پس از ماه‌ها انتظار برای تعیین تکلیف انتخابات ریاست جمهوری، سرانجام ابهامات پیرامون این مساله رفع و نام سید ابراهیم رییسی به عنوان رئیس جمهور منتخب مردم اعلام شد. پس از مدت‌ها سرخ‌پوشی بازار، این روزها شاخص مجددا روی سبز خود را به سهامداران نشان داده است و به نظر می‌رسد فعلا خبری از بن‌بست صف‌های فروش و ریزش‌های چند هزار واحدی که برای ماه‌های متوالی شاهد بودیم، نیست.
بررسی اظهارات اخیر ابراهیم رییسی در جمع خبرنگاران نشان از توجه ویژه رئیس جمهور جدید به بازار سرمایه دارد. رئیس دولت سیزدهم در نخستین نشست خبری خود دوباره بر مواردی که در دوره تبلیغات انتخاباتی به آن اشاره کرده بود، تاکید کرد. برجام و سیاست خارجی یکی از مهمترین محورهایی بود که رییسی در این نشست خبری مطرح کرد.
گذشته از مساله برجام، اظهارنظر در خصوص بورس نیز یکی از مهمترین موضوعاتی بود که رئیس دولت سیزدهم در خلال صحبت‌هایش به آن پرداخت. ابراهیم رییسی در آخرین اظهاراتش در خصوص بازار سرمایه اعلام کرده است که اعتماد را به این بازار برمی‌گرداند.
رئیس دولت جدید، بورس را «قلکی برای دولت» ندانست و اذعان کرد که کسری بودجه دولتش را از این محل تامین نخواهد کرد. تضمین‌هایی برای جبران خسارت، ایجاد سازوکارهای نظارتی برای جلوگیری از تکانه‌ها در بورس، تعمیق بازار و تسهیل روند عرضه‌های اولیه از جمله مواردی بود که رییسی در آخرین اظهاراتش به آنها اشاره کرد.
از مهمترین وعده‌های ابراهیم رییسی در مورد اقتصاد و بازار سرمایه که در دوره تبلیغات ریاست جمهوری نیز در رسانه‌های مختلف به آنها اشاره کرد، می‌توان تک رقمی کردن تورم، ایجاد صندوق بیمه‌ای و جبران خسارت مردم در بورس، اصلاح نظام بانکی کشور، سوق دادن نقدینگی به سمت تولید، اجرای خصوصی‌سازی واقعی، عدم مداخله دولت در بازارها، نظارت بر ارز حاصل از صادرات، ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال، ایجاد یک میلیون شغل به صورت سالانه، مبارزه با فساد در همه بخش‌ها، پایان جریان رانت‌خواری، مدیریت بازار، ارائه تسهیلات به انبوه‌سازان و مسکن‌سازان، جذابیت‌زدایی از سرمایه‌گذاری در حوزه‌های اقتصادی غیرمولد، جلوگیری از هدایت سرمایه‌ها به سمت بازار ارز، طلا و زمین، تعدیل مالیات دریافتی از تولیدکنندگان، اصلاح چند نرخی بودن ارز و غیره را مثال زد.
باید دید راهکارهایی نظیر ایجاد تضمین برای جبران خسارت سهامداران، ایجاد سازوکارهای نظارتی برای جلوگیری از تغییرات شدید در بورس، حمایت از سهامداران و مانند آن می‌تواند عملیاتی شود یا شعارهای انتخاباتی مطرح شده قابلیت اجرایی شدن نخواهد داشت و پس از روی کار آمدن دولت جدید، به دلیل عملیاتی نبودن ماهیت این شعارها، چنین وعده‌هایی به فراموشی سپرده می‌شود.
پذیرفتن صورت‌مساله، چراغ سبز به بورس
حامد ستاک، مدیرعامل شرکت کارگزاری آریا نوین در این خصوص توضیح داد: اظهارات رئیس جمهور جدید را می‌توان از دو نظر مورد بررسی قرار داد. اول اینکه این اظهارات نشان می‌دهد معضلات بازار سرمایه درک و پذیرفته شده است. اینکه به چه دلیل بورس به شرایط فعلی رسیده و مشکل فعلی، نبود اعتماد نسبت به این بازار، خروج منابع از آن، انجام نشدن بازارگردانی موثر و سایر موارد اینچنینی است. این موضوع جای امیدواری دارد که دولت منتخب صورت مساله را به خوبی می‌داند. دوم اینکه آیا اظهارات مطرح شده توانایی عملیاتی شدن را دارد یا خیر؟ که باید در پاسخ به این سوال گفت، با مشخص شدن تیم اقتصادی دولت این موضوع نیز تا حدودی روشن خواهد شد.
ستاک ادامه داد: نمی‌توان از اکنون در خصوص وعده‌ها و اظهارات مطرح شده از سوی رئیس دولت جدید پیش‌داوری کرد. بررسی عملیاتی شدن اظهارات فعلی به مستقر شدن دولت، میزان تجربه، دانش و تخصص افراد منتخب برای تصدی‌گری حوزه‌های مختلف اقتصادی بستگی دارد. با این حال در شرایط فعلی تفهیم صورت‌مساله و مشخص بودن علل مشکلات جای امیدواری دارد.
مدیرعامل کارگزاری آریا نوین در پاسخ به این سوال که اظهارنظر رئیس جمهور منتخب مبنی بر فعال شدن سازوکارهای نظارتی در بورس می‌تواند برای بازار مفید باشد یا خیر، گفت: چنین سازوکارهایی می‌تواند برای بازار مفید باشد. اگر سازوکارهای نظارتی بر بازار به شکل اتوماتیک و ماشینی شود و از دخالت دادن سلیقه و نظر افراد در مسائل نظارتی اجتناب شود، باعث دلگرمی و اعتماد اهالی بازار خواهد شد.
راهکارهای مقطعی برای مشکلات ماندگار
سیدیوسف هاشمی، مدیرعامل شرکت سبدگردان سورنا در رابطه با بررسی جدیدترین اظهارات رئیس دولت سیزدهم توضیح داد: اظهارات اخیر رئیس جمهور جدید قابلیت اجرایی شدن را دارد. اگر نگاهی به بورس کشورهای در حال توسعه بیندازیم، متوجه می‌شویم که بورس این کشورها همواره در حال توسعه بوده و رو به جلو حرکت کرده است. زمانی که گفته می‌شود از بورس حمایت خواهد شد در حقیقت باید از صنعت حمایت شود. با حمایت از صنعت، شرکت‌ها به سمت سودسازی می‌روند. اگر شرکت‌ها سودده شوند، علاوه بر رشد کردن قیمت سهامشان، در نهایت تولید و عرضه آنها نیز افزایش پیدا خواهد کرد که در مجموع این موارد، تمایل افراد برای سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد. اگر هر تصمیم و اقدامی به اجرای سیکل عنوان شده کمک و این روند را تسهیل کند، قطعا با تقویت ضعف‌های موجود در روند تولید و سرمایه‌گذاری ما همراه خواهد شد.
هاشمی توضیح داد: تا وقتی که در کشور ما ارز سرکوب می‌شود و واردات کالا به شدت صورت می‌گیرد، هیچگاه اشتغال و سرمایه‌گذاری ارتقا پیدا نخواهد کرد. برای تعمیق بازار سرمایه، ارتقای تولید و سرمایه‌گذاری، لازم است که سود بانکی کاهش پیدا کند که تولیدکننده بتواند به پول ارزان‌قیمت دست پیدا کند. او راه‌حل نجات و حمایت واقعی بورس را اینگونه عنوان کرد: آزادسازی قیمت‌ها، سهولت در ارائه مجوزهای تاسیس، اعطای زمین ارزان‌قیمت و امثالهم می‌تواند به شکل اتوماتیک‌وار قیمت‌ها را تعدیل کند. در حقیقت توجه به این مسائل و اجرایی کردن چنین روندی در کشور نه تنها اقتصاد را نجات خواهد داد بلکه بازار سرمایه را نیز برای سرمایه‌گذاری جذاب خواهد کرد.
مدیرعامل سبدگردان سورنا با تاکید بر اینکه جبران زیان افراد راهکار مناسبی برای حمایت از بازار و بازگشت اعتماد نیست، گفت: تضمین سود و یا جبران ضرر راه‌حل حمایت و تقویت بورس نیست بلکه باید بورس را به سمتی سوق داد که افراد با سرمایه‌گذاری در این بازار هر سال با سود منتفع شوند و کم کم به این بازار اعتماد بیشتری پیدا کنند.
هاشمی با پیشنهاد راهکارهای کاربردی حمایت و برگشت اعتماد به بازار گفت: وقتی سرمایه‌گذاران به این بازار وارد شدند، لازم است که افزایش سرمایه‌ها سرعت و شدت پیدا کنند. با چنین روندی پول مسیر خود را به سمت صنعت، گسترش صنایع تولیدی و خدماتی و سایر صنایع بورسی پیدا خواهد کرد که نه تنها راهکار نجات بازار سرمایه که راهکار درمان مشکلات اقتصادی کشور است. به نظر روش صحیح حمایت از بازار سرمایه با استفاده از چنین مسیری انجام خواهد شد. راهکارهایی نظیر جبران ضرر افراد در بورس حمایت محسوب نمی‌شود و راه‌حلی موقتی برای حل مشکلات بازار سرمایه در کوتاه‌مدت محسوب می‌شود.
تشدید سازوکار نظارتی آفت بورس است
یک کارشناس بازار سرمایه گفت: اجرای پیشنهاد دولت سیزدهم برای تسهیل ورود شرکت‌ها به بورس موجب تعمیق بازار سرمایه خواهد شد.
صحبت‌های رئیس دولت سیزدهم در نشست خبری مبنی بر تسهیل ورود شرکت‌ها به بورس می‌تواند موجب تعمیق بازار سرمایه شود هرچند نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که تشدید سازوکار نظارتی می‌تواند پاشنه‌آشیل رونق بورس باشد.
علی خوش‌طینت با اشاره به اینکه برداشت من از صحبت‌های آقای رئیسی در نشست‌خبری مبنی بر تعمیق بازار سرمایه بدون ارائه راهکار نمی‌تواند به رونق بورس کمک کند، گفت: استفاده از منابع مالی صندوق تثبیت و توسعه ملی برای رونق بازار سرمایه راهکارهایی است که در دولت دوازدهم اجرا شد و نتیجه‌ای جز شکست نداشت. وی افزود: اینکه آقای رئیسی می‌گویند بورس قلک دولت سیزدهم نیست، باید در پاسخ گفت که اعتماد مردم برای ورود نقدینگی به بازار سرمایه سلب شده و جلب مجدد این اعتماد بسیار دشوار است. این کارشناس بازار سرمایه گفت: بازگشت اعتماد عمومی به بورس نیازمند ایجاد زیرساخت جدید است. از طرف دیگر تسهیل ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه می‌تواند گام مهمی برای ایجاد عمق و تنوع صنایع در بورس باشد.
خوش‌طینت افزود: تشدید سازوکار نظارتی برای رونق بازار سرمایه آفت محسوب می‌شود و دولت سیزدهم نباید با اجرای سیاست‌های بورسی دولت یازدهم و دوازدهم، خللی در رونق بازار سرمایه ایجاد کند زیرا تشدید ساز وکار نظارتی غیرمعقول در بازار سرمایه نتیجه معکوس بر بورس خواهد گذاشت.
وی تصریح‌کرد: هر فرد دیگری هم غیر از آقای رئیسی، رئیس‌جمهور می‌شد، بازار سرمایه در ۵ روز اخیر سبز می‌شد زیرا با تغییر دولت شاهد ایجاد تحول در روند اقتصاد کشور خواهیم بود که جو روانی ناشی از آن موجب رشد شاخص بورس می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: ۷۰ درصد بازار سرمایه تحت تاثیر نرخ ارز است و پیش‌بینی من این است که حداقل تا پایان سال جاری، شاخص از سقف ۲ میلیون واحد عبور نکند برخلاف اینکه بسیاری از سهم‌ها ارزنده هستند.
- هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۰۴