوء استفاده کرده و با دپو روغن، آن را به صورت زیر پله ای با قیمت های بسیار بالا به فروش می رسانند.
البته تعدادی از کسبه هم از لیست جدید شرکت برای روغن های سرخ کردنی صحبت می کنند و می گویند حدود ۱۰ درصدی بر قیمت روغن اضافه شده اما گویا این میزان افزایش مورد قبول تولیدکنندگان نیست و آنها تمایلی به تولید و عرضه کالا به بازار ندارند.
جالب تر اینجاست برخی از فروشگاه ها برای اینکه روغن به دست همه برسد با کد ملی اقدام به فروش روغن کرده اند و در ازای دریافت کد ملی یک کارتن روغن به خریدار می دهند که در آن ۴ قوطی روغن قرار دارد.
در حال حاضر روغن یک لیتری پختنی که قیمت مصوب ۹ هزار و ۴۰۰ تومان دارد در بازار با قیمت ۲۵ هزار تومان و روغن سرخ کردنی یک لیتری که قیمت مصوب ۹ هزار و ۶۰۰ هزار تومان دارد با قیمت ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان به فروش می رسد. گران فروشی روغن در بازار در حالی انجام می شود که روی تمام محصولات قیمت های مصوب درج شده اما فروشنده، آن قیمت را قدیمی اعلام کرده و با قیمت دلخواه خود کالا را به مردم می فروشد.
البته علاوه بر فروشندگان برخی از شرکت‌های تولید روغن نیز از شرایط نابسامان تولید و فروش روغن استفاده کرده و تخلفاتی را انجام می دهند به عنوان نمونه آنها با فاکتور سازی در یک مرحله جنس را به عمده فروش با قیمت مصوب می فروشند اما بعد از آنها می خواهند مابه التفاوت قیمت روغن ها را به حساب دیگری واریز کنند به نحوی که در نهایت یک روغن ۴۳ هزار تومانی را عمده فروش ۱۲۰ هزار تومان می خرد .
علاوه براین تعدادی از شرکت های روغنی در ازای فروش روغن به خرده فروشان از آنها می خواهند باید کالاهای دیگری را هم خریداری کنند.
منبع: تسنیم