همچنین در ترازنامه شرکت با عنوان قسمتی از حقوق صاحبان شرکت نمایش داده می‌شود. منظورمان از دارایی هم در اصل همان دارایی‌هایی است که برابر با استانداردهای موجود قابل ارزیابی مجدد هستند و در برگیرنده مواردی نظیر سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت، دارایی‌های ثابت مشهود و دارایی زیستی مولد هستند. تجدید ارزیابی چیست؟
دلیل الزام شرکت ها به تجدید ارزیابی دارایی چیست؟
با در نظر گرفتن شرایط کنونی اقتصاد ایران و تورم افسار گسیخته بالای چهل درصدی در هر سال، به طور قطع دارایی که شرکت‌ها تحت تملکشان است و سالیان پیش خریداری کرده‌اند به همان اندازه نیست. اگر شرکت تمایل داشته باشد که همان دارایی پیشینش را جایگزین یا مجدداً خریداری نماید، می‌بایستی که حداقل چندین برابر هزینه صرف کند.
به همین خاطر شرکت برای تداوم فعالیت‌هایش و بقا در عرصه اقتصادی، باید ارزش دارایی‌هایش را در برابر تورم به روزرسانی نماید. در نتیجه باید در پایان سال‌های استهلاک به میزان تورم باید برای خریداری ماشین‌آلات جدید اقدام کند. در اقتصادهایی که شبیه به اقتصاد ایران است این تجدید ارزیابی باید هر ۵ سال یک‌بار به طور میانگین اتفاق افتاد تا چرخه تولید و سرمایه‌گذاری در کشور از بین نرود.
ولی برای این کار یک مشکل عمده و اصلی وجود دارد که مراحل تجدید ارزیابی و افزایش سرمایه شرکت‌ها را با اختلال رو به رو می‌کند. بر طبق قانون سازمان امور مالیاتی ایران، هزینه‌ای که برای استهلاک مازاد تجدید ارزیابی دارایی شرکت‌ها می‌شود (تمایز استهلاک بر طبق دو الگوی تجدید ارزیابی و بهای تمام شده) نمی‌تواند به عنوان یک الگوی مالیاتی برای هزینه‌ها قبول واقع شود.
به این معنی که اداره امور مالیاتی کشور، این هزینه را تحت عنوان هزینه‌ای که بشود از آن مالیات را کاهش داد به حساب نمی‌آورد.
اگر چه این هزینه‌ها در نهایت منجر می‌شوند که سود شرکت کم شود و به صورتی متعاقباً مالیاتی هم که باید پرداخت شود، کم شود؛ ولی اداره امور مالیاتی کشور آن را تحت عنوان هزینه‌های قابل قبول (کاهش دهنده مالیات و سود) به حساب نمی‌آورد.
این کار باعث به این می‌شود که اداره مالیات، مالیاتی طلب کند که متناسب با سود شرکت پیش از تجدید ارزیابی دارایی‌هایش باشد.
مشکلی بعدی در واقع انتظار سهامداران عمده این دست از شرکت‌هاست. از آنجایی که شرکت‌ها برای تجدید ارزیابی منابعی که در اختیار دارند باید هزینه به نسبت بیشتری را برای استهلاک زیادتر ذخیره نمایند، این در نهایت منجر به این عامل می‌شود که از سود شرکت کاسته شود و سودی هم که باید بین سهامداران تقسیم شود کمتر گردد.
به همین خاطر سهامداران عمده اغلب کمتر به دنبال شرکت‌هایی می‌روند که قرار است تجدید ارزیابی ان‌ها از طریق سود تقسیمی بین آن‌ها تقسیم بشود.
اقداماتی که باید در تجدید ارزیابی سنجیده شود
در شرایطی که در زیر اسم برده شده است حتماً بایستی که مدل تجدید ارزیابی به کار گرفته شود:
- برای فروش دارایی به یک شرکت دیگر آماده شوید
- پیش از همکاری یا ادغام با شرکتی دیگر درباره یک قیمت منصفانه وارد مذاکره شوید
- این که ارزش دارایی‌ها از زمان خرید آن‌ها نسبت به ارزشی که در بازار دارند، افزایش داشته است را نشان بدهید. (برای محاسبه ارزش شرکت می توانید به مقاله مربوطه مراجعه نمایید.)
- حتماً از این موضوع که برای جایگزین نمودن دارایی‌های ثابت بودجه کافی وجود دارد تا درپایان عمر مفیدشان به کار گرفته شود اطمینان حاصل کنید.
- از نحوه این که تجدید ارزیابی چیست و به چه کاری می‌آید حتماً اطلاع داشته باشید؛ چراکه بالاخره روزی به کارتان می‌آید.
تجدید ارزیابی به دو نوع انجام می‌شود:
- مثبت
- منفی
خوب است درباره نوع مثبت بدانید که در واقع یعنی ارزش دارایی به صورتی مشخص می‌شود که به نوعی انعکاسی از افزایش ارزش باشد. همچنین در این حالت نبایستی که به شکل درآمد ثبت گردد. به جایش این سود به یک حساب ارزش گذاری برگشت داده می‌شود. این حساب هم در برگیرنده کلیه تجدید ارزیابی‌های مثبت از نظر دارایی‌های آن شرکت می‌شود و این تا زمانی ادامه دارد که کلیه این دارایی‌ها فروخته شود.
ضرورتی که در تعریف انواع تجدید ارزیابی وجود دارد ناگزیر باعث می‌شود که نوع منفی آن را هم در حد یک توضیح اجمالی برای شما شرح بدهیم. در نوع منفی زمانیکه ارزش‌داریی به دلیل اختلالی کم می‌گردد، می‌بایستی ضرر به طور کامل مساوی با هر مازاد تجدید ارزیابی حذف گردد. حالا اگر مازادی وجود نداشته باشد یا در صورت وجود ضرر چیزی بیشتر از مازاد باشد، تفاوت می‌بایستی به عنوان ضرر بیان گردد.
همان‌طور که بیان شد، با در نظر گرفتن شرایط کنونی اقتصاد ایران و تورم افسار گسیخته بالای چهل درصدی در هر سال، به طور قطع دارایی که شرکت‌ها تحت تملکشان است و سالیان پیش خریداری کرده‌اند به همان اندازه نیست. اگر شرکت تمایل داشته باشد که همان دارایی پیشینش را جایگزین یا مجدداً خریداری نماید، می‌بایستی که حداقل چندین برابر هزینه صرف کند.
به همین خاطر شرکت برای تداوم فعالیت‌هایش و بقا در عرصه اقتصادی، باید ارزش دارایی‌هایش را در برابر تورم به روزرسانی نماید. در نتیجه باید در پایان سال‌های استهلاک به میزان تورم باید برای خریداری ماشین آلات جدید اقدام کند. در اقتصادهایی که شبیه به اقتصاد ایران است این تجدید ارزیابی باید هر ۵ سال یک بار به طور میانگین اتفاق افتاد تا چرخه تولید و سرمایه‌گذاری در کشور از بین نرود.
تضاد افزایش سرمایه از راه تجدید ارزیابی با استاندارد بین‌المللی IFRS
در تعدادی از شرکت‌ها اغلب با استناد به ماده ۱۷ قانون توان خدماتی و تولیدی، و همین طور برای فرار از ماده ۱۴۱ قانون تجارت، یا به عبارت دیگر برای اصلاح ساختارهای پولی و مالی و همچنین کاهش دادن به نسبت‌های هرمی موجود، برای تجدید ارزیابی اقدام می‌کنند و همین‌طور برای انتقال مازاد حاصل شده از این عمل به حساب استفاده بهینه می‌کنند.
اگر چه این کار در اصل منجر به این می‌شود که صورت‌های مالی به صورت کاملاً شفاف در بیاید، ولی به خاطر افزایش هزینه استهلاک و همچنین کاهشی که در سود شرکت به‌روز پیدا می‌کند، ارزش سهام این شرکت به صورت چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
بر طبق استانداردهای حسابداری تا جایی که قانون این اجازه را به شرکت‌ها داده است انتقال مازاد تجدید ارزیابی به حساب سرمایه امکان پذیر است و حالا این نکته مهم است بدانید که انتقال دادن این مازاد در اصل به حساب سرمایه بر طبق استانداردهای موجود بین‌المللی گزارشگری مالی ifrs غیرقانونی است.
این استانداردها در اصل می‌گویند که شرکت‌هایی که برای نخستین بار صورت های مالی شان را به شیوه استاندارد ارائه می‌نمایند و بایستی که این نوع استانداردها را در اقلام مقایسه‌ای سه سال گذشته‌شان هم به شیوه صحیح رعایت نمایند.
بنا بر همین عامل هم است که شرکت‌هایی که اغلب در بازار بورس و اوراق بهادار پذیرفته شده‌اند و پیش‌تر دارایی‌ها و مازاد تجدید ارزیابی خودشان را به‌حساب انتقال داده‌اند، و اکنون تمایل دارند که به نوعی صورت‌های مالی کنونی خود را بر طبق استانداردهای بین‌المللی ارائه بدهند، به طور عملی این توانایی را ندارند که اقلام مقایسه‌ای را اصلاح نمایند و سرمایه را از آن کاهش دهند.
تنها راهی که برای این کار وجود دارد به نوعی کسب مجوز از IFRS است. به همین خاطر بندی که پیش‌تر هم راجع به آن صحبت کردیم، بایستی که اصلاح بشود. یعنی در اواسط این مطلب به این موضوع اشاره کردیم که بر طبق قانون سازمان امور مالیاتی ایران، هزینه‌ای که برای استهلاک مازاد تجدید ارزیابی دارایی شرکت‌ها می‌شود (تمایز استهلاک بر طبق دو الگوی تجدید ارزیابی و بهای تمام شده) نمی‌تواند به عنوان یک الگوی مالیاتی برای هزینه‌ها قبول واقع شود.
به این معنی که اداره امور مالیاتی کشور، این هزینه را تحت عنوان هزینه‌ای که بشود از آن مالیات را کاهش داد به حساب نمی‌آورد.
اگر چه این هزینه‌ها در نهایت منجر می‌شوند که سود شرکت کم شود و به صورتی متعاقباً مالیاتی هم که باید پرداخت شود، کم شود؛ ولی اداره امور مالیاتی کشور آن را تحت عنوان هزینه‌های قابل قبول (کاهش دهنده مالیات و سود) به حساب نمی‌آورد. این کار باعث به این می‌شود که اداره مالیات، مالیاتی طلب کند که متناسب با سود شرکت پیش از تجدید ارزیابی دارایی‌هایش باشد.
و در آخر ...
امیدواریم که تا به این جای ماجرا متوجه شدید که تجدید ارزیابی چیست و به چه کاری می‌آید.همچنین می توان گفت تجدید ارزیابی در ترازنامه شرکت با عنوان قسمتی از حقوق صاحبان شرکت نمایش داده می‌شود. پس برای این‌که در بازار بورس و اوراق بهادار بتوانید به‌خوبی قدم بردارید و در مسیر افزایش سرمایه خودتان قدم بردارید این پیشنهاد را به شما می‌کنیم که حتماً آموزش‌هایی که برای شما تدارک دیده‌ایم را با دقت بخوانید.
این را بدانید که قدم اول در موفقیت بازار بورس کسب دانش است. پس نظرات خودتان را برای ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بزارید تا درباره این موضوع اطلاعات بیشتری کسب کنیم. ممنون از این‌که تا انتهای مقاله با ما همراه بودید.