به گزارش صدای بورس، درحال حاضر شاهد آن هستیم که بازار سرمایه همچنان کجدار و مریز به راهش ادامه می‌دهد. شاخص این روزها را با یک حرکت زیگزاگی نامنظم پشت سر می‌گذارد. محسن محمدی، مدیرعامل کارگزاری رضوی در گفت‌وگویی به بررسی برخی مسائل بازارسهام ازجمله تحولات شاخص، صنایع پیشتاز و... در سه ماه پایانی سال ۹۹ پرداخت.
بازار سرمایه نسبت به سال‌های اخیر از توجه ویژه‌ای برخوردار شده است این موضوع چه تاثیری بر کلیت بازار دارد؟
با توجه به اینکه وزن بازار سرمایه در تصمیمات دولتمردان و به علاوه مسائل کلان کشور سنگین‌تر شده، این مسئله می‌تواند عاملی باشد تا از نادیده گرفته شدن بازار سرمایه جلوگیری شده و به علاوه باعث شود از این پس شاهد ریزش‌های سنگینی که ماه‌ها بازار متحمل شد نباشیم.
برخی کارشناسان مقطعی را که در آن قرار داریم با تجربه سال ۹۲ مقایسه می‌کنند در این خصوص چه نظری دارید؟
بالا بردن سود بانکی تجربه‌ای بود که از سال ۹۲ تا ۹۶در بازار پول شاهد بودیم که باعث شد پس از آن نرخ بالایی از تورم و رشد نقدینگی ایجاد شود. با این حال بعید است اتفاقی که در آن سال‌ها رخ داد مجدد تکرار شود. به نظر می‌رسد بانک مرکزی و به طور کلی تصمیم‌گیران اقتصادی کشور به چنین موضوعی تن نخواهند داد.
بازار یک روز مثبت و روز بعد منفی می‌شود به نظر شما این روند نوسانی را در ماه‌های آینده نیز شاهد خواهیم بود؟
بله، به نظر می‌رسد بازار سرمایه تا پایان سال جاری یک نوسان با مجموعه صفر داشته باشد یعنی این حرکت زیگزاگی ادامه خواهد داشت ولی در این مدت روند بازار صعودی خواهد بود.در سه ماه آینده حرکت‌های زیگزاگی وجود دارد اما این به معنای رشد زیاد یا افت قابل توجهی نخواهد بود. در سال ۱۴۰۰ادامه این روند را به نوعی شاهد خواهیم بود.
وضعیت بازار در سه ماه پایانی سال چطور ارزیابی می‌کنید؟
تا پایان سال حرکت زیگزاگی شاخص وجود دارد و بعد از عید با توجه به شفاف شدن شرایط و به علاوه انتخابات ریاست جمهوری، مشخص شدن گزینه‌ها و پس از آن برگزاری انتخابات وضعیت بازار نسبت به الان بهتر خواهد شد. چرا که در آن زمان دولت بایدن مستقر شده و سیاست‌های جمهوری اسلامی هم در مقابل آمریکا و سایر کشورهای غربی شفاف‌تر شده است. البته مواضع دولت جدید نیز تعیین می‌شود. در کل با شفاف‌تر شدن عوامل سیاسی و اقتصادی بازارها مسیر مطلوب‌تری را در پیش می‌گیرند.
شرایط بازار سرمایه را برای سال آینده در مقایسه با سایر بازارها چگونه می‌بینید؟
انتهای سال ۱۴۰۰ (دقیقا یک سال آینده) پیش‌بینی این است که بازار سرمایه بازدهی بسیار بهتری نسبت به سایر بازارها از جمله مسکن، خودرو، طلا، ارز و... داشته باشد. اگر با دید یک ساله نگاه کنیم قطعاً بازار سرمایه رشد بهتری خواهد داشت، ولی با توجه به ابهامات و ریسک‌هایی که وجود دارد واقعا نمی‌توان به طور دقیق پیش‌بینی کرد که بازار سرمایه و یا سایر بازارهای از چه وضعیتی برخوردار خواهند شد.
در سه ماهه پایانی سال جاری کدام صنایع پیشرو بوده و سوددهی بالاتری نسبت به سایرین خواهند داشت؟
اگر بخواهیم به بررسی وضعیت صنایع مختلف بپردازیم باید بگوییم که سهم‌ها و صنایع باپتانسیل زیادی وجود دارد. با توجه به اینکه دلار تا پایان سال خیلی افت قابل توجهی نخواهد داشت به همین دلیل صنایع صادرات‌محور همچنان توصیه می‌شوند. به نظر می‌رسد شرکت‌های معدنی و فلزی هم تا پایان سال با توجه به اینکه روند نزولی برای دلار دیده نمی‌شود جزو صنایع با پتانسیل رشد قابل توجه باشند. همچنین پتروشیمی‌هایی که صادرات محور هستند صادرات خوبی خواهند داشت و آینده‌دار خواهند بود.فلزات رنگین و فلزات اساسی نیز سهم‌های ارزشمند هستند.
صنایع بانکی را چطور می‌بینید؟
اگر گشایش‌های اقتصادی در عرصه بین‌الملل صورت بگیرد صنعت بانکی صنعت بسیار خوبی خواهد بود و ارزشمند است. شرکت‌هایی وابسته به این صنعت که ارزش بازار آنها در قیاس با بانک‌های خارج از کشور و یا نسبت به سایر شرکت‌های داخل کشور جامانده محسوب می‌شوند حتما ارزش خرید خواهند داشت.
در شرایط فعلی مهمترین چالش‌های صنعت کارگزاری چه مواردی هستند؟
در حال حاضر یکی از معضلات صنعت کارگزاری موضوع پرداخت مالیات است در واقع کارگزاری‌ها برای واسطه‌گری بین مشتریان و بانک‌ها برای اعطای اعتبار مشمول مالیات می‌شوند.این در حالی است که کارگزاری‌ها اعتبار را خودشان دریافت نمی‌کنند در واقع یک عمل واسطه‌گری انجام می‌دهند یعنی پول را از بانک گرفته و به مشتری می‌دهند. کارگزاران از نظر بانک مرکزی موسسه مجاز اعتباری محسوب نمی‌شوند و نمی‌توانند به مشتری‌ها اعتبار بدهند،به همین دلیل سودی هم که از مشتریان دریافت می‌کنند مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌شود. اما مسئله اینجاست که کارگزارن عملیات واسطه‌گری را مانند فعالیتی که بانک‌ها به عنوان واسطه‌گر انجام می‌داده و به طور مثال با واسطه‌گری پروژه‌ای را اجرا کرده و نفع می‌برند، انجام نمی‌دهند. شرکت کارگزاری صرفاً واسطه‌گری انجام می‌دهد به این دلیل که سیستم بانکی نمی‌تواند به متقاضی خرید سهام وام بدهد واسطه بین این عملیات شده‌اند. با این حال سئوال اینجاست که چرا اداره دارایی سودی که دریافت شده و به بانک‌ها داده می‌شود را معاف از مالیات کند؟ سازمان بورس و کانون کارگزاران تاکنون پیگیری‌هایی در این خصوص انجام داده، اما موفق نبوده اند. به نظر لازم است این مقامات برای حل مشکل فعلی تلاش مضاعفی کنند تا بتوانند موضوع مالیات بر ارزش افزوده بر تسهیلاتی که برای مشتریان پرداخت می‌شود را کاملا بی‌منطق است، مرتفع کنند.
یکی از دیگر معضلات صنعت کارگزاری بی‌عدالتی است که در میان کارگزای‌ها موج می‌زند. اینکه برخی کارگزاری‌ها به واسطه درآمد بالا قراردادهای بازاریابی بسیار جذاب و یا تخفیف‌های ویژه برای مشتریانشان در نظر می‌گیرند صنعت را دچار مشکل کرده است. به طور مثال مشتریان برخی کارگزاری‌ها مشمول پرداخت بیمه خواهند شد و خیلی‌ها نیز دارای معافیت بیمه هستند. در این میان عدم شفافیت وجود داردو این موضوع باعث شده که تبعیض فراوانی میان کارگزاری‌ها صورت بگیرد.به همین دلیل سهامداران چنین تصور می‌کنند که بعضی کارگزاری‌ها حق مشتری را پایمال می‌کنند و یا بعضی به مشتری آفرهای بسیار ویژه می‌دهند. تمامی این مسائل باعث کم رنگ شدن شفافیت در این صنعت خواهد شد. کارگزاری‌های بالاترین درجه پرداخت عوارض و مالیات پسماند شهرداری را می‌پردازند در حالی کارگزاری‌ها موظف به پرداخت این مالیات هستند. باید پرسید مگر این شرکت‌ها چقدر هزینه برای شهر و شهرداری ایجاد می‌کند که باید چنین مالیات سنگینی را متحمل شوند؟ کانون کارگزاران تا به حال چندین بار تلاش کرده است تا این این موضوعات را حل کند.
چرا فضای رقابتی که بین کارگزاری‌ها به وجود آمده ممکن است به این صنعت آسیب برساند؟
فضای رقابتی بین کارگزارهای مختلف وجود دارد. براین اساس، یک دسته از کارگزاری‌ها، آفرها و جذابیت‌هایی را برای مشتریانشان ایجاد می‌کنند که باعث شده توقع مشتریان بسیار بالا برود. در واقع به نوعی کارگزاری‌ها در شرایط سخت بازار به سمت خودزنی می‌روند تا بتوانند توقعات ایجاد شده را پوشش دهند که این موضوع صنعت را متحمل ضرر و زیان می‌کند.
تغییر مکرر قوانین و مقررات در یک سال اخیر چه تاثیری بر کارگزاری‌ها داشته است؟
یکی دیگر از ریسک‌های صنعت کارگزاری نظارت‌های بسیاری است که همواره دچار تغییرات می‌شود. اگرچه در حقیقت ایجاد قوانین بیشتر و نظارت‌های سازنده مفید است، اما تا این نظارت‌ها باید یک حد بهینه داشته باشد چرا که وقتی این مقررات از حدی بیشتر می‌شوند آزاردهنده شده و دست و پای کارگزاران را می‌بندند.
برخی قوانین دست‌و پاگیر ا در این خصوص را اشاره می‌کنید؟
در خصوص کنترل ریسک مشتریان یا کارگزاری‌ها این قاعده گذاشته شده است که نزد اتاق پایاپای باید ضمانت داده شود. علاوه بر این یکی از قوانین آزاردهنده را می‌توان میزان خرید و فروش کارگزاری‌ها دانست. در واقع اگر کارگزاری از حد مشخصی خرید و فروش را افزایش دهد خریدش قفل می‌شود با این حساب این مسئله ریسکی را به صنعت کارگزاری تحمیل می‌کند. به طور مثال ممکن است در حین معاملات، معامله‌ای قفل شود و نتواند سهم مورد نظرش را بخرد. قوانین دست‌و پاگیری نیز در حوزه استخدام منابع انسانی وجود دارد که بسیاری از کارگزاری‌های را دچار مشکلات کرده است.
تغییر قوانین مربوط به کارمزدها چه تاثیری بر کارگزاری‌ها داشته است؟
تغییر قوانین مربوط به کارمزدها یکی از قوانین آسیب‌رسان بود. ابتدا قرار شد که ۲۰ درصد کارمزد را کم کنند بعد از آن قرار شد که بخشی از آن به صندوق توسعه داده شود اما در مبنای محاسبه صندوق توسعه ابهاماتی وجوددارد. کارگزار نمی‌داند که آیا مبنای محاسبه صندوق توسعه کارمزد پس از کسر ۲۰ درصد است یا همان صددرصد سابق بوده، این یک ابهام به شمار می‌آید. پولی که از این طریق در صندوق توسعه سرمایه‌گذاری می‌شود نیز با ابهام همراه است، اینکه پول سرمایه‌گذاری شده چگونه قرار است به کارگزاری بازگردد و زمان برگشت این مبالغ کی بوده، ازجمله این موارد است. البته روش ثبت این موضوع در اسناد کارگزاری چگونه باید باشد و بسیاری سئوالات دیگر در این پروسه وجود دارد. همچنین بسیاری از کارگزاری‌ها هنوز به موعد مجامعشان نرسیده‌اند اما باید سودی که هنوز به دستشان نرسیده است را توزیع کنند. اگر سهامداری بخواهد سودش را دریافت کند چه پاسخی باید به او داد آیا می‌توان به مشتری جواب داد که سود تو در صندوق توسعه قرار دارد؟.در صورتی که کارگذار نتواند ظرف هشت ماه سود تقسیمی را به سهامدار بدهد، تخلف محسوب می‌شود.
یکی از ضعف‌های کارگزاری‌ها همواره توسعه نیافتن بسترهای نرم‌افزایی آنها است، راهکار حل این مشکل چیست؟
صنعت بانک و بازار سرمایه جزو پیشروترین صنایع در بحث آی‌تی کشور هستند و البته قدرتمندترین صنایع آی‌تی نیز در این دو حوزه وجود دارد. اما هنوز نیاز به کار در این حوزه است برای رفع این مشکلات سیاست‌گذار باید زمینه را برای ورود شرکت‌های حرفه‌ای فراهم کند و به نوعی بتواند مسیر ارتباطات‌های بین‌المللی را باز کند که سطح موجود شرکت‌های نرم‌افزایی پیشرفته‌تر شود.
خدمات‌دهی غیرحضوری به واسطه همه‌گیری کرونا چه تاثیری بر سطح نرم‌افزاری شرکت‌های بازار سرمایه گذاشت؟
یکی از فرصت‌های کرونا، غیر حضوری شدن برخی از امور بود. از جمله احراز هویت غیر حضوری که شرکت‌های آی‌تی مجبور شدند پلتفرم‌های خود را سریع‌تر توسعه بدهند و سازمان هم به واسطه این بیماری مجوز دادن برای پذیرش غیرحضوری مشتریان را به راحتی پذیرفت. در حقیقت احراز هویت الکترونیکی سجام هم توانست امور را تا حدبسیاری تسهیل بخشد. اگر با همین سرعت بتوان در حوزه آی تی پیش رفت مشکلات نرم‌افزایی صنعت تا حد بسیاری مرتفع می‌شود.محدود بودن شرکت‌های آی‌تی در حال حاضر باعث شده است که کارگزاری‌ها وابستگی شدیدی به شرکت‌های نرم‌افزاری پیدا کنند.در شرایط فعلی با توجه به محدود بودن این شرکت‌ها کارگزاری‌ها نمی‌توانند در صورتی که حتی کیفیت خدمات‌دهی شرکت‌ها پایین باشد، شرکت دیگری را انتخاب کنند.تمامی این مسائل بر کیفیت خدمات‌دهی به سهامداران تاثیرگذار است.
کارگزاری رضویی در ماه‌های آینده انجام چه برنامه‌هایی را مدنظر دارد؟
کارگزاری رضوی ازجمله کارگزاری‌های خوشنام بازار سرمایه به شمار می‌آید. اعطای خدمات باکیفیت جزو اهداف کارگزاری رضوی است.در خصوص پذیرش شرکت‌های آستان قدس رضوی در بازار سرمایه اقداماتی انجام داده و برنامه‌های مدونی نیز برای ماه‌های آینده در این خصوص داریم. ظرف سه تا چهار ماه آینده حداقل چهار تا پنج شرکت آستان قدس رضوی را در بورس اوراق بهادار پذیرش خواهیم کرد. در حقیقت پذیرش این شرکت‌ها در ماه‌های آینده این یک برنامه بلند مدت بوده و به نوعی دیباچه‌ای برای سایر برنامه‌های عرضه خواهد بود. یکی از اهداف کارگزاری رضوی کمک به توسعه بازار اولیه است. کارگزاری رضوی در حال تلاش است تا در حوزه آموزش هم خدماتی ارائه دهد و بتواند به فرهنگ سهامداری بازار کمک کند. این موضوع در واقع سر ریزی برای همه بازار سرمایه است. سهامداران برای ورود به بازار سرمایه و موفقیت در آن به آموزش‌هایی نیاز دارند. این فعالان باید به حقوق خود آشنا باشند که این موضوعات نیازمند آموزش است. ما به عنوان کارگزاری رضوی در نظر داریم که به سهم خودمان این کار را انجام دهیم وباید که نهادهای مالی دیگر نیز این کار را انجام داده و توسعه بخشند.
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۸۲