اگر در بازارهای مالی مانند بورس سرمایه گذاری کرده باشید، می‌دانید که به جز سهام شرکت‌ها، یک سری از اوراق نیز هر چند وقت یکبار منتشر می‌شوند و گاهاً افراد زیادی نیز آن‌ها را خریداری می‌کنند، اما شما اطلاع زیادی از آن ندارید و احساس می‌کنید که سود زیادی را در حال از دست دادن هستید.
یکی از انواع اوراق که معمولاً به‌صورت سالانه در بازار ثانویه یا بورس منتشر می‌شوند، اوراق مرابحه است. اگر قصد دارید تا با اوراق مرابحه بیشتر آشنا شوید و نحوه معامله آن را بدانید، حتماً به ادامه مطالب توجه فرمایید.
اوراق مرابحه چیست؟
با شنیدن نام اوراق مرابحه، ممکن است فکر کنید که چه فرایند پیچیده‌ای دارد. اما به ظاهر اسم این اوراق توجه نکنید زیرا در ادامه و با مطالعه این متن، به راحتی 0 تا 100 این اوراق را متوجه خواهید شد. در لغت، مرابحه یک کلمه عربی است و از حرب آمده است. این اوراق معنی واحدی در هیچ یک از منابع ندارند، اما توضیحاتی را در این باره برای شما آورده‌ایم.
در واقع اوراق مرابحه، اوراق بهاداری است که قیمت اسمی مشخصی دارد و با خرید آن، به‌صورت مشاع با سایر سرمایه گذاران تا زمان منقضی شدن قرارداد، سهیم هستید. به‌صورت کلی یک سری از اوراق مانند اوراق مرابحه، اوراق مشارکت و اوراق اجاره، در بازار بورس منتشر می‌شوند که سازوکار آن‌ها تقریباً یکی است. به این صورت که شرکت‌ها، می‌توانند برای تأمین مالی به‌صورت نقدی یا برای خرید یک سری اموال، اوراقی را منتشر کنند و از مردم درخواست خرید آن‌ها را داشته باشد.
توجه کنید که در واقع، شرکت در ابتدا می‌گوید که چه مقدار سود ثابت به شما پرداخت خواهد کرد و این پرداخت سود سهام در چند نوبت به شما پرداخت خواهد شد. البته از صحت این اوراق مرابحه برای خرید اطمینان داشته باشید، زیرا شفاف‌سازی‌های لازم در بازار بورس قابل انجام است.
انواع اوراق مرابحه
همان طور که گفته شد، اوراق مرابحه به مانند سایر اوراقی هستند که این روزها توسط دولت نیز زیاد به فروش می‌رسد. قبل از دانستن نکات لازم جهت خرید و فروش این اموال، بهتر است تا با انواع آن آشنا شویم. البته قبل از شروع مبحث، باید این نکته گفته شود که انواع آن تقریباً مانند اوراق اجاره است که می‌توانید با جستجو در همین وب‌سایت، نکات مربوط به آن را نیز مطالعه کنید.
• اوراق مرابحه تأمین مالی
همان طور که به اسم این نوع اوراق توجه می‌کنید، متوجه خواهید شد که هدف از انتشار این اوراق توسط دولت و شرکت‌ها، تأمین مالی برای پرداخت بدهی‌ها و خرید ملزومات سازمان‌ها است. لازم به ذکر است که در طول سال 99، به علت کسری بودجه شدیدی که دولت به آن مواجه شد و سعی در جبران کردن آن داشت، اوراق مرابحه زیادی را با سود ثابت 17-18 درصدی به فروش رساند.
مراحل انتشار اوراق مرابحه به این صورت است که در ابتدا سازمان یا هولدینگ مورد نظر، باید یک شرکت به نسبت کوچک را تحت عنوان واسطه برای فروش اوراق مرابحه، در نظر بگیرد. سپس شرکت میزان دقیق مبلغی که می‌خواهد تأمین مالی کند را مشخص می‌کند و به همان میزان، اوراق مرابحه را منتشر نماید.
حالا شرکت یا واسطه باید پس از فروش اوراق مرابحه، تأمین مالی را انجام دهد و آن را با احتساب سودی که در طول سال باید به سرمایه گذاران بدهد، به‌صورت پله‌ای به سازمان اول یا بانی می‌فروشد. علاوه بر این، سازمان نیز باید بر اساس سود طی شده با سهامداران در پذیره‌نویسی، متعهد شود که اقساط را به‌صورت دقیق و بدون دیرکرد پرداخت کند. اگر با خرید پله ایی آشنایی ندارید مطالعه مقاله "خرید پله ای در روند صعودی" را پیشنهاد می کنیم.
در همین میان، این سؤال ممکن است برای شما به وجود بیاید که اگر سازمان اول یا بانی در پرداخت سود کوتاهی کند، آن وقت تکلیف سهامداران چیست؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که، علاوه بر بانی و واسطه، ضامنی نیز وجود دارد که در صورت دیرکرد بانی در پرداخت سود، ضامن متعهد است که سود را به موقع پرداخت کند. پس از این بابت به هیچ عنوان نگرانی وجود ندارد.
مثال عینی برای انتشار اوراق مرابحه : برای اینکه با این مبحث بهتر آشنا شویم، سعی کردیم تا مثالی عینی را برای شما بیان کنیم. در سال 96، وزارت بهداشت قصد داشت که برای طرح تحول سلامت، فعالیت‌هایی را شروع کند، اما به دلیل کسری بودجه دولت و تحریم‌ها، وزارت بهداشت با کمبود نقدینگی دست و پنجه نرم می‌کرد و به همین دلیل، مجبور شد تا اوراق مرابحه را در بازار فرا بورس انتشار دهد که سود ثابت 17 درصدی به‌صورت سالانه و با پرداخت سود هر 6 ماه را برای افراد در نظر گرفته بود.
• اوراق مرابحه تأمین نقدینگی
این اوراق مرابحه، اولین بار توسط یک بخش خصوصی در مالزی انجام شد و بسیار هم از این طرح استقبال شد. اوراق مرابحه تأمین نقدینگی، در واقع برای دریافت پول نقد از افراد انجام می‌شود. به این صورت که یک شرکت واسطه انتخاب می‌شود و با فروش اموال سازمان اول یا بانی، پول نقد را به بانی می‌دهد.
حالا بانی این پول را با سود آن، در مدت زمان معینی به افراد بر می‌گرداند و اموال خود را پس می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر با این مبحث مطالعه مقاله "آورده نقدی سهامداران" را توصیه می کنیم.
• اوراق مرابحه تأمین سرمایه شرکت های تجاری
در واقع شرکت‌های تجاری تنها می‌توانند با فروش کالا، دارایی کسب کنند. به همین دلیل و در صورت کمبود نقدینگی، اوراقی را به افراد می‌فروشند و در قبال آن فعالیت خود را گسترش می‌دهند و کالای بیشتری می‌فروشند و در نهایت با سود فروش از کالا، این مبلغ به افراد بر می‌گردد. نکته مهم در این نوع اوراق مرابحه، این است که افراد با خرید آن‌ها، در سود و زیان شرکت نیز سهیم هستند.
• اوراق مرابحه رهنی
این اوراق مخصوص بانک‌ها و نهادهای مالی است که نیاز مبرمی به نقدینگی برای کسب سود دارند. سازوکار این اوراق نیز مانند اوراق مرابحه برای تأمین نقدینگی است و تفاوتی با آن ندارد.
نکات مهم قبل از خرید اوراق مرابحه
قبل از خرید اوراق مرابحه حتماً موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- قبل از خرید اوراق، به انواع آن توجه نمایید و سعی کنید خرید اوراق مرابحه تأمین سرمایه شرکت‌های تجاری را به سایر آن‌ها ترجیح دهید.
- همواره قبل از خرید اوراق مرابحه، به تاریخ سررسید، سود سالانه و بندهای موجود در پذیره‌نویسی توجه کنید.
- حتماً این نکته را بدانید که قبل از خرید این اوراق، از سودده بودن سازمان یا بانی اطمینان حاصل کنید.
- در صورتی که در سازمان یا شرکت، پیشرفتی را در جهت تولید نمی‌بینید، خرید اوراق مرابحه آن، خیلی برای شما سودآور نخواهد بود و تنها باید به سود سالانه قناعت کنید.
- حتماً قبل از خرید این اوراق، باید کد بورس مخصوص خود را تهیه کنید و از طریق اپلیکیشن کارگزاری اقدامات لازم را انجام دهید.
- همچنین اگر قصد خرید اوراق مرابحه تأمین مالی را دارید، این استراتژی را داشته باشید که قصد فروش یا تملک بعد از سررسید را دارید.
- ارزش اسمی اوراق مرابحه را بررسی کنید. ارزش اسمی هر برگ از این اوراق معمولاً 100 هزار تومان است.
- قبل از سررسید اوراق مرابحه نیز می‌توانید آن را به فروش برسانید و پول خود را دریافت کنید، اما همیشه کمتر از ارزش اسمی از شما خواهند خرید.