به گزارش صدای بورس، رئیس سازمان بورس در خصوص وضعیت نیروگاههای پذیرفته شده در بورس‌ها نامه و پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت اقتصادی و مالی نیروگاه‌ها ارائه داد.
متن نامه به این شرح است:
جناب آقای دکتر اردکانیان
وزیر محترم نیرو
سلام علیکم احتراماً، همانگونه که حضرتعالی مستظر می‌باشید تعدادی از شرکت های نیروگاهی در سال‌های اخیر در بورس اوراق بهادار تهران و یا فرابورس ایران پذیرفته شده‌اند و به دلیل استقبال مردم از عرضه های اولیه دارای تعداد زیادی سهامدار هستند. در حال حاضر ۱۰ شرکت تولید کننده نیروی برق نزد این سازمان به ثبت رسیده‌اند که سهام ۸ شرکت در فرابورس ایران و سهام ۲شرکت در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده است. از این میان شرکت های برق و انرژی پیوند گستر پارس، توسعه مسیر برق گیلان و تولید نیروی برق آبادان در سال ۹۹ عرضه شده اند، همچنین شرکت برق و انرژی پیوند گستر پارس دارای رکورد بیشترین مشارکت از سوی سهامداران در عرضه اولیه بوده است(حدود ۵میلیون و ۵۷۰ هزار نفر) گزیده اطلاعات بر اساس آخرین صورت‌های مالی سالیانه شرکت‌ها و اطلاعات مندرج در سامانه معاملات اوراق بهادار به تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۰ به شرح جدول زیر می باشد(مبالغ سرمایه سود(زیان) خالص و ارزش بازار به میلیارد ریال)
مطابق بررسی‌های صورت گرفته و مکاتبه واصل شده از شرکتهای مذکور اهم مشکلات آنها به شرح موارد زیر است:
- مطالبات از وزارت محترم نیرو
مسابقه اظهارات مدیران شرکتهای تولیدکننده برق عمده مطالبات از شرکتهای زیرمجموعه آن وزارت محترم سنواتی می‌باشد و وصول آن با تغییر صورت پذیرد وضعیت مطالبات شرکت ها به شرح جدول ذیل می باشد.
در همین راستا چنانچه مشکلات آن مجموعه محترم در تامین منابع نقدی جهت خرید برق از نیروگاههای پابرجا بماند می‌توان با اخذ مجوزهای لازم نسبت به پرداخت این مطالبات از طریق واگذاری اسناد خزانه اسلامی اقدام نمود همانگونه که مستحضرید این اوراق در بازار سرمایه کشور دارای بازار نقش شونده بوده و دوره وصول مطالبات شرکتهای تولید نیروی برق را کاهش خواهد داد.
۲. عدم تفکیک نهاد تنظیمی از تولید کننده برق
وزارت محترم همزمان علاوه بر ایفای نقش حاکمیتی تولید کننده بزرگ و برجسته کشور نیز می‌باشد نقش سیاستگذار از نقش تولید کننده برق تفکیک نشده است یکی از مطالعات صنعت نیروگاهی کشور پایه‌گذاری یک نهاد تنظیم گردد و بازار برق است به نحوی که تصمیم سازی در این حوزه خارج از چهارچوب آن وزارت محترم و با در نظر گرفتن صرفه و صلاح شرکت های تولید نیروی برق در راستای جذابیت بیشتری سرمایه‌گذاری در این صنعت باشد.
۳. عدم اجرای مصوبات برنامه توسعه در خصوص تعیین نرخ انرژی و نرخ آمادگی
مطابق مفاد قانون برنامه پنجم توسعه که بر اساس آن الزام تعدیل سالیانه نرخ پایه پرداخت بابت آمادگی بر اساس تغییرات نرخ تورم و نرخ ارز تصویب شده است در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ تعدیل نرخ آن توسط آن وزارت محترم صورت گرفت اما در دو سال پایانی برنامه پنجم اجرای آن متوقف کرده است بر اساس خواسته فعالان صنعت نیروگاهی کشور تعیین یک رویه مشخص در تعیین کلیه مولفه‌های اثر گذار بر قیمت برق است آنچنان کلابر پیش‌بینی‌پذیر بودن این صنعت فضای پیشروی متقاضیان سرمایه گذاری در بخش تولید شفاف گردد.
۴. تسهیلات ارزی
همانگونه که حضرتعالی استحضار دارید برخی از شرکت‌ها نیروگاههای خود را با استفاده از تسهیلات ارزی صندوق توسعه ملی احداث نمود لذا با افزایش نرخ ارز از سال ۹۶ شرکت های نیروگاهی قادر به تسویه بدهی ارزی به صندوق توسعه ملی نگردیده اند. در این خصوص می‌توان به شرکت تولید برق ماهتاب کهنوج ( تسهیلات ارزی از بانک صنعت و معدن مبلغ ۳۱۱.۴۵۶.۱۸۲ یورو شامل ۲۵۴.۸۷۳.۷۹۳ یورو اصل، ۳۷.۶۰۲.۱۶۳ یورو سود و ۱۹.۰۷۰۲۲۶ یورو جریمه تاخیر پس از سررسید) و نیروگاه سیکل ترکیبی تابان یزد (از شرکتهای زیرمجموعه شرکت سرمایه گذاری نیرو که جهت ساخت فاز اول نیروگاه مبلغ ۲۳۰ میلیون یورو تسهیلات ارزی از بانک صادرات اخذ نموده است) اشاره نمود.
هیئت محترم وزیران طی مصوبه شماره ۳۱۱۰۸/ت ۵۱۷۰۹ ه مورخ ۱۲/۰۳۹۴ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را موظف کرده است که تا بر اساس درخواست بانک عامل طرف قرارداد با صندوق توسعه ملی شرایط لازم برای تبدیل ریال به ارز با نرخ رسمی (مبادله‌ای) فراهم نماید ولی مطابق برنامه ارائه شده از سوی شرکت تولید برق ماهتاب کهنوج بانک مرکزی خواستار تسویه وام ارزی با نرخ ETS دولتی است. به گزارش صدای بورس در ادامه نامه آمده است:
۵.عدم اعطای مجوز صادرات برق نیروگاه ها
شرکت های تولید کننده نیروی برق از آن دارند که به منظور تامین قطعات و لوازم یدکی نیروها نیازمند منابع ارزی باشند لذا دسترسی منابع ارزی حاصل از صادرات برق کمک شایانی به نیروگاههای بخش خصوصی می نماید و از طرفی عدم صادرات برق توسط نیروگاه‌ها موجب عدم جذابیت این صنعت در بازار سرمایه نیز شده است در این خصوص می‌توان از طریق ساز و کارهای موجود در رینگ بین الملل بورس انرژی ایران نسبت به صدور مجوز صادرات برق برای شرکتهای تولید نیروی برق اقدام نمود ضمن آنکه امکان صادرات برق صادراتی شرکت توانیر نیز از طریق مکانیسم بورس انرژی ایران وجود دارد.
6. عدم اجرای موثر ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقاء نظام مالی کشور
مطابق اطلاعات واصله شده شرکتهای تولید کننده نیروی برق درخواست نمودند وزارت محترم نیرو و شرکت های تابعه از جمله شرکت مادر تخصصی نیروی برق حرارتی اقدامات موثرتری جهت اجرای ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید انجام دهند همانگونه که مستحضر می‌باشید، مطابق قانون مذکور به کلیه وزارتخانه ها به ویژه وزارت نفت و وزارت نیرو اجازه داده می‌شود تا سقف ۱۰۰ میلیارد دلار به صورت ارزی و ۵۰۰ هزار میلیارد ریال به صورت ریالی هر سال تا سقف نرخ تورم سال قبل تعطیل می گردد در شرکت های تولید کننده برق با احداث نیروگاه‌ها به صورت صرفه جویی در سوخت مصرفی و کاهش هزینه‌های تولید با هدف از احداث نیروگاههای بخش بخار ( سیکل ترکیبی )قرارداد منعقد نماید.
7. عدم اجرای ماده ۱۸ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی
به استناد ماده فوق دولت مکلف است کالاهای پذیرفته شده در بورس را از نظام قیمت‌گذاری خارج نماید لذا با عنایت به پذیرش کالای برق و انجام معاملات آن در بورس انرژی ضروری ساز و کاری اتخاذ گردد که قیمت برق از نظام قیمت‌گذاری خارج گردد و قیمت برق مکانیسم بورس انرژی تعیین شود به نحوی که بخش عمده مقالات برق کشور (مصرف کنندگان بالای یک مگاوات) از طریق بازارهای بورس انرژی ایران و با ارزی نیروگاههای بخش خصوصی صورت پذیرفته و جایگاه بازار عمده فروشی برق مطابق استاندارد تعریف شده در این خصوص به بازار متعادل ساز تبدیل گردد. یه گزارش صدای بورس در این نامه و در انتها پیشنهاداتی هم ارائه شده است.
نتیجه گیری و ارائه پیشنهاد
عدم وجود نقدینگی کافی در شرکتهای نیروگاهی موجب شده است که شرکتهای مذکور در پرداخت اقساط تسهیلات دریافت شده هزینه های جاری و هزینه‌های مربوط به تعمیرات و نگهداری تجهیزات با مشکل مواجه شوند لذا به منظور حمایت از حقوق و منافع سرمایه‌گذاران در بازار اوراق بهادار پیشنهاد این سازمان به شرح ذیل می باشد:
۱_تهاتر طلب شرکت های نیروگاهی با بدهی شرکتهای تولیدی مصرف کننده برق (در صورتی که هر دو در یک گروه تجاری باشند)، تهاتر بدهی حاصل از مالیات شرکت های نیروگاهی با طلب از وزارت محترم نیرو و دریافت وجه توسط نیروگاه‌ها از شرکتهای بدهکار به آن وزارت محترم ( با تضمین و مراقبت وزارت محترم نیرو) می باشد.
۲_به منظور تسویه تسهیلات ارزی نیروگاه هایی که از منابع صندوق توسعه ملی برای احداث نیروگاه ها استفاده نمودند مصوبه مورخ ۱۲ ۳۳۹۴ هیئت محترم وزیران مجدداً در هیئت مذکور مطرح و به صورت شفاف تصویب شود که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است تا بر اساس درخواست بانک عامل طرف قرارداد با صندوق توسعه ملی شرایط لازم برای تبدیل ریال به ارز با نرخ رسمی (نرخ ارز در زمان اخذ تسهیلات) فراهم نماید.
۳- زمان تشکیل نهاد تنظیم در بازار برق متشکل از کلیه فعالان این حوزه پیشنهاد می‌شود در اجرای قوانین بالادستی کشور کشف قیمت منصفانه برق از طریق سازوکار عرضه و تقاضا در بورس انرژی ایران صورت پذیرفته از کلیه مکانیسم‌های غیرشفاف ناکارا از جمله انعقاد قراردادهای دوجانبه خارج از بورس( همانگونه که در بند یک مصوبه هیئت محترم وزیران به شماره ۸۲۳۵۷/ت۵۷۴۶۷ ه مورخ ۱۳۹۴/۰۷/۲۰ تصریح گردیده است) ممانعت به عمل آید.
۴-به منظور جلوگیری از قیمت‌گذاری دستوری، وزارت محترم نیرو برق خانگی، کشاورزی و عمومی را از طریق ساز و کارهای معاملاتی خود می‌نماید و کلیه مشترکین صنعتی و تجاری برق موظف به تامین برق مورد نیاز خود از طریق مکانیسم‌های معاملاتی بورس انرژی ایران گردند.
۵_از آنجایی که نرخ ترانزیت و یارانه متقاطع تاثیر بسزایی در توسعه بازار برق دارد ایجاد بستر مناسب جهت تعیین نرخ تعادلی زمینه کمک به شکل‌گیری بازار برتر کشور می‌تواند صرفه اقتصادی دو جانبه ای را برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان و سیاستگذاران صنعت برق به همراه داشته باشد لذا پیشنهاد می گردد نرخ های مربوطه مطابق با استانداردهای جهانی در نظر گرفته شود تا ضمن کمک به توسعه صنعت برق زمینه تشکیل بازاری منسجم را فراهم آورد.
۶-به منظور شفاف سازی مصرف خوراک نیروگاه‌ها و همچنین افزایش بهره وری نیروگاه های کشور امکان خرید خوراک نیروگاه ها در بستر معاملاتی بورس انرژی و استفاده از ساز و کارهای گواهی صرفه جویی انرژی در صنعت نیروگاهی مورد بررسی و تاکید قرار گیرد.
۷-در صورتی که نیروگاههای بخش خصوصی گاز طبیعی مورد نیاز خود را از سن از طریق بورس با منشاء واردات می نمایند با پرداخت هزینه انتقال به شرکت توانیر و با رعایت پایداری شبکه گاز و برق مجاز به صادرات برای تولید متناسب با گاز خریداری شده از بورس باشند.
۸- در راستای توسعه و تعمیق بازار شرکتهای توزیع نیروی برق (عمده فروشی) در بورس انرژی ایران شرکت توانیم مکلفت شود به صورت ماهانه و منظم حداقل دو سوم از منابع مالی قابل تخصیص جهت پرداخت نیروگاه‌ها در بازار شرکت مدیریت شبکه برق ایران را جهت انجام معاملات شرکتهای توزیع نیروی برق در بورس انرژی ایران تخصیص دهد.