نحوه اداره و کنترل شرکت‌ها نقش مهمی در سلامت فعالیت‌های تجاری، ثبات عملکرد واحدهای تجاری و کارایی و اثربخشی آنها و نیز رعایت عادلانه حقوق و منافع ذینفعان دارد.
هرچه شرکت‌ها بزرگتر می‌شوند و دایره ذینفعان آنها وسیع‌تر و اثرگذاری آنها بیشتر می‌شود، کیفیت حاکمیت شرکتی و پیاده‌سازی و به‌کارگیری بهترین الگوها در آنها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. ساختار قدرت، چیدمان روابط، شرح وظایف و توزیع اختیارات در کنار سازوکارهای کنترلی و احتیاطی و مشوق‌های انگیزشی، پارامترهای تعیین کننده کیفیت حاکیمت شرکتی هستند که به نوبه خود دستیابی به اهداف بنگاه، همراه با اثربخشی و کارایی را تضمین کرده و تعادل بهینه بین منافع ذینفعان بنگاه را برقرار می‌کنند.
ارتقای کیفیت حاکمیت شرکتی مستلزم تحقیق و پژوهش در مورد الگوهای برتر حاکمیت شرکتی، تدوین چارچوب مقرراتی حاکمیت شرکتی، الزام استقرار و پیاده سازی حاکمیت شرکتی، فرهنگ سازی، طراحی مشوق ها و انگیزه بخشی، برگزاری دوره‌های آموزشی و الزام دریافت گواهینامه‌های حرفه‌ای مختص هیات مدیره و طراحی سازوکارهای ممیزی و رتبه‌بندی حاکمیت شرکتی است. دستورالعمل حاکمیت شرکتی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، که توسط هیات مدیره سازمان بورس در سال ۱۳۹۷ تصویب و ابلاغ شده، در صورت الزام کامل اجرای آن توسط شرکت‌ها (مخصوصاً شرکت‌های بزرگ) ظرفیت های خوبی برای ارتقای حاکمیت شرکتی دارد، به‌ویژه در مورد الزام حضور عضو مستقل هیات مدیره، الزامات مربوط به تعداد و وظایف اعضای غیرموظف هیات مدیره، الزامات سهام وثیقه مدیران و حداکثر عضویت همزمان اشخاص در هیات مدیره شرکت ها.
موضوع حاکمیت شرکتی یک مقوله چندبعدی است و ارزیابی و ممیزی آن نیاز به بررسی های موشکافانه و تخصصی و دسترسی به اطلاعات گسترده دارد. شرکت های رتبه بندی اعتباری که ماموریت اظهارنظر مستقل و حرفه‌ای برای کاهش عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه را دارند، قادرند با تدوین چارچوب رتبه بندی بر اساس بهترین رویه های موجود و نیز محیط قانونی و عملیاتی شرکت ها، متدولوژی مناسب برای ممیزی حاکمیت شرکتی را تهیه و برای ارزیابی و مقایسه شرکت ها از آن استفاده کنند. نتایج این ارزیابی در درجه اول به شرکت‌ها کمک خواهد کرد تا موقعیت خود را در مقابل استانداردها و بهترین رویه های حاکمیت شرکتی و در مقایسه با سایر شرکت‌ها مورد سنجش قرار داده و در جهت بهبود و ارتقای وضعیت خود اهتمام بیشتری داشته باشند و از طرف دیگر به ذینفعان شرکت کمک می کند تا شرکت ها را از نظر میزان انطباق با اصول و معیارهای بهینه حاکمیت شرکتی مقایسه کنند.
ارزیابی و ممیزی حاکمیت شرکتی به سنجش موضوعات زیر می‌پردازد:
- آیا تصمیمات مدیران بر مبنای حفظ حقوق ذینفعان و در چارچوب حداکثرسازی ثروت سهامداران است؟
- آیا اطمینان کافی از ثبات و سلامت کسب و کار شرکت وجود دارد؟
- آیا بقا و ماندگاری بلندمدت شرکت در اولویت مدیران قرار دارد؟
- آیا سازوکارهایی برای اطمینان از رعایت کامل مقررات و جلوگیری و کنترل تضاد منافع وجود دارد؟
- آیا راهبری و مدیریت شرکت، بقای شرکت و دستیابی به اهداف آن را به صورت کارا و اثربخش تضمین می‌کند؟
- آیا سازوکارهای کافی برای پیشگیری از مخاطرات و مدیریت ریسک‌ها وجود دارد؟
- آیا برخورد منصفانه و عادلانه و شفاف در تصمیمات و گزارشگری شرکت وجود دارد؟
در همین راستا شرکت رتبه بندی اعتباری پایا با هدف آگاهی‌بخشی به ذینفعان شرکت‌ها، بررسی‌های لازم را برای شناسایی فاکتورهای مختلف حاکمیت شرکتی و استانداردها و شاخص‌های آن انجام داده تا چارچوب ممیزی و رتبه بندی شرکت‌ها را طراحی و مورد استفاده قرار دهد.
- محسن صادقی - مدیر تطبیق شرکت رتبه‌بندی اعتباری پایا
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۰۱