به گزارش صدای بورس میزان استخراج فعلی روی جهان سالانه حدود ۱۲.۴۶ میلیون تن و میزان استخراج روی ایران، ۳۳۰ هزار تن فلز محتوی است، همچنین، میزان استخراج سرب جهان نیز ۴.۵۶ میلیون تن و میزان استخراج این فلز در ایران ۷۰ هزار تن فلز محتوی است.کل روی تصفیه شده سالانه در جهان ۱۳.۲ میلیون تن و ایران حدود ۱۹۸ هزار تن (ظرفیت موجود ۴۷۴ هزار تن) است. نسبت تولید شمش روی به ذخایر در جهان ۵.۳ درصد و در ایران ۱.۶ درصد است که نیازمند رشد حدود ۳ برابری در طول دوره چشم انداز ۲۰ ساله خواهد بود.
رکوردداران تولید
چین بزرگ ترین تولید کننده فلز روی تصفیه شده در جهان در سال ۲۰۱۹ بود که ۳۳.۷ درصد از تولیدات جهانی را به خود اختصاص داد. تولید معدن روی در جهان در سال ۲۰۱۹ تقریبا ۱۲.۸ میلیون تن بوده است. چین با۴.۳ میلیون تن میلیون تن یا ۳۳.۷ درصد از کل جهان را به خود اختصاص داد.
بر اساس گزارش سازمان زمین شناسی ایالات متحده کل ذخایر روی جهان در سال ۲۰۱۹،حدود ۲۵۰ میلیون تن برآورد شد استرالیا، چین، روسیه و مکزیک از جمله کشورهایی با بیشترین ذخایر روی در جهان بودند.
روی در مارس ۲۰۲۰حدود ۱،۶۷۵ دلار به ازای هر تن بود که اکنون به حدود ۲،۸۰۰ دلار به ازای هر تن رسید. از جمله موارد موثر در افزایش قیمت اخیر می‌توان به عرضه محدود و تقاضای قوی چین که منجر به کسری قابل توجهی در سال ۲۰۲۰ شد اشاره کرد. همچنین به دنبال حادثه‌ای که در معدنی در آفریقا جنوبی رخ داد و منجر به تعطیلی آن شد که سالانه ۲۵۰،۰۰۰ تن روی تولید می‌کرد. هزینه تعرفه و پالایش کنسانتره روی طی سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ روند صعودی داشت. این نرخ رابطه معکوس با نرخ شمش روی دارد چرا که این تعرفه نشان دهنده افزایش هزینه‌هایی است که تولید کنندگان به هر واحد تولید صرف می‌کنند. در ژانویه ۲۰۱۸ این نرخ برابر با ۱۰ دلار بود و در ژانویه ۲۰۱۹ به ۲۱۰ دلار به ازای هر تن رسید که این رقم به ۳۰۵ دلار نیز در اواسط ۲۰۱۹ رشد کرد.
۴ درصد تولید جهان در مهدی آباد
در فاز نخست فرآوری روی مهدی آباد سالانه با ۲ میلیون تن خوراک ورودی، ۲۰۰هزار تن کنسانتره روی تولید خواهد شد. بر این اساس پیشرفت کنونی پیش بینی می‌شود فاز نخست طرح در نیمه سال ۱۴۰۰ به بهره برداری برسد به طوری که کلیه تجهیزات این فاز خریداری و وارد سایت شده است. فونداسیون بخش‌های مختلف نیز در حال تکمیل است و به زودی عملیات نصب تجهیزات آغاز می‌شود.این طرح عظیم شامل پروژه‌های مختلفی از جمله خط انتقال آب به طول ۱۰۰ کیلومتر، خط انتقال برق و احداث پست، پیش باطله برداری از معدن، احداث کارخانه‌های کنسانتره و کاتد و... است که از نظر ظرفیت و وسعت کار یکی از بزرگترین کارخانه‌های کنسانتره فلز روی در سطح جهان به شمار می‌آید. این مجتمع پس از تکمیل همه فازها، حدود ۴ درصد تولید جهان را به خود اختصاص خواهد داد و در مجموع سالانه ۸۰۰ هزار تن کنسانتره معادل ۲۸۰ هزار تن فلز محتوی روی تولید خواهد کرد. این در حالی است که تولید شمش روی کشور هم اکنون حدود ۲۰۰ هزار تن در سال است.طرح فرآوری سرب و روی مهدی آباد طی سه سال اخیر توسط ایمیدرو و بخش خصوصی در حال اجراست و تلاش بر این است که تا پایان سال ۱۴۰۰ وارد مرحله راه اندازی شود. پیشرفت فیزیکی طرح مهدی آباد به ۵۲ درصد رسیده و اکنون بخش قابل توجهی از کارهای سیویل و اسکلت فلزی به اتمام رسیده است. این طرح به عنوان پشتیبان سرمایه‌گذاری معدنی در تأمین مواد اولیه کارخانه‌های تولید شمش روی کشور, به کمک معدن سرب و روی انگوران خواهد آمد.
افزایش وزن و کاهش ارزش
از فروردین تا مهرماه امسال ۱۱۰ هزار و ۹۳۲ تن زنجیره فلز روی صادر شد که در مقایسه با هفت ماه ابتدایی سال گذشته از نظر وزن ۳۴ درصد افزایش را نشان می‌دهد، اما از نظر ارزش کاهش ۲۲ درصدی دارد.ارزش صادرات دوره این گزارش در زمینه زنجیره فلز روی رقم ۱۵۲ میلیون دلار را نشان می‌دهد.مجموع صادرات بخش معدن وصنایع معدنی در دوره این گزارش ۲۱ میلیون و ۱۷۶ هزار و ۹۲۱ تن به ارزش افزون بر سه میلیارد و ۴۹ میلیون دلار ثبت شده است.
کاهش وافت واردات
همچنین کاهش واردات ۷۱ درصدی زنجیره روی هفت ماهه امسال میزان واردات زنجیره روی ۱۰ هزار و ۸۹۰ تن بود که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته کاهش ۷۷ درصدی را از نظر حجم نشان می‌دهد.ارزش واردات زنجیره فلز روی در دوره این گزارش بالغ بر ۶ میلیون دلار بود که نسبت به هفت ماهه ابتدایی ۱۳۹۸ افت ۷۱ درصدی دارد. میزان واردات بخش معدن وصنایع معدنی در هفت ماهه ابتدایی ۹۹ از نظر وزن دو میلیون و ۲۸۰ هزار و ۳۱۲ تن را ثبت کرد که ارزش آن بالغ بر یک میلیارد و ۷۵۴.۷ میلیون دلار شد.مقایسه عملکرد واردات هفت ماهه این بخش از نظر وزن و ارزش در مقایسه با هفت ماهه ابتدایی سال ۹۸ به ترتیب ۱۶ درصد افزایش و سه درصد کاهش نشان می‌دهد.
اهم چالش‌ها
تأمین مواد اولیه باکیفیت، فناوری پیشرفته و افزایش بهره وری، قیمت‌گذاری‌های دولتی و وجود خریداران کاذب و همچنین مشکلات نقدینگی و سرمایه در گردش و نحوه فروش در بورس کالا از جمله مشکلات این صنعت است.
زهرا منشوری، تحلیلگر تأمین سرمایه بانک ملت
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۹۳