به گزارش صدای بورس، پدیده تحریم را میتوان از برشها و زوایای متعددی بررسی کرد؛ ازجمله بررسی تأثیر تحریم بر بخشهای مختلف اقتصاد (بخش نفت، پتروشیمی، بانکداری، خودروسازی، کشتیرانی و...) و بررسی تأثیر تحریم بر عملکرد شرکتها و اشخاص تحت تحریم (نظیر عملکرد قرارگاه خاتمالانبیاء سپاه پاسداران، پتروشیمی خلیج فارس، صندوق توسعه ملی و... پس از درج در لیست تحریم آمریکا).
چگونه می توان تصویر جامعی از تحریمها داشت؟
اما تمامی زوایای نگاههای فوق، صرفاً بخشی از واقعیت تحریمی کشور هستند؛ بهعبارت دیگر، برشهای تحلیلی فوق، مختص به کارشناسان بخشی در دستگاههای مختلف بوده و نمیتوانند یک دید کلان نسبت به تحریم ایجاد کنند. بهنظر میآید که مقامات و مدیران کشور، علاوهبر برشهای بخشی، نیاز به یک تصویر جامع (Big Picture) از تحریم دارند؛ در این تصویر جامع، باید محورهای متعددی ازجمله موارد زیر مورد بحث قرار گیرند:
نگاه راهبردی آمریکا به تحریم چیست و این ابزار تا کجا و تا چه زمانی علیه ایران مورد استفاده قرار خواهد گرفت؟
هدف آمریکا از تحریم ایران چیست؟ سقوط نظام یا فشار جهت حلوفصل چند اختلاف موردی؟
نسبت کشورهای ثالث با تحریمهای ثانویه آمریکا علیه ایران چیست؟
نسبت تحریم و عدم قطعیت در اقتصاد ایران چیست؟
میزان و نحوه وارد کردن پارامتر تحریم در برنامهریزیهای کوتاه، میان و بلندمدت باید به چه صورت باشد؟
بیشتر بخوانید:
ارز بین المللی ایران، چین، روسیه، ترکیه، دلار را کنار میزند
رفع تحریمها بسیار پیچیده است و بهره مندی از منافع آن بسیار پیچیده تر
براساس بررسی های صورت گرفته توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تحلیل کلان اسناد تحریمی آمریکا علیه ایران و همچنین بررسی سیاستگذاریهای چندینساله آمریکا در حوزه تحریم نشان از آن دارد که مقوله «رفع تحریم» اگرچه در ظاهر، سهل و آسان جلوه میکند، اما در عمل، واجد پیچیدگیهای فراوان بوده که فهم این پیچیدگیها متوقف است بر طراحی و ساخت تصویری جامع از تحریمها که در ابتدای این گزارش توضیحاتی درباره این تصویر جامع ارائه کردیم. نکته مهم و اساسی آنکه انتفاع اقتصادی و بهرهمندی عینی و حقیقی از ناحیه رفع تحریمها (البته درصورتیکه اراده آن وجود داشته باشد!) بسیار پیچیدهتر و پُراصطکاکتر از خودِ «رفع تحریمها»ست.
در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس ضمن تاکید بر اینکه براساس تحلیل فرامتنی اسناد تحریمی آمریکا، رفع تحریمهای آمریکا علیه ایران، بسیار دشوارتر و پُراصطکاکتر از آن است که بخشی از بدنه مدیریتی و سیاسی کشور تصور میکنند، توضیحاتی درباره پیچیدگیهای خاص رفع تحریمها، از منظر حقوقی و حتی در صورت وجود اراده لازم آمده است:
۱- تکمیل زیرساختهای حقوقی مرتبط با تحریم و ماهیت غیرزماندار آنها
در سالهای اخیر دستگاه اجرایی ایالات متحده آمریکا، بر پایه اسناد قانونی، اقدام به اجرا و تحکیم تحریم علیه اقتصاد ایران کرده است. نکته مهم آن است که مسأله تحریم، از صلاحیت غالب قوه اجرایی ایالات متحده آمریکا به قوه تقنینی این کشور انتقال یافته به طوری که بخشهای اصلی اقتصاد ایران، همگی برپایه قوانین کنگره آمریکا، تحت تحریم قرار گرفتهاند. بررسی این متون حقوقی نشان میدهد که در اکثریت قریب به اتفاق آنها، زمانی برای خاتمه تحریمها در نظر گرفته نشده است، بلکه در مقابل، مواردی پیشبینی شده که اگر رئیسجمهور آمریکا بهدلیلی ترجیح داد تحریم علیه یک کشور را تعلیق یا کاهش دهد، باید بهصورت ادواری، آن هم معمولا به صورت محدود (نهایتا دو دوره ۶ ماهه) به کنگره آمریکا گزارش دهد.
اساسا لغو تحریمهای ایران در دستور کار آمریکا قرار نداشته و نخواهد داشت
بهنظر میرسد چه در دوره برجام، چه در آینده، پدیدهای تحت عنوان لغو تحریمهای ایران، اساساً در دستور کار ایالات متحده قرار نداشته و نخواهد داشت (حتی در صورت وجود اراده سیاسی، بر اساس توضیحات فوق، چنین اقدامی اساسا در صلاحیت مقامات اجرایی آمریکا نیست)، بلکه در مقابل، در صورت وجود اراده برداشتن تحریم در کشورهای تحریمکننده، حداکثر آن است که تحریمهای ایران در بازههای زمانی مشخص تعلیق میشوند نه لغو؛ درنتیجه، همواره خطر اعمال مجدد تحریمها وجود خواهد داشت.
تحقق شروط لغو تحریمهای ایران آنقدر سخت و پیچیده است که اساسا غیرممکن به نظر میرسد
در ژانویه سال ۲۰۲۰ مرکز ارائه خدمت پژوهشی کنگره آمریکا گزارشی منتشر کرد و در آن، بهتفصیل توضیح داد که تعلیق و لغو قوانین تحریمکننده ایران توسط آمریکا نیازمند طی شدن چه فرایندهایی در مجلس نمایندگان آمریکا و انجام چه اقداماتی توسط رئیسجمهور آمریکاست. نکته مهم آنکه شروط در نظر گرفته شده جهت لغو بندها و مواد مندرج در اسناد تحریمی آمریکا علیه ایران، آنچنان سختگیرانه و چندوجهی (فراتر از موضوعات هستهای و در بسیاری از موارد، همپوشان با بحثهای مرتبط با بهاصطلاح مقابله با تروریسم، مقابله با نقض حقوق بشر و...) در نظر گرفته شدهاند که تحقق آن شروط و بهتبع، امکان لغو تحریمها اساساً غیرممکن بهنظر میرسد.
۲- درهمتنیده شدن تحریمهای هستهای و غیرهستهای
همزمان با خروج آمریکا از برجام و وضع مجدد تمامی تحریمهای تعلیق شده هستهای، راهبرد جدیدی تحت عنوان «دیوار تحریم (Sanction Wall)» در دستور کار تیم وقت سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران قرار گرفت. در این راهبرد جدید، بخشها، سازمانها و نهادهای اقتصادی ایرانی که پیشتر در چارچوب مسائل هستهای ادعایی ایالاتمتحده تحریم شده بودند این بار مبتنی بر وجوه ادعایی دیگر نظیر حمایت از تروریسم، نقض حقوق بشر، اشاعه سلاحهای کشتارجمعی و ثباتزدایی منطقهای تحت تحریم قرار گرفتند.
منبع: فارس