به گزارش صدای بورس .تصمیمات و تدابیر متولیان بازار و به علاوه تلاش‌هایی که برای درمان زخم عمیقی که بر جان بازار سرمایه نشسته هیچکدام تاکنون نتوانسته مثمر ثمر واقع شود و هر کدام مانند مسکنی تنها برای چند روز حال بازار را خوش کرده و رنگ سبز به شاخص نشان داده است. با این وجود چرا برخلاف تلاش‌های صورت گرفته و اخبار مثبتی که چه در سطح جهانی و چه در اقتصاد ما به گوش می‌رسد بازار سرمایه گوشش به اتفاقات و اخبار مثبت بدهکار نیست و همچنان قصد توقف ریزشی که ماه‌هاست در آن گرفتار شده را ندارد؟دلیل بی‌حسی بازار سرمایه در مقابل تلاش‌ها و اخبار مثبت را باید ابهام و بلاتکلیفی موجود در سیاست‌های خارجی و به خصوص مشخص نبودن چشم‌انداز برجام دانست. علاوه بر آن بی‌اعتمادی که در بازار به وجود آمده باعث می‌شود مردم به حدی از این بازار دلسرد شده که تنها راه پیش روی خود را فرار از این بازار بدانند. احتمالا اخبار و ادعاهای حمایتی مطرح شده از سوی مسئولان در حال حاضر اثر چندانی بر جلب اعتماد از دست رفته مردم ندارند چرا که مردم خاطره خوشی از ادعاهای مثبت مسئولان در خصوص بورس، اعتمادبخشی کاذب و تشویق‌های بی اساسی که در ماه‌های گذشته از سوی مسئولان دیده می‌شد، ندارند. براین اساس به نظر می‌رسد خود را چنان فریب‌خورده می‌دانند که دیگر حاضر نیستند با طناب پوسیده ادعاها و حمایت‌های ساختگی در چاه ضرر و زیان بورس بیشتر سقوط کنند.
سیگنال منفی داده شد
ابوالفضل شهرآبادی مدیرعامل سبدگردان داریک پارس در پاسخ به این سوال که چرا بازار سرمایه نسبت به شنیدن اخبار مثبت بی‌حس شده و واکنش مثبتی از خود نشان نمی‌دهد گفت: یکی از مسائل را باید اخبار سیاسی دانست.از مهمترین این اخبار، تصورات قبل و بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود درواقع تصور بر این بود که با روی کار آمدن دولت جدید، به زودی مذاکرات شروع خواهد شد و بازار به حرکت درمی‌آید اما چنین نبود و اثر مثبتی نیز برای بازار در بر نداشت.
شهرآبادی اضافه کرد: نامتقارن کردن دامنه نوسان از ۲- تا ۶+ نیز از عواملی بود که با هدف جلوگیری و کاهش زیان هر چه بیشتر سهامدار و در حقیقت با هدف دادن سیگنال مثبت به بازار انجام شد اما به خودی خود نوعی سیگنال منفی به بازار داد. در زمانی که کف منفی توسط سازمان بسته می‌شود برداشت سرمایه‌گذار این است که انتظار منفی شدن در بازار وجود دارد.در واقع زمانی که وقوع سیل پیش‌بینی می‌شود، تدبیر ساخت سیل‌بند در نظر گرفته می‌شود. با این حساب سهامداران حقیقی و افرادی که با اخبار از این بازار به بازار دیگر جابه جا می‌شوند مسئله تغییر دامنه نوسان به آنها سیگنال منفی داده است.
این مدیر بازار یکی دیگر از علل منفی شدن پی در پی بازار را نزدیک شدن به پایان سال دانست و گفت: به طور سنتی در شب عید افراد سهامشان را نقد می‌کنند و همواره در این مقطع حجم فروش را بیش از هر مقطع دیگری مشاهده می‌کنیم، این مسئله همراه با سایر عوامل، به منفی‌تر شدن و افزایش حجم فروش در بازار دامن زد. وی اظهار داشت: شاید بتوان گفت یک سری عوامل دیگر نیز وجود دارد که مانع از مثبت شدن بازار می‌شود و سرمایه‌گذاران نیز پس از چند ماه منفی بودن بازار به شدت ترسیده‌اند و اعتمادشان را به این بازاراز دست داده‌اند.
مدیرعامل سبدگردان داریک پارس از عوامل مهم ریزش‌های اخیر را فروش حجیم اوراق دولتی دانست و افزود: دولت با فروش حجم قابل توجهی اوراق، تمام حجم نقدینگی موجود در بازار را جمع کرد. در حقیقت در شرایطی که مردم از خرید سهام ترس دارند دولت با پیشکش کردن یک جایگزین قوی و تشویق به خرید این اوراق در منفی شدن بازار بی تقصیر نبوده است شائبه این نیز وجود دارد که منفی کردن بازار برای فروش این اوراق صورت گرفته باشد.
بحرا ن مداخله و بی تدبیری در حمایت
حسین سعیدی، معاون تأمین مالی تأمین سرمایه امین نیز در خصوص بی‌حس شدن بازار سرمایه در مقابل اثرات و اتفاقات مثبت و علل آن گفت: زمانی که در روند عادی و طبیعی عرضه و تقاضا یک بازار دخالت شود نمی‌توان انتظار واکنش‌های مثبت از آن بازار را داشت.در هر بازاری این مسئله صدق می‌کند. به طور مثال دولت توان مداخله موثر در بازار مسکن را ندارد ولی در بازاری چون بورس کالا این امکان را دارد و البته چندین دفعه نیز دخالت‌هایی در این بازار داشته و آثار سو آن را شاهد بوده‌ایم. به طور کلی قیمت‌گذاری دستوری و دخالت در روند عرضه و تقاضا در هر بازاری در کوتاه مدت یا بلندمدت نتیجه عکس خواهد داشت، این مسئله نه تنها ایجاد رانت و تشدید ناکارایی کرده بلکه تولیدکننده را نیز متضرر می‌سازد. سعیدی ادامه داد: در بازار سهام هم زمانی که مقام ناظر به جای سرمایه‌گذار و یا نهاد مالی تصمیم‌گیری کند و دخالت‌هایی از جنس دستور به خرید یا تغییرات مداوم مقررات در آن انجام دهد، رسیدن به تعادل را به تعویق می‌اندازد.
معاون تأمین مالی امین با اشاره به تصور بازار مبنی بر گران بودن سهم‌ها افزود: جدای از موضوع توده‌واری که معمولا آثار کوتاه‌مدت دارد و مبنای آن احساسات زودگذر است، در شرایط کنونی با طولانی شدن سیر نزول، می‌توان گفت در مجموع تصور بازار این است که سهام بیشتر از حد واقعی قیمت‌گذاری شده است و در حقیقت روشن‌ترین دلیل بی‌حسی بازار به اقدامات مثبت، این مسئله است.
این مدیر بازار گفت: سیاست‌گذار تمایل دارد که از سهامدار خرد حمایت کند ولی لازم است که این اقدام را توسط سازوکارهای بازار با توجه به ارزندگی سهام، دورنمای اقتصادی کشور و صنایع و در جهت تعمیق و کارایی بیشتر انجام دهد تا اگر قرار است حمایتی از بازار صورت گیرد، یک حمایت واقعی و بلندمدت انجام شود در غیر این صورت تصمیمات نتیجه عکس می‌دهد و متضرر شدن مجدد مردم را در پی خواهد داشت. سعیدی اضافه کرد: عدم دخالت مستقیم در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران نهادی و آموزش افرادی که در بازار دخیل هستند، اقدامی است که می‌توان از یک نهاد ناظر حرفه‌ای انتظار داشت. بر این اساس دور کردن گروهی از سرمایه‌گذاران خرد که در ادبیات مالی به عنوان سرمایه‌گذاران اخلال‌زا شناخته می‌شوند از سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام و هدایت آنها به سمت نهادهای سرمایه‌گذار در کنار حفظ استقلال از دولت و مقاومت در برابر تأمین مالی افسارگسیخته آن که خارج از ظرفیت‌های واقعی بازار سرمایه است باید در دستور کار قرار گیرد.
اعتماد از دست رفت
عظیم ثابت، مدیرعامل کارگزاری بانک سپه هم در گفت‌وگویی به بررسی علل بی‌توجهی بازار به تلاش‌ها برای مثبت شدن پرداخت.
چرا بازار بی‌توجه به اخبار مثبت و حمایت‌ها همچنان روند ریزشی دارد؟
علت اصلی این موضوع را باید در روند رشدی سال‌های اخیر جستجو کرد. از سال ۹۷ شاهد رشد در بازار سرمایه هستیم، شاخص کل در سال ۹۸ هم رشد داشت و در سال ۹۹ یک رکورد قابل توجه از خود به جا گذاشت و پس از آن تا حدودی در ۶ ماه گذشته افت داشت که تقریبا طبیعی است. به این دلیل که وقتی شاخص۳۰۰درصد رشد می‌کند. می‌توان انتظار آن را داشت که پس از این رشد قابل توجه یک اصلاح ۴۰ تا۵۰ درصدی نیز داشته باشد. علاوه بر این اعتماد سهامداران به دلیل موضع‌گیری‌های مجلس جدید نسبت به دولت و به علاوه اختلافات میان وزارتخانه‌هایی چون نفت و اقتصاد( در هنگام عرضه پالایشی یکم) خدشه‌دار شد.
چرا حمایت‌ها جواب نمی‌دهد؟
بازار اعتمادش را از دست داده، در حقیقت هر چه حمایت‌ها انجام می‌شود تاثیری نداشت. خود معقوله حمایت از بازار یک چشم انداز منفی به مردم نشان می‌داد چرا که تصور ضعیف بودن بازار را تقویت می‌کند.
در مقطع فعلی چرا بازار واکنش مثبتی ندارد؟
همواره در سال‌های انتخابات جنب و جوش بورس مطلوب نیست حال به این مسئله باید رشد قابل توجه شاخص را در ماه‌های گذشته اضافه کرد که طبیعتا یک افت را به همراه خواهد داشت. همه این مسائل پس از دوران رونق یک رکود را ایجاد می‌کند باید در نظر گرفت که رکود و رونق همواره در بازار وجود دارد و سهامداران نباید دچار جوزدگی کوتاه‌مدت شوند.
گیج خوردن در ابهامات جهانی
حمید میرمعینی، استاد دانشگاه: عوامل متعددی در به وجود آمدن شرایط فعلی که باعث شده است بازار به سختی به روند تعادلی خود بازگردد دخیل است.در واقع برخلاف اینکه روند بازارهای جهانی مثبت است و به علاوه گزارشات خوبی نیز از شرکت‌های بورسی دریافت می‌شود همچنین دستورالعمل‌هایی نیز در جهت حمایت از بازار صادر می‌شود اما همچنان بازار روی خوش خود را به سهامداران نشان نمی‌دهد. به طور مثال اخیرا تصمیماتی برای حمایت از بازار گرفته شده از جمله ورود نقدینگی صندوق‌های با درآمد ثابت به بازار، ولی در عمل مشاهده می‌شود که حال و روز بازار تغییر چندانی نمی‌کند.اما علت چیست؟
عمده‌ترین دلیل این موضوع را باید شرایط فعلی و اوضاع سیاسی موجود قلمداد کرد که در ایجاد جهت بازار نقش داشته است.در حقیقت چرا باید زمانی که قیمت‌های جهانی در سطح مناسبی است و وضعیت گزارشات شرکت‌ها نیز مطلوب به نظر می‌رسد بازار ما تا این حد گیج شده و از تعادل دور شود.
شرایط سیاسی مبهم و بلاتکلیفی سرنوشت پرونده هسته‌ای برجام یکی از مهمترین این عوامل است. اگر ابهامات سیاسی رفع شود و پرونده هسته‌ای برجام تعیین تکلیف شود بازار از شرایط فعلی خارج می‌شود و شاهد مثبت شدن روند بازار خواهیم بود چرا که ریسک کلی ناشی از تنش‌های سیاسی رفع خواهد شد. با توجه به این مسئله هنگام رفع تنش‌ها باید دید که کدام یک از صنایع بیشتر تحت تاثیر این روند مثبت قرار خواهند گرفت چرا که ممکن است برخی صنایع و نمادها و در حقیقت تمامی بازار تحت تاثیر بهبود اوضاع سیاسی قرار نگیرد اما قطعا اکثر نمادها و سهم‌ها تحت تاثیر مثبت قرار خواهند گرفت.
اگر ریسک‌های موجود که ناشی از تنش‌های سیاسی است رفع شود کلیه بازارهای ما تحت تاثیر قرار خواهد گرفت اما تا زمانی که بازار با این تنش‌ها دست و پنجه نرم می‌کند هیچکس نمی‌تواند با قاطعیت زمان رفع چنین ریسک‌های بزرگی را از روی سر اقتصاد و بازار سرمایه ما تعیین کند در نتیجه مسلما شرایط تغییری نخواهد داشت.
در شرایط فعلی که به افت بازار رسیده‌ایم و قیمت‌ها در کف قرار داشته و بازار دیگر کششی برای افت بیش از این را ندارد به نقطه‌ای برخورده‌ایم که برخلاف اینکه سیگنال‌های خوبی در خصوص پرونده هسته‌ای ایران و برجام نیز داده می‌شود اما شرایط تغییری نمی‌کند به همین دلیل تا زمانی که این موضوعات قطعیت پیدا نکند نمی‌تواند اثر قابل لمسی بر بازارها داشته باشد.
واقعیت این است که هنوز ابهامات بسیاری وجود دارد و هنوز اتفاق مثبتی در اوضاع سیاسی و پرونده هسته‌ای برجام نیفتاده است و همچنان مشخص نیست که چه زمانی این ابهامات برطرف می‌شود.اگر بخواهیم به عوامل دیگری به جز مسائل بین‌المللی و برجام بپردازیم باید بگوییم که نزدیک شدن به پایان سال حجم عرضه‌ها را در شب عید به دلیل افزایش شناسایی سود به منظور تأمین نقدینگی از طرف حقوقی‌ها بالاتر برده است، در حقیقت با در نظر گرفتن تمامی این مسائل متوجه می‌شویم که بازار کشش تزریق این نقدینگی را ندارد و به دلیل حجم بالای عرضه‌ها در این مقطع زمانی، حجم تقاضاها به نوعی سرکوب می‌شود.
گلشن بابادی
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۹۳