زیرا دارایی برخی صندوق‌ها در سهام است و از شرایط بازار تاثیر می‌گیرند، با این شرایط همچنان صندوق‌های بادرآمد ثابت یکی از کم‌ریسک‌ترین راه‌های سرمایه‌گذاری است که افراد می‌توانند به آن مراجعه کنند. در جدول ذیل به بررسی ترکیب دارایی صندوق‌های بادرآمد ثابت پرداخته شده است. همچنین در ادامه طی گفت‌وگو با دو کارشناس ارشد بازار سرمایه به بررسی عملکرد صندوق‌ها در شرایط فعلی بازار و دلیل ابطال این روزهای برخی صندوق‌ها پرداخته‌ایم.
صندوق‌درآمد ثابت جایگزین سپرده‌های بانکی
سلمان صانعی، مدیر سرمایه‌گذاری مشاور سرمایه‌گذاری دیدگاهان نوین در رابطه با عملکرد صندوق‌های با درآمد ثابت گفت: تقریبا از دو سال قبل سود روزشمار بانک‌ها طی بخشنامه بانک مرکزی قطع شد و بانک‌ها موظف شدند سود حداقل مانده سپرده در طی یک ماه را پرداخت کنند. همچنین شرایط سپرده‌های کوتاه مدت به لحاظ برداشت و واریز تغییر کرد به طوری که پس از افتتاح سپرده حداقل چند ماه باید سپرده در حساب بانکی بلوکه باشد. در بسیاری از موارد به علت تغییرات پی در پی نرخ سپرده از طرف بانک مرکزی و بانک‌ها، سرمایه‌گذاران قادر به افزایش موجودی سپرده خود نبودند که همه این موارد باعث شد تا سرمایه‌گذاران کم‌ریسک به سمت صندوق‌های با درآمد ثابت روی بیاورند، چرا که این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران خود سود روز شمار ارائه می‌کردند. صانعی افزود: همزمان با این شرایط مدیران اکثر صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت از فرصت استفاده و جرائم ابطال زودتر از موعد را از اساسنامه خود حذف کردند و به این ترتیب صندوق‌های با درآمد ثابت جایگزین مناسبی برای سپرده‌های بانکی شدند.
وی در رابطه با ویژگی صندوق‌های بادرآمد ثابت گفت: ویژگی دیگر این صندوق‌ها نسبت به سپرده‌های بانکی، شناوری سود آن‌هاست، به طوری که با توجه به پرتفوی این صندوق‌ها و اختصاص حداقل 5 درصد از ارزش کل دارایی‌های خود به سهام و حق تقدم سهام، آن‌ها می‌توانستند از شرایط بازار سرمایه نیز استفاده کنند. اما این ویژگی در زمان رکود بازار می‌تواند از جمله چالش‌ها و ریسک‌های اساسی این صندوق‌ها باشد. چرا که شرایط نامطلوب بازار بر روی نرخ بازده این صندوق‌ها نیز اثرگذار است. صانعی با اشاره به اینکه شرایط نامطلوب این روزهای بازار، باعث کاهش سودهای پرداختی شده است، افزود: مدیران سرمایه‌گذاری برخی از صندوق‌ها با توجه به این شرایط نرخ‌های پیش‌بینی سود صندوق‌ها را به جهت عدم پرداخت مابه‌التفاوت نرخ پیش بینی سود و سودکسب شده از کارمزد مدیر، حذف کرده‌اند که عملا این موضوع ریسک سرمایه‌گذاران را نیز بالا خواهد برد.
مدیرسرمایه گذاری مشاور سرمایه‌گذاری دیدگاهان نوین تاکید کرد: تغییرات ناگهانی قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار از جمله افزایش حداقل دارایی سهام صندوق‌ها از 5 به 15 درصد چالشی اساسی را برای مدیران و سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است. چرا که مدیران ملزم به رعایت ترکیب دارایی‌های خود در شرایط منفی بازار هستند و این امر روند سودسازی این صندوق‌ها را مشکل کرده است و از طرف دیگر سرمایه‌گذاران سودی بیشتر از نرخ‌های پیش بینی دریافت نمی‌کنند.وی اظهار کرد: با توجه به روند نوسانی بازار سرمایه و شرایط حاکم بر آن و بر طبق تئوری پرتفولیو بهتر است سرمایه‌گذاران سبدی از انواع دارایی‌ها را تشکیل دهند و سرمایه‌گذاران ریسک گریز تا رفع شرایط فعلی حاکم بر بازار درصد بیشتری از سرمایه خود را در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنند تا پس از ثبات شرایط با تغییر استراتژی سرمایه‌گذاری خود، وزن بالاتری از دارایی خود را به بازار سهام تخصیص دهند.
ضعف مدیریتی
محمدخیری، مدیر صندوق خبرگان سهام در خصوص مزایای صندوق‌های بادرآمد ثابت گفت: مدتی است که برای بهبود بازار به دنبال افزایش نقدینگی از راه‌های مختلف از جمله تزریق منابع صندوق توسعه ملی به بازار سرمایه هستیم، در حال حاضر ارزش کلی صندوق‌های بادرآمد ثابت حدود 320 هزار میلیارد تومان است که5 صندوق ابتدایی حدود 100 هزار میلیارد نقدینگی دارند. به طور میانگین ترکیب پرتفوی این صندوق‌ها عمدتا از سپرده بانکی و اوراق تشکیل شده و تقریبا 10 الی 15درصد میانگین ارزش ترکیب پرتفوی آن‌ها سهام است.
وی ادامه داد: طبق قوانین بازار سرمایه صندوق‌ها ملزم شدند تا درصدی از دارایی خود را به سهام اختصاص دهند، حدود 35 تا 50 هزار میلیارد نقدینگی برای صندوق‌های با درآمد ثابت در رابطه با خرید سهام در بازار وجود دارد که این عدد به هیچ وجه از دیگر روش‌ها از جمله صندوق توسعه ملی یا بانکی تأمین نمی‌شود.
خیری تاکید کرد: اگر ما با این روند نیز همچنان نتوانیم بازار را به شناوری برسانیم باید به دنبال ایراد در نحوه مدیریت باشیم، ارگان سیاست‌گذار همچون سازمان بورس خیلی نتوانسته صندوق‌های بادرآمد ثابت را هماهنگ در راستای کنترل بازار پیش ببرد وگرنه رقم اعلامی به راحتی می‌تواند بازار را مدیریت کرده و آن را از نبود نقدینگی نجات دهد. به گفته مدیر صندوق خبرگان سهام صندوق‌های بادرآمد ثابت می‌توانند نقش مهمی در بازار داشته باشند زیرا بازدهی سال گذشته آن‌ها نیز خوب بوده و صندوق‌های بزرگ بازدهی معقولی داشته‌اند؛ بعضی نیز در پرتفوی سهامی توانسته‌اند بازدهی خود را تا 30 درصد افزایش دهند، در مجموع سپرده‌گذاری در صندوق‌ها بسیار بهتر از بانک‌ها است زیرا افراد به راحتی و کاملا آنلاین می‌توانند سپرده خود را به صندوق‌های بادرآمد ثابت بسپارند. همچنین یکی از مزیت‌های این صندوق‌ها داشتن ضامن نقدشوندگی و بازارگردان است و علاوه بر این صندوق‌ها محدودیت بانک‌ها را ندارند و از هر لحاظ وجود صندوق‌های با درآمد ثابت بسیار به صرفه‌تر از بانک است.
محمد خیری گفت: در این سال‌ها اطلاع‌رسانی خوبی در خصوص صندوق‌های فیکس این‌کام ( بادرآمد ثابت) انجام نشده و بسیاری از مردم از مزیت‌ها و وجود چنین صندوق‌هایی آگاه نیستند، با توجه به اعداد و ارقامی که اعلام شد حدود 50 هزار میلیارد سهم درصندوق‌های بادرآمد ثابت وجود دارد که با مدیریت درست می‌توان بیشتر از گذشته از این صندوق‌ها بهره برد. بنابراین، این صندوق‌ها می‌توانند آینده خوبی داشته باشند و در آینده بسیار بزرگتر از حال حاضر خواهند شد، در جهان نیز بدین صورت است که این صندوق‌ها در کنترل بازار سرمایه در بحران‌ها نقش مهمی دارند.وی با اشاره به مصوبه 10 اسفندماه هیأت مدیره سازمان در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام با درآمد ثابت، که ملزم به سرمایه‌گذاری حداقل ۱۵ و حداکثر۲۵ درصدی از ارزش کل دارایی‌های صندوق در سهام، حق تقدم سهام و قرارداد اختیار معامله سهام شدند، گفت: این تصمیم و سیاست درستی است اما ضعف این تصمیم در آن است که سازمان تاکنون نتوانسته در راستای اجرای این قانون، تمام صندوق‌ها را هماهنگ کند و همچنان برخی از صندوق‌ها برای اجرای این قانون دچار تردید هستند که مبادا برخی گامی در جهت مخالف این قانون برداشته و منجر به ایجاد تناقض در بازار شوند.
مدیر صندوق خبرگان سهام یکی از عوامل فشار فروش در روند نزولی بازار را صندوق‌های بادرآمد ثابت و در سهام دانست و عنوان کرد: ابطالی سرمایه‌گذاران در یونیت‌ها منجر به فشار فروش می‌شود، شرکت‌های سبدگردانی و کارگزاری‌ها نیز الزام قانونی دارند تا نقدینگی و ابطالی فرد را تأمین کنند. مدیران صندوق‌ها برای ابطال صندوق‌ها باید همواره ذخیره‌ای نگه دارند که این مقدار نباید آنقدر زیاد باشد تا بازده صندوق را کاهش دهد و نه آنقدر اندک باشد که نتواند جوابگوی نیاز سرمایه‌گذاران باشد. فشار فروش و صف فروش‌ها موجب افزایش ابطالی یونیت‌ها می‌شود که این روند به مرور باعث می‌شود تا افراد به فکر ابطال صندوق‌های خود بیفتند.
خیری یادآور شد: برای نمونه صندوق موفق فیکسی همانند امین یکم در بازار وجود دارد که مابقی می‌توانند از آن ایده بگیرند، این صندوق به دلیل وجود بازارگردان پرطرفدار است و سرمایه‌گذار در هر لحظه امکان خرید و فروش دارد. بنابراین یکی از راه حل‌هایی که ریسک نقدشوندگی صندوق‌ها را کاهش می‌دهد، وجود بازارگردان برای صندوق‌هاست که منجر به کاهش ریسک سهامداران می‌َشود و افراد می‌توانند به جای بانک و دیگر موارد برای حفظ نقدینگی خود به صندوق‌ها مراجعه کنند.