به گزارش صدای بورس همچنین در این روند علاوه بر تداوم بحران شاخص،هر فرصتی که فراهم می‌شد بیشتر سهامداران در صف فروش بودند و هرروز شاهد خروج رقم قابل توجه نقدینگی از بورس بودیم. البته رئیس سازمان بورس در اظهار نظر چندی پیش خود از حرکت بازار سرمایه به سمت بهبود و اجرای طرح حمایت از سهامداران خرد خبر داد و عنوان کرد: آن دسته از سهامدارانی که پرتفوی زیر ۱۰ میلیون تومان دارند، چنانچه تا اردیبهشت ۱۴۰۱ سهام خود را بدون تغییر نگهداری کنند و بازدهی کمتر از ۲۵ درصد کسب کرده باشند، ما به التفاوت آن را از صندوق توسعه بازار دریافت می‌کنند. همچنین بهبود شرایط اقتصادی و آمارهای مطلوب از عملکرد ۹ماهه شرکت‌های فعال در بازار سرمایه از دیگر مواردی بود که دهقان دهنوی به عنوان مؤلفه‌هایی مهم در رشد آتی بورس عنوان و خاطر نشان کرد: تلاش می‌شود سود سهام «عدالت» سال ۹۸ تا پایان سال جاری به حساب سهامداران عدالت واریز شود. حال باید دید دریافت سود از صندوق توسعه بازار توسط سهامداران با اهداف این صندوق منافات ندارد و چگونه عملی خواهد شد؟ همچنین طرح‌های حمایتی از سهامداران خرد به علت ضعف بازار است یا ضعف سهامداران؟ ودر نهایت چشم انداز پیش روی بازار چگونه محقق خواهد شد در این خصوص نظر کارشناسان را جویا شدیم.
آیتم‌های بهبود عملیاتی شوند
محمد خبری‌زاد، کارشناس بازار سرمایه: هنگامی که بازار سرمایه با ریزش مواجه می‌شود، ابتدا مردم سهام‌شان را می‌فروشند و بعد به سراغ صندوق‌های خود می‌آیند، کاهش یونیت‌های صندوق‌ها هم به تبع کاهش قیمت سهام رخ داده است و خروجی پول زیادی در آنها اتفاق افتاد. تجربه چند وقت اخیر نشان داد که سرعت خروج تا مهر، آبان و آذر فزاینده بود و از آنجا به بعد توقفی رخ داد، به‌صورتی که در دی، بهمن و مخصوصا اسفند ماه دیگر خروج پول چندانی از صندوق‌ها را نداشتیم. یونیت تولدرها ماندند که بازار بهتر شود و امید دارند که روند بازار از منفی بودن خارج شود.
رابطه مستقیم بین ورود پول به صندوق‌ها با شرایط بازار وجود دارد و اگر روند بازار بهتر شود از این طرف سرعت ورودی به صندوق‌ها افزایش پیدا می‌کند. الان بازار در جایی قرار گرفته است که از لحاظ ارزنده بودن سهم‌ها اکثرا ارزنده هستند، تقریبا۶۰الی۷۰درصد بازار ارزنده است و خرید آنها ارزش دارد. اما موضوعی که وجود دارد این است که سرمایه‌ای داخل بازار وجود ندارد و این پول از طرف سهامداران حقیقی و حقوقی خیلی به بازار تزریق نشده است. یکسری دستورالعمل و راهکار توسط سازمان تدارک دیده شد مانند اینکه صندوق‌های درآمد ثابت ۳درصد از پرتفوی خود را تا آخر اسفند سهام خریداری کنند که آیتم خوبی بود. آیتم دیگر این بود که سازمان به کارگزاری‌ها اعلام کرد احتیاجی نیست تسویه معاملات مشتریان اعتباری تا پایان سال انجام شود اما شاید مهمترین آیتمی که می‌تواند روی بهبود شاخص بازار اثرگذارد، نرخ بهره است. در حال حاضر نرخ بهره بین بانکی و نرخ بهره اوراق درآمد ثابت درحدود ۲۰الی۲۱ است و این اگر اندکی کاهش پیدا کند و به ۱۷الی۱۸ برسد می‌تواند باعث بهبود بازار سرمایه و صندوق‌ها شود.
ریسکی وجود نخواهد داشت
احمد اتحادپور، مدیرعامل سبدگردان آرمان اقتصاد: تأکید رئیس سازمان بر حضور غیرمستقیم سرمایه‌گذاران از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری موضوع خوبی به شمار می‌آید. اما اینکه عملیاتی بشود موضوع دیگری است. بسیاری از قوانین و مقررات را در سازمان و شورای عالی بورس مصوب می‌کنند وبعد عملیاتی نمی‌شود.
در این چند هفته اخیر، باید ۹تا۱۰هزار میلیارد تومان مبلغ بابت حمایت از بازار تزریق می‌شد اما این اتفاق رخ نداد. بعید است صندوق‌ها برای ورود دوباره الزامی داشته باشند اما اگر این اتفاق بیفتد خیلی خوب است. به نظر می‌رسد اجرایی شدن مسئله مذکور باعث می‌شود دوباره بازار رشد خوب و قابل توجهی را داشته باشد. البته در تمامی دنیا به همین صورت است و فقط در ایران شاهد اینگونه موارد نیستیم. مثلا در انگلیس مبالغی که سهامداران در صندوق‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند نزدیک ۸۰الی ۹۰درصد مبالغ کل بازارشان است. این موضوع در ایران اصلا مصداق ندارد و تمامی افراد مستقیم وارد بازار می‌شوند.
این تصمیم بسیار درست است اما به شرطی که عملیاتی شود. این موضوع هیچ منافاتی با ظرفیت صندوق‌ها ندارد و به هر میزان که منابع وارد صندوق‌ها شوند به شرطی که در حساب‌ها باقی بمانند و حفظ شوند، هیچگونه ریسکی نخواهند داشت. اتفاقا برای صندوق‌ها اتفاق خوبی خواهد بود و کاملا مخالف این موضوع هستم که این موضوع باعث بالا رفتن ریسک صندوق‌ها می‌شود زیرا اگر منابع ماندگار باشد، هیچ ریسکی نخواهد داشت.
پاداش سهامدار صبور
حسین عبدی، مشاور ارشد بازارهای مالی: باتوجه به توصیه و تاکید رئیس سازمان بورس به سهامداران برای داشتن نگاه بلند مدت به بازار سرمایه طبیعتا باتوجه به وضعیت فعلی، بازار برای بسیاری از سرمایه‌گذاران بورس جذابیتی ندارد. اما باید به این نکته تأکید ویژه کرد که واقعیت امر این است که بازار سرمایه با همین مؤلفه‌ها و وضعیت بنیادی از بسیاری از بازارهای دیگر جذاب‌تر است و مسئولان مربوطه هم درست می‌گویند.
سرمایه‌گذاری در بازارهایی مانند رمزارزها بسیار پرریسک است و شاهد سیگنال‌هایی از افت قریب‌الوقوع خیلی از این رمزارزها هستیم. سرمایه‌گذاری در بازار ارز نیز درحال‌حاضر جذاب نیست زیرا بسیاری از منابع ارزی ما برگشته است و فعلا وضعیت سیاسی اندکی به ثبات رسیده است، وضعیت بازارهای دیگر مانند مسکن و خودرو هم مشخص است؛ خودرو که به ارز وابسته است و نقدینگی که مسکن به آن نیاز دارد در حال حاضر در دست مردم نیست که بتواند نجاتش دهد، بنابراین بازارسرمایه بازاری جذاب است و اگر سرمایه‌گذاران کمی صبور باشند به نظر می‌رسد پاداش خوبی خواهند داشت. درخصوص طرح‌های حمایتی رئیس سازمان برای سهامداران خرد به‌طور کلی طرح‌هایی از این دست طرح‌های جذابی است زیرا به هر میزان که بتوانیم اعتماد سهامداران را جلب کنیم و خیال آنها را راحت کنیم نقدینگی خوبی روانه بازار خواهد شد. رئیس سازمان از بی‌اعتمادی مردم نسبت به بازار سرمایه خبر دارند، بنابراین با اینگونه طرح‌ها سعی می‌کنند خیال مردم را بابت بورس راحت کنند، این کار برای سرمایه‌گذار خرد جذابیت دارد اما برای افراد حرفه‌ای بازار خیر. قطعا این طرح می‌تواند حداقل در کوتاه مدت سهامداران را روانه بازار سرمایه کند. طبیعتا دریافت سود سهامداران از صندوق توسعه بازار با ماموریت این صندوق‌ها منافاتی دارد اما در حال حاضر چاره‌ای جز آن نداریم که اندکی طرح‌های جذاب را برای جلب اعتماد سهامدار خرد در بازار تزریق کنیم.
ضرورت حمایت همه جانبه
جواد عشقی نژاد، مدیرعامل کارگزاری مدبران اقتصاد: ارتباط دوطرفه بین بانک‌ها و بازارسرمایه مد نظر رئیس سازمان بورس بوده است. عموما در یک نظام مالی، بازار پول تأمین مالی کوتاه مدت را برعهده دارد و بازار سرمایه تأمین مالی بلند مدت را انجام می‌دهد اما در بازار مالی ایران،تأمین مالی به‌طور عمده بر دوش بانک‌هاست و برای اینکه بازار سرمایه بتواند سهم خود را افزایش دهد و با رشد همراه باشد باید از سهم بانک‌ها کاسته شود. در اینجا سیاست‌گذار می‌تواند با افزایش یا کاهش جذابیت یک بازار به توسعه بازار دیگر کمک کند.
در شرایط فعلی با وجود بهبودترازنامه بانک‌ها که از تورم ناشی شده است، کسری بودجه دولت فشار زیادی را بر منابع بانک‌ها وارد کرده است و این فشار خود را به شکل رشد نرخ سود نشان می‌دهد.
رشد نرخ سود کفه‌ترازو را به سمت بازار پول یا همان بانک‌ها سنگین‌تر می‌کند و در چنین شرایطی بازار سرمایه نقش آفرینی واقعی خود را پیدا نمی‌کند. البته راه حل بدون هزینه‌ای برای حمایت از بازار سرمایه وجود ندارد اما می‌شود این انتظار را داشت که با نمایان شدن اثر مثبت مذاکرات و رشد درآمدهای دولت، بانک مرکزی هم در جهت ایجاد تعادل در بازارها گام بردارد.
چالش‌ها وضرورت‌های قابل تامل
امین رنجبر ،مدیرعامل سبدگردان آبان: پرداخت سود سهام عدالت برای دارندگان آن باید براساس راهکارهایی باشد که هنوز سازوکار و راهکاری دیده نشده است که مشخصا اعلام شود. این شرکت‌ها تابع قانون تجارت هستند و بایدتشریفات قانونی آنها انجام شود تا واریز اتفاق افتد در غیراین‌صورت باید مجوز خاصی صادر شود و سازمان برنامه خاصی برای این موضوع داشته باشد که البته اندکی از اختیارات سازمان خارج است. اگر طبق روال باشد باید مجمع برگزار شود و مجمع هم تصویب کند، خیلی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی این مشکل را دارند که معمولا مجامع آنها در دوره اول برگزار نمی شود زیرا تعداد سهامداران زیاد و غیرمتمرکز است و طبق قانون باید آگهی داده شود تا در مرحله دوم مجمع برگزار شود.
پرتفوی سهام عدالت وابسته به شاخص است زیرا عموما سهامی که سهام عدالت هست سهم‌های شاخصی هستند، نکته‌ای که وجود دارد این است که باید نقدینگی به سمت بازار روانه شود، طی این ماه‌های اخیر دولت و حقوقی‌های بزرگ پول سنگینی را از بازار خارج کردند و به تبع آنها طی چند مرحله که صحبت‌های زیادی شد مبنی بر اینکه مردم صبوری و شکیبایی کنند و مردم هم چند ماه صبر کردند اما می‌بینیم که طی دو الی سه هفته گذشته هرآنچه تحرک هست از جنس خروج پول از بازار است. تا زمانی که این روند خروج پول ادامه داشته باشد مسلما اتفاق مثبتی در هیچ پرتفویی نخواهد افتاد. به‌طور خاص در پرتفوهای سهام عدالت، باید پول به بازار تزریق شود که اعتماد مردم برگردد که در مرحله اول از بازار خارج نشوند و در مرحله دوم به سمت بازارهای موازی مانند رمزارزها نروند. البته چند روز باید حجم بالای ۱۵هزار میلیارد تومان را در معاملات داشته باشیم تا بازار به ثباتی برسد.
ملیکا حمزه‌ئی
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۹۳