مقام معظم رهبری همه ساله راهبردهای یکساله کشور را در قالب شعار سال و از طریق سخنرانی عمومی اعلام می‌نمایند و امسال نیز شعار امسال رنگ و بوی توجه به تولید و تقویت بنیه داخلی دارد. این بار ایشان در سخنرانی نوروزی ، راهکار ویژه‌ای را نیز پیشنهاد دادند که به نظر می‌رسد بازارسرمایه می‌تواند نقش مهمی در تحقق این فرمایشات داشته باشد. ایشان در سخنرانی نوروزی امسال فرمودند: «خود مردم باسرمایه‌های خرد و کلان وارد فعالیت‌های تولیدی و سرمایه‌گذاریدر تولید شوند. این نیاز به سازماندهی دارد تا هرکسی بداند باسرمایه کم چطور می‌شود به تولید کمک کرد.»
در نگاه اول این صحبت می‌تواند توصیه‌ای به مردم برای توجه به سرمایه‌گذاری‌های مولد باشد، اما به نظر می‌رسد مسئولان در جهت تحقق این امر دو وظیفه خطیر داشته باشند: یکی افزایش ابزارها و تقویت زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری در جهت انتقال سرمایه‌های خرد به تولید و دیگری فرهنگ‌سازی و آشنا کردن مردم با انواع روش‌های سرمایه‌گذاری.
باتوجه به اقبال مناسب به بازارسرمایه در سال ۱۳۹۹ خرید و فروش مستقیم یا غیرمستقیم (از طریق صندوق‌ها) سهام شرکت‌های بزرگ و یا اوراق درآمد ثابت منتشر شده توسط آنها رونق مناسبی یافته است، اما در مورد انتقال سرمایه‌های خرد به شرکت‌های کوچک و متوسط تولیدی که بخش بزرگ‌تری از اقتصاد را شامل می‌شوند، همچنان ضعف‌های زیادی مشاهده می‌شود.
در سال‌های اخیر ابزارهای مناسبی در جهت تقویت سرمایه‌گذاری‌های مولد در بورس ایجاد شده است که متاسفانه هنوز برای بسیاری از مردم ناشناخته‌اند. همچنین بازار این ابزارها کم‌عمق هستند و در صورت حمایت و پشتیبانی از آنها می‌توانند نقش مهمی در تحقق شعار امسال ایفا نمایند. در واقع با تدابیر کنونی انجام شده در بازارسرمایه، سرمایه‌های خرد از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه،صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی و تامین‌مالی جمعی وارد شرکت‌های کوچک و متوسط می‌شوند.
به نظر می‌رسد نهاد ناظر بازارسرمایه در این سال می‌تواند با ایجاد مشوق‌های لازم، تسهیل قوانین و افزایش صدور مجوزهای مربوط به این ابزارها تغییرات مهمی در سهم این ابزارها در سبد سرمایه‌گذاران خرد ایجاد نماید.
در ذیل به معرفی بیشتر برخی از این ابزارها می‌پردازیم:
صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه:
این صندوق‌ها از طریق تجمیع سرمایه از سرمایه‌گذاران نهادی وسرمایه‌گذاران خرد تلاش می‌کند بخشی از سهام استارتاپ‌ها را خریداری کند و پس از رشد استارتاپ و رسیدن به مرحله مناسب درجهت خروج از سرمایه‌گذاری و فروش سهام، به ارزش روز اقدام نمایند. این نوع سرمایه‌گذاری از جمله سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت بوده وnav صندوق تا قبل از فروش سهام شرکت از طریق تقسیم سودنقدی شرکت مورد سرمایه گذاری افزایش می یابد.تا کنون ۱۴ صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه در بازار ابزارهای نوین فرابورس ایران مورد پذیره‌نویسی قرار گرفته‌اند که همگی به صورت ETF قابل معامله هستند. سرمایه‌های خرد می‌توانند با معامله واحد این صندوق‌ها مستقیما در سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی موثر باشند. همچنین تعداد معاملات این صندوق‌ها فعلا به دلیل عمق کم و عدم آشنایی کافی سرمایه‌گذاران محدوداست.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی:
عملکرد این صندوق‌ها کاملا شبیه به صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه است؛ با این تفاوت که این صندوق‌ها به شرکت‌هایی ورود می‌کنند که نسبتا بالغ هستند و استراتژی آنها پس از خرید سهام معمولا مدیریت شرکت در جهت عرضه‌اولیه در بورس و خروج از ترکیب سهامداری است. این صندوق‌ها نیز با افق‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت ۲ تا ۷ ساله به شرکت ها ورود می‌کنند و NAV آن ها از طریق تقسیم سود شرکت‌های سرمایه‌پذیر افزایش می‌یابد.تاکنون دو صندوق نیز در این زمینه در بازار ابزارهای نوین فرابورس مورد پذیره‌نویسی قرار گرفته‌اند.
تامین‌مالی جمعی:
تأمین‌مالی جمعی، به عنوان ابزاری نوین عملیات تأمین‌مالی یک کسب‌وکار و افزایش وجوه گردآوری شدهاز طریق جلب تعداد زیادی سرمایه‌گذار از طریق شبکه مجازیاست. این ابزار نیز به تازگی و در اواخر بهمن‌ماه سال ۹۹ رونمایی شده است که می تواند متناسب با پروژه ها تا سقف ۱۰۰میلیارد ریال منابع لازم برای شرکت های کوچک و متوسط را تجمیع کرده و با افق کوتاه مدت اصل و سود منابع سرمایه‌گذاران را بازپرداخت نماید. نحوه سرمایه‌گذاری سرمایه‌های خرد در این ابزار نیز از طریق بسترهای ایجاد شده توسط نهادهای مالی دارای مجوز تامین‌مالی جمعی امکان پذیر است.
امیرحسین شماعی‌زاده
کارشناس خدمات مالی شرکت مشاورسرمایه‌گذاری فاینتک