بازارگردان برای انجام فعالیت‌هایشان در بازار سرمایه به مواردی هم نیاز دارد که دارایی و پول دو نیاز مهم و اصلی به شمار می‌آید. از سوی دیگر باید شرایطی فراهم باشد تا این افراد به صورت مستقیم به سامانه معاملات دسترسی داشته باشند.
بازگردان کیست؟ بازارگردانی در اصل فعالیتی حرفه‌ای است و اغلب بیشتر بازارگردان‌ها بایستی تا دانش و تخصص کافی در اختیار خود داشته باشند تا بدین وسیله بتوانند به شکل درستی اقدام به عمل کنند. بازارگردان نقش‌های بسیار زیادی را در بازار سرمایه از خود ایفا می‌کند و به همین خاطر است که افزایش قدرت نقدشوندگی در معاملات یکی از مهمترین این اقدامات است و به این ترتیب بازارگردان بایستی تا اطمینان حاصل کند که عرضه و تقاضا برای اوراق بهادار مورد نظرش در بازار کاری وجود دارد. فراموش نکنید بازارگردان و سبدگردان را نباید یک مبحث دید و نحوه کار هر کدام متفاوت می باشد که می توانید جهت آشنایی بیشتر با کار سبدگردان ها مقاله " سبدگردانی چیست؟ " را مطالعه نمایید.
از طرف دیگر بایستی تا شرایط مکانیزه کردن بازارگردانی هم برای او فراهم شود. این بدین معناست که سیستم نرم‌افزاری این تصمیم را می‌گیرد تا برطبق تعهداتی که در روز دارد چه تعدادی از این ابزارها را در چه قیمتی برای خود خریداری نماید و چه مقداری از آنها را بایستی تا در چه قیمتی بفروشد. در این شیوه از معامله در اصل معامله‌گر حذف می‌شود و تنها مدیر بازارگردانی استراتژی‌های معاملاتی ای که دارد را به سیستم رایانه می‌دهد. همواره بازارگردان‌ها طرف مقابل حجم معاملات سرمایه‌گذار را می‌گیرند.
اصلی ترین وظایف و اهداف بازگردان یا مارکت میکر
- افزایش نقدشوندگی به همراه وجود عرضه و تقاضا در بازار برای اوراق بهادار
- کنترل قیمت ورقه بهادار در یک محدوده مشخص و همچنین جلوگیری از نوسانات شدید
- کاهش هزینه‌های معاملاتی به روش کاهش شکاف قیمتی در معاملات و خرید و فروش
حقوق و همچنین مسئولیت‌های هر نوع بازارگردان در بازارهای گوناگون متمایز است و به نوع آن بازار (کالا، اوراق بهادار، آتی و…) هم بستگی دارد. از رایج‌ترین و معمول‌ترین نوع بازارگردان، شرکت‌ها یا بهترین کارگزاری بورس هستند که جهت قدرت افزایش نقدشوندگی و همچنین برای معاملات یک اوراق بهادار، به خرید و فروش در نماد مورد نظرشان اقدام می‌کنند.
چگونه بازارگردان‌ها معاملات را تسهیل می‌کنند
بازارگردان‌ها حجم وسیعی از اوراق بهادار را در اختیار خود دارند و با این توانایی که برخوردارند مقدار وسیعی از سفارشات را در بازارهای مالی به انجام می‌رسانند.
این سفارشات در واقع هم می‌توانند مجموع سفارشات خرید و هم مجموع سفارشات فروش باشند که در عرض چند ثانیه اتفاق می‌افتند. اساسا، همواره بازارگردان‌ها طرف مقابل حجم معاملات سرمایه‌گذار را می‌گیرند. به طور مثال، اگر سرمایه‌گذاران در جست و جوی فروش اوراق بهادار باشند، بازارگردان‌ها اغلب این اوراق بهادار را به نحوی خریداری می‌کنند تا هنگامی که همه فروشندگان تامین شوند و بلعکس، اگر هم سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را در بازار بخرند، بازارگردان‌ها این اوراق بهادار را به فروش می‌رسانند تا این که کلیه سفارشات پر بشود.
به همین خاطر، بازارگردان‌ها، عرضه و تقاضا را در بیشتر بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری تامین می‌کنند و همچنین اوراق بهادار (مثلا سهام) را در بین فروشندگان و همچنین خریداران دست به دست می‌کنند.
عوامل تاثیرگذار بر فعالیت بازار گردان ها
عرض بازار: وجود جریانی به طور مستمر به شکل دوسویه که سفارشات خرید و فروش سهام یا به عبارت دیگر حضور تعداد زیادی از فروشندگان و خریداران در قیمت تعادلی (ارزش ذاتی) بیان کننده مقدار عرض در بازار سرمایه است. به همین خاطر بازار اوراق بهاداری که برخوردار از ویژگی بالا باشد را «نقد شونده» هم می‌گویند. بازارگردان‌ها در چنین بازاری اغلب مواقع با تفاضل (سود) اندک هم حاضر به فعالیت هستند.
عمق بازار : وجود برخی از جریانات متوالی سفارشات خرید و فروش در قیمت‌های اغلب بالاتر و پایین‌تر از حد قیمت تعادلی تعریف شده را عمق بازار می‌گویند. به این معنی که در اصل منحنی عرضه و تقاضا بر حول محور ارزش بازار دارایی مالی، به طور کامل پیوسته و کشش پذیر است.
در چنین شرایطی هم اغلب با بروز عدم تعادل به صورت ناگهانی بین سفارشات عرضه و تقاضا، قیمت دارایی مالی تا حدودی تغییر می‌کند و به صورت مجدد برای این کار وضعیت تعادل حاصل می‌گردد. به این معنی که حتی منحنی تغییرات قیمت هم در بازار با عمق کافی، پیوسته خواهد بود.
بازارگردان‌ها اغلب در بازارهایی با عمق زیاد اما با کمترین تفاضل قیمت خرید و فروش هم به فعالیتشان به طور مستمر ادامه خواهند داد. در حالتی که در بازار کم عرض و کم عمق که در واقع منحنی عرضه و تقاضا اوراق بهادار کم کشش و گسسته است اغلب مواقع نیز میزان تفاضل چشمگیر خواهد بود. در چنین بازاری بیشتر فعالیت بازارگردان‌ها در سنجش با هزینه‌هایی که همیشه بر بازار وارد می‌کنند به شکلی است که همیشه از جذابیت حضورشان در بازار به مقدار بسیار زیادی کاسته می‌شود.
نسبت سرمایه‌گذاران اطلاعات مدار به نقدینه مدار : سرمایه‌گذارانی که به طور مستمر و مداوم در بازار مشارکت دارند، اغلب در دو دسته جای می‌گیرند.
گروهی از این افراد مازاد منابع مالی را در اختیار داشته و به دنبال سرمایه گذاری در این منابع هستند. دسته دیگر نیز در بردارنده سرمایه‌گذارانی‌اند که اغلب مواقع اعتقاد دارند بیشتر از مابقی افراد نسبت به اوراق بهادار یک شرکت خاص، داده‌هایی در اختیار دارند. به این منوال آنها با تاکید بر اطلاعاتشان به ارزیابی قیمت اوراق بهادار می‌پردازند و در نتیجه نسبت به خرید یا فروش اوراق عمل می‌نمایند.
بازارگردان‌ها چگونه سود می‌کنند؟
تمام بازارگردان‌ها به خاطر ریسک نگهداری دارایی، باید سود یا به عبارتی دستمزد دریافت کنند. خطری که بیشتر بازارگردان‌ها با آن رو به رو هستند، کاهش ارزش یک اوراق بهادار بعد از خرید از فروشنده و پیش از فروش آن در واقع به یک خریدار است. در این هنگام آنها باید توجه ویژه ای به میزان حجم مبنای سهم خود داشته باشند که در این باره در مقاله " حجم مبنا چیست؟ " مفصل به آن پرداخته ایم.
در بعضی از بازارهای خارجی، اغلب بازارگردان‌ها باغلب رای هر اوراق بهاداری که پوشش می‌دهند، اسپرد (spread) می‌گیرند. این اسپرد در واقع به عنوان شکاف قیمت پیشنهادی برای معامله یا خرید و فروش (bid-ask spread) مطرح می‌گردد و در معاملات مالی از این قبیبل بسیار مطرح و رایج است. در بازار بورس تهران، بازارگردان‌ها با انعقاد نمودن انواع قرارداد، کارمزد مشخصی را جهت فعالیت‌هایشان دریافت می‌کنند.
لیست بازارگردان ها
لیست بازارگردان ها را می‌توان از طریق سامانه کدال مشاهده کرد و ما در اینجا به تعدادی از آنها اشاره خواهیم کرد که در زیر لیست بازارگردان های چند سهام عمده در این اواخر ( 4 ار دیبهشت ماه) آورده شده است.
بر این اساس، 14 نماد
- شاراک
- وبشهر
- سیدکو
- شفا
- وبانک
- وتوسم
- زپارس
- ثالوند
- ثتران
- ثپردیس
- وگستر
- تکنار
- قشرین
- پارتا
به فهرست قبلی اضافه شده و نکته مهم در این است که یک نماد می‌تواند دارای چند بازارگردان باشد. دامنه مظنه در کلیه نمادهای موجود در بازار اول و دوم بازار بورس و همچنین فرابورس سه درصد، برای بازار پایه به رنگ زرد دو درصد و در بازار پایه به رنگ نارنجی این دامنه یک درصد است.
و در آخر...
همان طور که گفته شد، بازار گردان ها در واقع شرکت‌ها یا افرادی هستند، که بخاطر کسب سود بیشتر، به خرید و فروش دارایی مالی (یا به عبارتی اوراق بهادار) یا انواع کالاهای اقتصادی اقدام می‌کند و باتوجه به ماهیت عملکرد، از نوسانات ناخواسته قیمت دارایی می‌کاهند. از رایج‌ترین نوع بازارگردان، شرکت‌ها یا کارگزاری‌هایی هستند که جهت قدرت افزایش نقدشوندگی است.
حقوق و همچنین مسئولیت‌های هر بازارگردان در بازارهای گوناگون متمایز است و به نوع آن بازار (کالا، اوراق بهادار، آتی و…) هم بستگی دارد. این را هم باید دانست که همواره بازارگردان‌ها طرف مقابل حجم معاملات سرمایه‌گذار را می‌گیرند. به طور مثال، اگر سرمایه‌گذاران در جست و جوی فروش اوراق بهادار باشند، بازارگردان‌ها اغلب این اوراق بهادار را به نحوی خریداری می‌کنند تا هنگامی که همه فروشندگان تامین شوند و بلعکس، اگر هم سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را در بازار بخرند، بازارگردان‌ها این اوراق بهادار را به فروش می‌رسانند تا این که کلیه سفارشات پر بشود.