با این اظهارنظر که ۹۰ درصد بورس ایران دولتی است، موافق نیستم چرا که حدود ۸۰ درصد اقتصاد ما دولتی است و در واقع دولت با استفاده از درآمدهای نفتی است که شرکت‌هایی را ایجاد کرده، بنابراین عمده شرکت‌ها در مالکیت دولت هستند. البته در سال‌های گذشته شاهد بودیم که دولت برخی شرکت‌های خود را در بورس عرضه کرده است.
اگر بخواهیم به حضور دولت در بورس بپردازیم، باید بگوییم که اتفاقا در گذشته حضور دولت در بورس خیلی کمرنگ‌تر بوده و طی سه تا چهار سال اخیر حضور دولت در بورس پررنگ شده است. در حقیقت طی سال‌های اخیر دولت شرکت‌هایش را در بورس عرضه کرده و از بازار سرمایه تامین مالی خود را انجام داده است. با این حال هنوز ظرفیت اینکه دولت بیش از این میزان وارد بازار سرمایه شده و از این بازار تامین مالی کند، وجود دارد. دولت می‌تواند بازیگر بورس شود که البته این مساله به نفع بازار نیز خواهد بود اما نکته قابل تامل این است که باید دخالت‌های دولت در بورس به حداقل ممکن برسد. بورس محل تسویه حساب جناح‌های مختلف سیاسی نیست.
بورس ما هنوز خیلی عمیق و گسترده نیست و پتانسیل آن وجود دارد که هم از نظر تعداد بازیگران، یعنی اشخاص حقیقی و حقوقی و هم از نظر تعداد نهادهای مالی واسطه یعنی شرکت‌های تامین سرمایه، سبدگردان‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و غیره رشد و توسعه پیدا کند. در حال حاضر نهادهای مالی در بازار سرمایه ما کوچک هستند و تا زمانی که این نهادها کوچک هستند، به نظر می‌رسد دولت که شرکت‌های متعددی را در چنگ دارد، بازیگر بزرگ آن باشد. به طور کلی معتقدم اگر دخالت‌های دولت را در نظر نگیریم حضورش در بورس خیلی قوی نیست. در راستای یکی از راهکارهای ارائه شده از سوی کاندیداها که بحث بیمه سهامداران را مطرح کرده‌اند، باید گفت که بیمه پرتفوی در کشورهای دیگر نیز وجود دارد. بیمه سهامداران می‌تواند به شکل‌هایی در بازار سرمایه وجود داشته باشد. در حقیقت اگر فرصت بازی به شرکت‌های بیمه‌ای در بازار سرمایه داده شود این شرکت‌ها می‌توانند سهام و صندوق‌ها را تا حدودی بیمه و در واقع بازدهی آنها را تضمین کنند.
استفاده از ابزار اوراق تبعی که به خودی خود نوعی تضمین و بیمه سود محسوب می‌شود، می‌تواند به نوعی کارکرد بیمه سهامداران را داشته باشد. به همین منظور لازم است که به شکل جدی‌تری از آن استفاده شود. اگر تنوع اوراق تبعی را افزایش دهیم در بازار سرمایه ما که افراد ریسک‌گریز بسیار زیادی وجود دارند، این ابزار می‌تواند خیلی خوب جواب دهد. علاوه بر آن، هم صندوق‌ها می‌توانند به خوبی از این ابزار استفاده کنند و هم اشخاص حقیقی. با این حال شرکت‌های بیمه‌ای نیز می‌توانند بسته‌هایی را تعریف و سهام یا صندوق‌ها را بیمه کنند. در رابطه با راهکار کنترل حقوقی‌ها نیز باید این موضوع را مدنظر قرار داد که سال گذشته شاهد بودیم در مواقعی عرضه‌های آبشاری برخی حقوقی‌ها باعث ریزش بازار شد. به نظر می‌رسد لازم است سازمان بورس رفتار حقوقی‌ها را طی چندین سال مورد بررسی قرار دهد و با استراتژی‌هایی آنها را کنترل کند. هر چند باید این موضوع را در نظر گرفت که این افراد نیز به دنبال کسب سود هستند و نباید به هیچ عنوان مانع کسب سود این شرکت‌ها شویم اما باید مانع جریان‌هایی باشیم که در مواقعی جهت بازار را تغییر می‌دهند.
- ابوالفضل شهرآبادی - مدیرعامل سبدگردان داریک پارس
- هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۰۳