به گزارش صدای بورس،برای جلوگیری از اینکه هر بار سهامدار برای گرفتن سود سهامش به بانک‌های متعدد مراجعه کند پرداخت از طریق سجام راهکار مناسبی است اما با گذشت زمان قابل توجهی از وعده‌های شیرین پرداخت سود شرکت‌ها از طریق سجام ،هنوز که هنوز است این فرآیند در یک سازوکار مشخص انجام نمی‌شود.
پاس کاری و ضرورت شفاف سازی
البته در این روند ، ناشران تقصیر را بر گردن سمات می‌اندازند و سمات هم عامل اصلی پرداخت نشدن سود از طریق سجام را ناشرانی می‌داند که تمایلی به پرداخت سودشان از طریق سجام ندارند.اما به راستی پشت پرده پرداخت نشدن سود شرکت‌ها از طریق سجام چیست؟حقیقت این است که شرکت‌ها از دو جهت تمایلی برای پرداخت سود به سهامدارانشان از طریق سجام ندارند یکی کارمزدی است که سمات برای این نقل‌و انتقال از شرکت‌ها دریافت می‌کند و دیگری مزه سود گرفتن و کار کردن با پول کلانی است که هر ساله قطره قطره به واسطه پرداخت نشدن آن به سهامداران، زیر دندان شرکت‌ها رفته و دل بریدن از این مبالغ برای ناشر خیلی آسان نیست.شرکت‌ها معتقدند پرداخت سود از طریق بانک‌ها بدون کارمزد انجام می‌شود و این عاملی جهت افزایش تمایل به پرداخت از طریق بانک است.
تأمین از جیب سهامدار
اما این فقط یک طرف آشفته بازار نپرداختن سود به سهامداران از طریق سجام و یا از طریق بانک‌ها در موعد تعیین شده است. سجام به واسطه دریافت کارمزدی معادل۲۵۰تومان به ازای هر سهامدار از ناشران، باعث می‌شود مبلغ هنگفتی پول برای پرداخت سود از شرکت دریافت شود، شرکت چگونه می‌تواند این مبالغ را تأمین کند؟پاسخ روشن است، در نهایت امر این پول از جیب سهامدار تأمین می‌شود.از طرفی ناشران معتقدند چرا سمات که کارمزدهای متعددی از جمله کارمزد انجام خدمات مربوط به افزایش سرمایه و خدمات امور سهامداری را از ناشران دریافت می‌کند در مواردی مانند پرداخت سود که سمات تنها واسطه‌ای برای انتقال پول محسوب می‌شود نیز باید کارمزد جداگانه‌ای طلب کند.برای روشن شدن زوایای این موضوع و تعیین میزان کارمزدهایی که ناشر و سهامدار برای موارد مختلف به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه می‌پردازند به بررسی کارمزدهای مربوطه، درآمدهای سمات از این کارمزدها و به علاوه خدمات ارائه شده از سوی این شرکت به ناشران و سهامداران پرداختیم.
شفاف‌سازی اهم کارمزدها
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه از ۱۰ سال گذشته برای انجام خدمات امور سهامداری شامل اصلاح مشخصات، صدور گواهی نقل و انتقالات، ایجاد و ادغام فایل‌های افزایش سرمایه و غیره نیز کارمزد دریافت می‌کند از جمله هزینه ۲۰میلیون ریالی در هر سال برای شرکت‌هایی که سرمایه آن‌ها مساوی یا کمتر از ۲۵۰ میلیارد ریال است. به علاوه هزینه ۴۰میلیون ریالی سالانه برای شرکت‌های که سرمایه آن‌ها بیشتر از ۲۵۰میلیارد ریال تا هزار میلیارد ریال است و هزینه ۶۰میلیون ریالی برای شرکت‌هایی با سرمایه بیشتر از هزار میلیارد ریال که از ناشران دریافت می‌شود.ناشران برای انجام خدمات افزایش سرمایه توسط سمات نیز هزینه۷۵۰۰ ریال به ازای هر سهامدار متقبل می‌شوند. هزینه انجام خدمات مربوط به توزیع سود ۲۵۰۰ریال است که از ناشر دریافت می‌شود، ناگفته نماند که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی این مبالغ را از سال ۸۹ دریافت می‌کند و قطعا مبلغ ناچیز۲۵۰تومان فعلی با توجه به ارزش پول در ۱۰ سال قبل خیلی هم ناچیز نبوده است.علاوه بر کارمزدها و مبالغ یاد شده، سمات در موارد دیگری نیز از ناشر و سهامدار کارمزد دریافت می‌کند به طور مثال هزینه ارائه خدمات امور سهامداری نیز از سوی سمات برای استخراج و چاپ گزارش‌های گردش معاملات شرکت‌ها و سهامداران نیز ۲۵۰۰ریال به ازای هر برگ و حداقل ۸۰هزار ریال برای هر مرتبه است که از ناشران، سهامداران حقیقی و حقوقی اخذ می‌شود. علاوه برموارد مذکور در خصوص استخراج و ارائه گزارشات الکترونیکی اطلاعات سهامداری و ارائه گزارشات گردش معاملات شرکت‌ها و غیره نیز هزینه‌ای دریافت می‌شود.
بخشی از درآمدزایی
درآمد شناسایی شده شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه از ابتدای سال مالی تا پایان دوره مالی منتهی به ۳۰/۰۹/۱۳۹۹ ، از محل کارمزد توثیق سهام ۸۴هزار و ۸۸۹میلیون ریال بوده است. علاوه بر این کارمزد تسویه معاملات نیز ۶میلیون و ۲۰هزار و ۳۲ میلیون ریال بود. کارمزد دریافت شده بابت خدمات امور سهام و اوراق نیز ۲میلیون و ۱۸۴ هزار و ۶۹۷ میلیون ریال بود که درآمدهای حاصل از سجام نیز در این سرفصل لحاظ می‌شود. درآمد شناسایی شده تا پایان دوره مالی منتهی به ۲۹/۱۲/۱۳۸۹ نیز از محل کارمزد توثیق سهام ۹۲هزار و ۷۸۷ میلیون ریال و کارمزدهای تسویه معاملات و خدمات امور سهام و اوراق نیز در این سال به ترتیب، یک میلیون و ۷۸۷هزار و ۸۵۹ میلیون ریال و ۳۲۳هزار و ۱۷۵ میلیون ریال بوده است که نشان از افزایش قابل توجه درآمد سمات از محل این درآمدها در مقایسه این دو بازه دارد.
رقم کارمزدها تعدیل شود
افشار سرکانیان، مدیرمالی شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس درگفت‌وگویی به بررسی موانع پیش پای شرکت‌ها برای پرداخت سود از طریق
سجام پرداخت.
هلدینگ خلیج فارس برای پرداخت سود تقسیمی به سهامدارانش از طریق سجام با مانع خاصی مواجه نشده است؟
شرکت هیچ مانعی برای پرداخت سود نداشت.
چرا به طور کلی ناشران بورسی تمایل چندانی برای پرداخت سود از طریق سجام ندارند؟
در حقیقت بایدگفت این تمایل نداشتن از سمت بانک‌های عامل ناشران است که از رسوبی که به واسطه پول سود شرکت‌ها در این بانک‌ها صورت می‌گیرد، استفاده می‌کنند. درحقیقت این بانک‌ها با شرکت‌ها لابی می‌کنند که پرداخت سود از طریق خود این بانک‌ها انجام شود.به طور مثال بانک اصلی ما بانک تجارت است ولی سجام ممکن است بانک‌های متفاوتی داشته باشد.
آیا ناشران قصد کار کردن با این پول را دارند؟
ممکن است برخی شرکت‌های کوچک‌تر چنین قصدی داشته باشند اما در شرکت‌های بزرگی نظیرهلدینگ خلیج فارس، مس، فولاد و غیره این‌گونه نیست که قصد استفاده از این مبالغ را داشته باشند اما در بخش خصوصی شرکت‌ها تمایل دارند تا لحظه آخر از پولشان استفاده کنند. دیده می‌شود در برخی شرکت‌ها سهامداران از دو سال قبل حتی به دنبال دریافت سود سهامشان نرفته‌اند و رسوب این پول بر شرکت‌ها تاثیرگذار است.
درخصوص دریافت مبلغ 250تومان کارمزد تقسیم سود به‌ازای هر سهامدار از ناشر توسط سجام چه نظری دارید؟
به نظر این رقم زیاد است.باید این مبلغ به نسبتی کاهش یابد. با توجه به اینکه عرضه اولیه‌های فعلی به یک میلیون نفر هم می‌رسد اخذ این مبالغ میزان قابل توجهی است و باید تعدیل شود. قبلا شرکت‌های بزرگ در حد یک تا چند هزار سهامدار داشتند اما در حال حاضر، این میزان افزایش چشمگیر داشته است. به طور مثال در عرضه اولیه شرکت بوعلی زیرمجموعه هلدینگ حدود یک میلیون نفر در عرضه اولیه شرکت کردند که با توجه به این کارمزد، مبلغ سنگینی برای شرکت می‌شود.لازم است که در جهت حمایت از سهامداران خرد که شعار همیشگی سازمان بورس است این مبلغ تعدیل شود. با وجود اینکه علاوه بر هزینه‌های اشاره شده‌ای که ناشر پرداخت می‌کند و هزینه‌ای که سهامدار حین ثبت نام سجام می‌پردازد (که چیزی حدود 15 هزار تومان است) باید دید سهامدار و یا ناشر در قبال هزینه‌های نام برده چه خدماتی از سجام
دریافت می‌کنند؟
گلشن بابادی
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۸۳