به گزارش صدای بورس، مدت کوتاهی است که خبری از چالش‌های جدی برای بازار سرمایه نیست و بازار تب تند و داغ خود را پشت سر گذاشته و به روند طبیعی‌اش باز گشته است. اگرچه در این مدت برخی سهامداران از بازار خارج شدند ،اما گروهی همچنان وفادار بازار هستند و روند بازار را درک کرده اند. دراین مدت تب و تاب تحولات جهانی از جمله انتخابات آمریکا نیز تا حدودی سامان یافته است. البته همچنان برخی مسائل همچون تبعات لایحه بودجه ۱۴۰۰ در مباحثی نظیر حذف ارز ۴۲۰۰، تداوم عرضه‌های دولت، فروش اوراق و سیاست‌های آمریکا در مقابل برجام بر روند بازار تاثیرگذار خواهند بود. آنچه در حال حاضر می‌توان گفت اینکه بازار به نوعی تعادل رسیده است . اما نکته قابل تامل برای سهامداران این بوده که بازار در چند ماه پایان سال جاری چه شرایطی خواهد داشت تا بر اساس آن برای فرآیند سهامداری خود تصمیم گیری کنند. همچنین در این روند فرصت و تهدیدهایی هم وجود دارد که مدیریت این شرایط امری بسیار حساس به شمار می‌آید.
انتظار رشد معقول به صورت مشروط
علی جمالی،مدیرعامل کارگزاری نماد شاهدان: با توجه به حمایت بازارگردان‌ها در چندماه اخیر، حمایت‌های دولت و البته نقش چشمگیر بازار سرمایه برای تأمین کسری بودجه دولت در سال آینده، تاکید مجلس بر ارائه بودجه غیر متکی به نفت، راهی جز حمایت از بازار سرمایه طی ماه‌های آتی توسط دولت باقی نمی‌ماند و بنابراین انتظار رشد معقولی را خواهیم داشت.
اما دو مسئله می‌تواند منجر به شوک جهشی یا ریزشی شاخص شود و آن ریسک سیاسی ناشی از انتخابات ریاست جمهوری ایران و تعامل با دولت جدید ایالات متحده و ریسک قانون‌گذاری است. تحقق این موارد تابع ثبات تصمیمات نهادهای ناظر سازمان بورس، بانک مرکزی و البته در راس آنها قوه قانون‌گذار یعنی مجلس است. همچنین دراین روند ، امکان بدعهدی مجدد دولت جدید آمریکا برای ورود به برجام، منجر به افزایش تورم ، نرخ ارز ،جهش‌ها و ریزش‌های احساسی شاخص برای سال آینده و آشفتگی دردیگر بازارهای موازی خواهد شد.
تمکین دولت جدید ایالات متحده به برجام می‌تواند رشد اقتصادی و رشد نرمال سایر شاخص‌های اقتصادی و از جمله بورس را در پی داشته باشد و بازار سرمایه ای پررونق را برای ما رقم بزند. نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ما نیز تحت تاثیر رفتار آمریکا در برگشتن به برجام است. اگراین کار صورت گیرد بعید نیست که دولتی با گرایشات سیاسی دولت فعلی در ایران در انتخابات پیشرو داشته باشیم. بر این اساس بازار سرمایه هم مانند سایر بخش‌های اقتصادی رشد متعادلی خواهد داشت. البته در صورت ورود آمریکا به برجام، دولت آینده حتی با گرایش اصول‌گرایی نیز می‌تواند در همین مسیر ادامه دهد، چون به هر حال شرایط برای آن دولت نیز بهتر خواهد شد. به طور کلی در صورت عدم برگشت آمریکا به برجام و حضور یک دولت جدید با گرایشات مقابل دولت فعلی، شاهد تلاطم گسترده در بازار سرمایه به صورت جهش‌ها و ریزش‌های عمده خواهیم بود.
تازه‌کاران تجدید نظر کنند
الناز جمالی، کارشناس بازار : بازار سرمایه سال ۹۹ را بسیار متفاوت تر از سال‌های قبل در حال گذراندن است. مهمترین اهرم اصلی رشد شارپی و شگفت انگیز ماه‌های ابتدایی سال را می‌توان تنها تورم و شرایط حاکم شده در کشور دانست، به طوری که این اهرم همچنان در حال تقویت شدن است.
پس از فراز و فرودهای فراوان بازار از ابتدای مرداد ماه تا اوایل آذر ماه تنها بی اعتمادی در حال جولان دادن بود که موجب شد تا شاهد رشد قیمت در بازارهای موازی از جمله دلار، طلا و خودرو باشیم. امیدواری به تولید واکسن کرونا و عقب نشینی قیمت جهانی اونس طلا موجب توقف رشد قیمت در بازار دلار شد. از همان‌جا به بعد بازارهای موازی طلا، ارز و خودرو به شدت در سراشیبی سقوط قرار گرفتند. اما برای سه ماه زمستان پیش‌روی بازار باید بگوییم که با این تشتت و تزلزلی که بعد از یک دور رشد شتاب‌زده و نامعقول سهام شاخص‌ساز و بزرگ بازار شاهد بودیم، به نظر دیگر وقت آن رسیده که سهامداران تازه‌وارد و تازه‌کار در رفتار هیجانی هفته‌های پیش خود تجدیدنظر کنند. یعنی با نگاهی به بنیاد سهم‌ها، صرف‌نظر از کوچکی و بزرگی آنها، به انتخاب سهم‌هایی بپردازند که هیچ دلیلی برای رشد آنها جز ارزندگی ذاتی خودشان وجود نداشته باشد. به نظر روزهای طلایی بورس ادامه دار بوده و شاهد تکرار روند گذشته باشیم.
تداوم روند صعودی
مهدی فرقی، کارشناس بازار سرمایه : در شرایط کنونی خیلی طبیعی هست که عرضه‌های دولتی و فروش اوراق روند بازار را تحت تاثیر قرار بدهد. ولی به طور نسبی با توجه به سوابق گذشته، بازارسرمایه این تأمین مالی را در میان مدت هضم می‌کند وسرانجام بازار به روند طبیعی خود برمی‌گردد. البته در این مقطع زمانی که شاهد افت شدید قیمت‌ها بودیم، بازار سرمایه به لحاظ سرمایه‌گذاری محلی جذاب تلقی می‌شود.
بر این اساس، با توجه به جمیع جهات فارغ از نوسانات کوتاه مدت، مسیر صعودی بازار ادامه دار خواهد بود.همچنین در ۳ ماه آینده گروه صنایع فلزی و گروه محصولات شیمیایی صنایعی پیشرو در بازار سرمایه به شمار می‌آیند. البته شایعات همیشه و در همه بازارها وجود دارند فقط در زمان‌های مختلف با توجه به روند بازار تفسیر شایعات در جهت نزولی یا صعودی بودن متفاوت خواهد بود. باید در نظر داشت که سهامداران حرفه ای معمولا فقط شنونده شایعات هستند ولی بر مبنای واقعیات تصمیم گیری می‌کنند. به هر حال با توجه به نزدیکی ارسال گزارشات ۹ ماهه شرکت‌ها و روشن تر شدن وضعیت سود یا زیان، قیمت‌ها واقعی تر و روند معاملات تا پایان سال متعادل‌تر
خواهد شد.
روی‌کار آمدن کامودیتی‌ها
محسن کرکه آبادی، مدیر تحلیل و سرمایه‌گذاری کارگزاری نو اندیشان بازار سرمایه : با توجه به بازاری که تا چندی پیش شاهد آن بودیم پس از اصلاح پر شتاب در نهایت بازار به حالت تعادل رسید. همچنین اخبار و عواملی که بازار را نیز تحت تاثیر خود قرار می‌داد، ازجمله نتایج انتخابات آمریکا که در نهایت حزب دموکرات به پبروزی رسید، ارزش ریالی نرخ ارز که تقریبا در نرخ‌های معقولی به تعادل رسید، و اخبار مربوط به برجام به یک ثبات
نسبی رسید. همچنین حجم و ارزش معاملات روزهای اخیر نشان می‌دهد که نقدینگی راکدی که از بازار خارج شده بود کم کم در حال بازگشت به بازار سرمایه بوده که این موضوع خود عامل مهمی برای صعود دوباره و ملایم بازار سرمایه است.
در مجموع می‌توان گفت در حال حاضر بازار سرمایه دوباره به شرایط ثبات و تحلیل پذیری خود بازگشته است و باید برای سرمایه‌گذاری دید بلند مدت و تحلیلی را در نظر گرفت. اگر با نرخ‌های ارز فعلی، شرایط اقتصادی و تحریمی موجود بخواهیم صنایع پیشتاز تا پایان سال را پیش‌بینی کنیم، می‌توان گفت که صنایعی همچون فلزات، اوره ای‌ها، متانولی‌ها و صنایع مبتنی بر کالا یا همان «کامودیتی بیس»ها می‌توانند تا پایان سال نرخ‌های بازدهی معقولی را برای سهامداران واقعی به ارمغان بیاورند.
البته دلیل آن را می‌توان ثابت ماندن نرخ ارز در محدوده بالای ۲۰ هزار تومانی و جهش نرخ‌های جهانی کامودیتی‌ها با توجه به اخبار مربوط به تولید و شروع واکسیناسیون بیماری کرونا(کووید-۱۹) در نظر گرفت که باعث می‌شود این نوع سهم‌ها از منظر تحلیل بنیادی تا پایان سالی مالی جاری سود دهی معقولی را محقق کنند. همچنین با توجه به محدوده قیمتی فعلی سهم‌ها همچنان از پتانسیل رشد بالایی برخوردار هستند. البته این موضوع دلیلی بر خوب نبودن صنایع دیگر موجود در بازار سرمایه نیست.
روند مثبتی پیش رو خواهد بود
احسان عسکری، معاون سرمایه‌گذاری و توسعه بازار تأمین سرمایه امید: بدیهی است بخش عمده‌ای از عوامل اثرگذار بر بازار سرمایه را می‌توان در نرخ رشد سطح عمومی قیمت‌ها (تورم) و رشد واقعی اقتصاد خلاصه کرد. از طرف دیگر با توجه به اینکه بالغ بر ۵۰ درصد از ارزش کل بازار سرمایه کشور را صنایع و شرکت‌های کامودیتی محور (و عمدتا صادرات محور) تشکیل می‌دهند؛ بنابراین پیش‌بینی آینده کامودیتی‌ها نیز می‌تواند تا حدود زیادی نشان‌دهنده جهت آتی بازار باشد. لایحه بودجه سال آینده در آذر ماه به مجلس تحویل داده شد. آنچه از بودجه بر می‌آید تداوم کسری بودجه در سال آینده است که خود نشانگر انتظارات تورمی است. علاوه بر این، پیش‌بینی درآمدهای نفتی به دلیل وضعیت عرضه و تقاضای فعلی بازار جهانی نفت قدری خوشبینانه به نظر می‌رسد که این مسئله از یک‌سو انتظارات تورمی را افزایش خواهد داد و از طرف دیگر می‌تواند منجر به افزایش انتشار اوراق مالی جدید در سال ۱۴۰۰ تا سقف ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برای جبران بخشی از این کسری بودجه باشد.
اما در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، رشد ۴۶ درصدی هزینه‌های دولت نشان می‌دهد برنامه دولت برای هدف‌گذاری تورم ۲۲ درصد در سال ۱۳۹۹ و ادامه این روند در سال ۱۴۰۰ دارای شبهه است. در بخش منابع حاصل از واگذاری شرکت‌های دولتی، رقم پیش‌بینی شده دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، ۹۵ هزار میلیارد تومان می‌باشد که نسبت به لایحه بودجه ۱۳۹۹ از رشد چشمگیری برخوردار است، از طرفی در تبصره ۲ لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، به دولت اجازه داده شده است که باقی‌مانده سهام متعلق به دولت و شرکت‌های دولتی را در قالب صندوق‌های ETF واگذار کند، از این‌رو، به نظر می‌رسد دولت این رقم را با توجه ویژه به بازار سرمایه
برآورد کرده است.
با توجه به موارد ذکر شده در زمینه بودجه که انتظار می‌رود در سال بعد نیز اقتصاد ایران را با تورم مواجه سازد و از طرف دیگر کسری بودجه اقتصادهای بزرگ دنیا به دلیل همه گیری ویروس کرونا که منجر به تزریق نقدینگی در اقتصاد این کشورها خواهد شد از یک طرف منجر به تضعیف شاخص دلار و از طرفی منجر به افزایش مصرف و افزایش تقاضا به دلیل تقاضای به تعویق افتاده اثرات کرونا در ماه‌های گذشته خواهد بود که منجر به تداوم افزایش قیمت کامودیتی‌ها یا تثبیت قیمت آنها در محدوده کنونی می‌شود.
البته در کنارآن، تثبیت نرخ دلار در محدوده کنونی می‌تواند شرکت‌های کامودیتی را برای سرمایه‌گذاری میان مدت جذاب کند. از طرف دیگر زمزمه‌های مربوط به حذف نرخ دلار ۴۲.۰۰۰ ریالی که مربوط به کالاهای اساسی بوده می‌تواند صنایع متأثر از این نرخ (دارو و غذا) را جذاب سازد. بنابراین پیش‌بینی می‌شود با توجه به شرایط فعلی، بازار سرمایه روند مثبتی را پیش روی داشته باشد و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کامودیتی محور و همچنین شرکت‌هایی که از حذف نرخ دلار ۴۲.۰۰۰ ریالی منتفع می‌شوند، مناسب‌تر باشد. البته همچنان سرمایه‌گذاری بر روی سهام شرکت‌هایی که در صنایع یادشده حضور ندارند، ولی مستعد رشد سودسازی و توسعه فعالیت در آینده هستند می‌توانند در پرتفوی سرمایه‌گذاری قرار گیرند.
تهدیدی جدی برای سرمایه‌گذاران
مصطفی انصاری، کارشناس بازار سرمایه: بازار سهام بعد از اصلاح عمیق قیمت‌ها که از مرداد ماه سال جاری آغاز شد تاکنون در حالتی از بیم و امید فرو رفته است. از یک طرف سرمایه‌گذاران از روی دادن اتفاقی نامطلوب و افت مجدد قیمت‌ها بیمناک بوده و از طرفی با توجه به شرایط کنونی، انتظاراتی برای بهبود وضعیت و آینده‌ای سبزتر ایجاد شده است. در چنین وضعیتی سرمایه‌گذاران نسبت به سهام خود پایداری و استقامت به خرج نداده و اغلب رویکرد نوسان گیری و یا کوتاه‌مدتی را برمی‌گزینند. به نظر می‌رسد معامله‌گران، ضرر و زیان‌های معاملاتی خود در دوره‌های بسیار کوتاه (روزانه، هفتگی) را بر ریسک نگهداری سهام ترجیح داده‌اند.
در حال حاضر پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و اخبار منتشر شده از واکسن کووید۱۹ به عنوان دو عامل بیرونی مهم و کلیدی موجب ایجاد خوش‌بینی در بازارهای جهانی و افزایش میزان تقاضا در بازارهای کالایی شده است. این افزایش تقاضا در برخی کالاها نظیر مس به گونه‌ای بوده که طی ۷ سال گذشته بی‌سابقه بود. همچنین فلز روی در نزدیکی سقف قیمتی ۲ ساله در حال معامله شدن بوده و روند تقاضا برای این کالاها افزایشی است. تحت این فضا اوراق قرضه آمریکایی نوسانات خاصی نداشته و همینطور از رونق معاملات طلا به عنوان یک کالای پرطرفدار در دوره‌های پرریسک بازار، کاسته شده است.
اما از طرفی در بحث داخل، اخبار مثبتی به بازار می‌رسد که از جمله مهمترین آنها معافیت‌هایی بوده که جهت تجدید ارزیابی دارایی‌ها به شرکت‌ها داده شده است. همچنین تقدیم لایحه بودجه‌ای که به نظر می‌رسد خوشبینانه بوده و چنانچه در حوزه سیاسی و تعاملات اقتصادی با خارج از کشورگشایشی نداشته باشیم، می‌تواند نشان‌دهنده موج تورمی دیگر در سال آینده باشد. لازم به ذکر است که نیاز دولت به تأمین بخش قابل ملاحظه‌ای از منابع مورد نیازش از بازارهای مالی یکی دیگر از محرک‌های بازار در کوتاه‌مدت خواهد بود. این موارد در کنار اصلاح شدید قیمت‌ها در اغلب گروه‌ها موجب شده تا در کوتاه‌مدت شاهد برگشت و رشد قیمت‌ها در بازار سهام باشیم.
اما در میان گروه‌های بزرگ، شاخص ساز و گروه‌های کوچک بازار به نظر می‌رسد صنایع کوچکتر گوی سبقت را ربوده‌اند. این روزها گروه‌هایی نظیر بانکی، سرمایه‌گذاری، دارویی، غذایی و گروه رایانه با استقبال خوبی از سوی سرمایه‌گذاران مواجه هستند. البته گرایش نقدینگی موجود در بازار به سمت صنایع کوچک با توجه به نرخ بالای سود بین بانکی و بحث‌هایی که در خصوص افزایش آن در جریان است، عجیب و غیر منتظره نبود. به نظر می‌رسد این روند تا انتهای سال جاری بتواند تداوم داشته باشد. با این‌حال هرگونه تغییر در نرخ بهره بین بانکی و آزادسازی سهام عدالت که مقرر شده در بهمن ماه اتفاق افتد، می‌تواند موجب تشدید عرضه‌های پایان سال شود. بنابراین، این دو مورد در مقطع کنونی باید به‌عنوان تهدیدی جدی برای سرمایه‌گذاران مورد توجه قرار گیرد.
تنوع صنایع پیشتاز
احمد پویان فر، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ارزش‌پرداز آریان: با توجه به اتفاقاتی که بازار در این چند ماه پشت سر گذاشته پیش‌بینی می‌شود در چند ماه آینده و تا پایان سال نیز، بازار همچنان به روند صعودی خود ادامه خواهد داد. همچنین شاهد رشد ۱۰ الی ۱۵ درصدی برای شاخص خواهیم بود. البته در این روند برخی صنایع معدنی و فلزی به دلیل قیمت جهانی کامودیتی‌ها، گروه بانک‌ها نیز به‌دلیل نزدیکی به انتهای سال عملکرد خوبی خواهند داشت. شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز به تناسب اینکه ترکیب پرتفوی خوبی دارند می‌توانند صنایع خوبی به شمار روند. بازار را نمی‌توان کنترل کرد، اگرروند صعودی بازار به روش فاندامنتالی هدایت شود و متغیرهای بنیادی عامل صعود بازار باشند نباید کنترل شود زیرا
روندی اصولی است.
در هفته‌های گذشته شاهد موج سواری بازار بر روی شایعات بودیم بنابراین در رابطه با هیجاناتی که در بازار شکل می‌گیرد باید عوامل کلان را بررسی کرد که دراین خصوص خواستار سیاست‌گذاری کلی از جانب سازمان بورس هستیم. باید راهکارهایی ارائه شود تا بدانیم به چه طریقی مردم را به سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها ترغیب کنیم تا به جای استفاده از سیگنال فروشان به سمت گرفتن شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری مجوزدار و سبدگردان‌ها سوق پیدا کنند. در اصل باید دسترسی به دیتاهای بورس را همانند مدل‌هایی که در خارج از کشور وجود دارد در اختیار مردم قرار دهیم تا مردم با چشم باز به سرمایه‌گذاری در بازار بپردازند و در ادامه بهتر است بیشتر از گذشته به بحث بازارگردانی بپردازیم.
امکان رشد شارپی شاخص
فرشاد به آبادی، مدیر توسعه بازار سبدگردان آرمان اقتصاد: پیش‌بینی ۳ ماهه پیش روی بازار امری دشوار است. اگر دلار ۴۲۰۰ تومانی حذف شود سهام برخی شرکت‌ها همچون دارویی‌ها رشد خوبی خواهند داشت و می‌توانند بازار را به سمت مثبت بودن هدایت کنند. از طرفی اگر برنامه رئیس جمهور جدید آمریکا پیش‌بردن مذاکرات با ایران باشد منجر می‌شود تا قیمت دلار کاهش یابد و در آن صورت درآمد برخی نمادهایی که صادرات محور هستند کاهش می‌یابد و در مقاطعی شاید قرمز شوند.
اگر بخواهیم با دید خوشبینانه به بازار نگاه کنیم، فعلا فرصت سرمایه‌گذاری دیگری وجود ندارد،روند دلار و سکه آشکار است، قیمت خودرو نیز کاهش یافته و تنها فرصت سرمایه‌گذاری در شرایط فعلی بازارسرمایه است. در شرایط فعلی فرصتی مناسب برای بازار سرمایه پیش آمده که می‌تواند باعث رشد شاخص شده و آن را به عدد معقولی برساند. شاید شاخص مجدد شاهد رشد شارپی باشد. اما اگر بتواند سال ۹۹ را با شاخص ۱۷۰۰ تا ۱۷۵۰ به پایان برساند در آینده شاهد اتفاقات خوبی برای بازار خواهیم بود.
طبق بودجه سال ۹۹ مقداری از کمبود بودجه دولت از طریق بازار سرمایه تأمین خواهد شد پس در ۶ ماه ابتدای سال بعد شاهد رشد بورس خواهیم بود،اگر این اتفاق رخ دهد ممکن است تا پایان سال ۹۹ شاخص به عدد ۲۵۰۰ نیز برسد، هرچند که تمام این نکات فرضیات است و باید منتظر تصویب نهایی روند بودجه بمانیم تا پس از آن بتوانیم با قاطعیت تصمیم‌گیری کنیم.
فاطمه مشایخی
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۸۲