با این فرض که به هرحال بانک مرکزی و سایر نهادهای مربوطه مقررات مورد نیاز برای تنظیم‌گری در این زمینه را ارائه خواهند کرد، از این موضوع صرف‌نظر کرده و در این یادداشت به ضرورت وجود آمادگی لازم در زیرساخت و نهادهای بازار سرمایه برای پاسخگویی به تقاضای شکل گرفته با اشاره به یک راهکار خواهیم پرداخت.
یکی از علل اصلی رواج رمزارزها، اهداف مرتبط با سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش دارایی است. بودجه انبساطی دولت‌ها در مقابله با پاندمی کرونا باعث انتظارات تورمی نزد ملل مختلف در جهان شده است. این وضعیت در کشور ما نیز به دلیل سابقه تورمی و بودجه ارائه شده قابل مشاهده است. سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به دنبال بازاری هستند که بتوانند دارایی خود را در آن از نوسانات سیاسی و سیاستی کشور مصون بدارند و روندی قابل پیش‌بینی‌تر را در آن بیابند. در حال حاضر بر اساس پیمایش‌های انجام شده، نفوذ رمزارزها در میان مردم ایران بسیار قابل توجه ارزیابی شده است و تخمین زده می‌شود بیش از دوازده میلیون نفر در ایران در زمینه خرید و فروش رمزارزها فعالیت می‌کنند.
بسیاری از اشخاصی که در زمینه رمزارزها فعالیت می‌کنند صرفا با نیت سرمایه‌گذاری وارد این حوزه شده‌اند. فناوری‌های مرتبط با زنجیره بلوکی و رمزارزها هم‌اکنون تعداد شرکت‌های قابل توجهی را مشغول خود ساخته و آینده رو به رشدی را با توجه به نیازمندی‌های کشور در این زمینه می‌توان متصور بود. سرمایه‌گذاری در این زمینه فناورانه جدید اما از سوی دیگر محتاج دانش تخصصی در زمینه فناوری اطلاعات و بازارهای مالی به طور توأمان است. امری که به ندرت نزد سرمایه‌گذاران حقیقی میلیونی که در این بازار به خرید و فروش مشغول هستند، می‌توان یافت. ETP ها یا محصولات قابل معامله در بورس شامل انواع صندوق‌ها (ETF) و گواهی‌های قابل معامله در بورس (ETN) هستند و می‌توان از آن برای ارائه ابزاری که توانایی سرمایه‌گذاران علاقمند به این زمینه را برای مدیریت ریسک خود افزایش دهد، استفاده کرد. این ابزارها مسیر ساختاریافته و مناسبی برای سرمایه‌گذارانی خواهد بود که علاقمند به سرمایه‌گذاری در خود رمزارزها یا در شرکت‌های فعال در این زمینه هستند. ETN ها یا گواهی‌های قابل معامله در بورس بخش بزرگی از دارایی‌های خود را به صورت سکه‌های فیزیکی نگهداری می‌کنند و در زمینه رمزارزها همین ابزار می‌تواند با جایگزینی رمزارزها ارائه شود. میزان دارایی‌های موجود در تنها ۱۰ ETN برتر فعال در اتحادیه اروپا بیش از ۱.۵ میلیارد یورو است و این عدد با وجود محدودیت‌های اتحادیه اروپا در زمینه درج صندوق‌های مبتنی بر رمزارز بسیار چشمگیر است. بر اساس آمار هم‌اکنون بیش از ۷۲۰۰ صندوق قابل معامله در زمینه رمزارزها در آمریکا فعالیت می‌کنند و تعداد درخواست‌هایی که برای صدور مجوز از سوی کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا در زمینه فعالیت صندوق‌های مبتنی بر رمزارز ارسال شده‌اند نیز به صورت روزمره در حال افزایش است. با توجه به مخاطرات مربوط به نگهداری شخصی رمزارزهای خریداری شده، هزینه بالای تصریف رمزارزها به‌ویژه برای کاربران ایرانی و از همه مهمتر تخصصی بودن و دانش جدید مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری در این زمینه، صندوق‌های مبتنی بر رمزارز یا گواهی‌های قابل معامله مبتنی بر رمزارز می‌تواند مسیر امنی را برای سرمایه‌گذاران علاقمند به این حوزه ایجاد کند. چنین تمهیدی ضمن طراحی بازاری برای فعالان این حوزه می‌تواند نگرانی‌های نهادهای ناظر و تنظیم‌گر پولی کشور را درباره جرائم مرتبط با پولشویی که در این بازار گسترده امکان گسترش یافته‌اند، مرتفع کند و با ارائه راهکار برای سرمایه‌گذاران، مسئله برخورد با جرائم مالی و پولی بر بستر رمزارزها را شفاف و قابل رسیدگی خواهد کرد.
صندوق‌های ETF مبتنی بر رمزارز به صورت حرفه‌ای توسط مدیران صندوق مدیریت می‌شوند و سبد متنوعی که این صندوق‌ها از رمزارزها و شرکت‌های فعال در زمینه بلاکچین تشکیل می‌دهند، به معنی مدیریت ریسک ناشی از نوسانات این بازار برای سرمایه‌گذاران خواهد بود. تجربه موجود در این زمینه در بازارهای بین‌المللی نیز گویای بازده بالاتر صندوق‌های مبتنی بر رمزارزها در مقایسه با سرمایه‌گذاری در خود رمزارزها هستند. ATDS که یکی از صندوق‌های مبتنی بر رمزارز در بورس نیویورک است دارایی بالغ بر ۳۶۵ میلیون دلار را مدیریت می‌کند و برای واحدهای این صندوق بیش از ۲۷۰ هزار معامله در روز ثبت شده است و بازده سالانه آن ۹۲.۱۱ درصد بوده است که با سایر انواع صندوق‌ها قابل مقایسه نیست. مقررات‌گذاری رو به فزونی و محدودیت‌های بیشتر در زمینه رمزارزها به معنی ضرورت چاره‌اندیشی هر چه سریع‌تر برای سرمایه‌گذاران علاقمند به این حوزه است و راه‌اندازی صندوق‌های مبتنی بر رمزارز یکی از راهکارهای آزموده در این زمینه است.
- محمد نظیفی - کارشناس بازار سرمایه
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۰۱