شرکت‌های سهامی طبق قانون تجارت ملزم هستند که مجمع عمومی عادی سالانه خود را حداکثر تا چهار ماه بعد از پایان یافتن سال مالی خود (که در اکثر شرکت‌ها این زمان پایان اسفند ماه است)، برگزار کنند. در واقع مجامع عمومی اکثریت شرکت‌های بورسی تا پایان تیر ماه هر سال برگزار می‌شود. امسال در حالی مجامع شرکت‌ها برگزار می‌شد که سهامداران بسیاری به واسطه همه‌گیری کرونا به شکل الکترونیکی در این مجامع حضور داشتند.
۵/۷۵درصدمیانگین حضور
عمدتا در مجامع عمومی عادی سالانه، رسیدگی به صورت‌های مالی شرکت و تصویب میزان سود نقدی تقسیمی بین سهامداران از مهم‌ترین مسائل به شمار می‌رود. البته به رسمیت شناخته شدن این مجامع با حضور حداقل بیش از نیمی از سهامداران شرکت رخ می‌دهد. در حالی که تا پایان تیر ماه امسال مجمع بیش از ۳۰۰ شرکت بورسی برگزار شد، میانگین حضور سهامداران در این مجامع به طور میانگین به ۵/۷۵ درصد نیز رسیده بود.
بیشترین حضور سهامداران را بین ۳۱۵ مجمع برگزار شده تا پایان تیر ۱۴۰۰، دو شرکت محصولات کاغذی لطیف(لطیف) و داروسازی تولید دارو(دتولید) با حضور ۱۰۰ درصدی سهامداران به خود اختصاص دادند. پس از این دو شرکت، شرکت‌هایی نظیر فولاد خراسان، پرداخت الکترونیک سامان کیش، سنگ آهن گوهرزمین به ترتیب با درصد حضور ۵۹/۹۸، ۷۸/۹۷ و ۸۴/۹۶ بیشترین میزان حضور سهامداران را شامل شدند. از این میان ۳۵ مجمع برگزار شده با درصد حضور بالای ۹۰ درصد تشکیل شده است. در کل اکثر مجامع برگزار شده در چهار ماهه نخست امسال به شکل الکترونیکی صورت گرفته است.
تصویب میزان سود نقدی تقسیمی بین سهامداران، تعیین میزان سود محقق شده و سود خالص جزو مهم‌ترین مسائلی است که در مجامع هنگام رسیدگی به صورت‌های مالی مورد بررسی قرار می‌گیرد. بر این اساس در مجامع برگزار شده تا پایان تیر ۱۴۰۰ کمترین سود تقسیمی به ازای هر سهم توسط شرکت‌های غمارگ با ۳۶ ریال، ثامید با ۴۹ ریال، حاسا با ۶۰ ریال و زشریف با ۹۰ ریال حاصل شد. البته پتروشیمی نوری با کسب سود ۱۲۷۸۰۰۰۰۰ میلیون ریالی، بیشترین سود را در بین ۳۱۵ مجمع برگزار شده داشت. پس از شرکت پتروشیمی نوری، پارس با ۱۲۰۰۰۰۰۰۰ میلیون ریال، کچاد با ۱۱۸۲۱۵۰۰۰ میلیون ریال، شبندر با ۱۱۰۴۴۸۸۰۰ میلیون ریال و آریا نیز با ۱۰۵۴۲۸۳۲۰ میلیون ریال عنوان بیشترین سودهای محقق شده را نصیب خود کردند.
کمترین و بیشترین‌های سود خالص
در میان مجامع برگزار شده کمترین سود خالص توسط فلوله، خچرخش، زنگان، غدام و خشرق به ترتیب با ۱۲۸۷۷، ۳۱۲۹۹، ۸۷۱۵۸، ۹۶۱۰۲، ۹۶۱۰۲ و ۱۱۳۱۷۲ میلیون ریال کسب شد. همچنین بیشترین سود خالص نیز توسط کچاد ۱۷۰۹۳۲۷۸۰ میلیون ریال حاصل شده و کگل نیز با حصول ۱۱۶۰۳۲۸۲ میلیون ریال سود خالص دومین شرکت با بیشترین سود خالص بود. البته شبندر با ۱۳۴۰۷۱۷۵۱، نوری با ۱۲۴۱۱۲۴۰۲ و پارس نیز با ۱۲۲۲۲۳۳۷۵ میلیون ریال به ترتیب بیشترین میزان سود خالص را در بین شرکت‌های برگزارکننده مجمع تا پایان تیرماه ۱۴۰۰ به خود اختصاص داده‌اند.
علاوه بر این میانگین نرخ سود تقسیم شده نیز در بین مجامع برگزار شده ۵۵.۳ درصد بوده است و در این میان بیشترین نرخ سود تقسیم شده مربوط به شرکت تولید نیروی برق آبادان بوده است که با تقسیم ۵۶۰ ریال سود بیشترین تقسیم سود را در بین مجامع امسال داشته است. در این میان بانک تجارت با تقسیم ۳ ریال سود کمترین سود را تقسیم کرده است.
تغییر نیافتن سیاست‌های تقسیم سود
میثم درخشنده، نایب رئیس هیأت مدیره گروه مالی بانک توسعه تعاون در گفت وگویی به بررسی وضعیت مجامع برگزار شده پرداخت.
- تقسیم سود شرکت‌ها در مجامع برگزار شده سال ۱۴۰۰ را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بدیهی است که سود شرکت‌ها در سال ۹۹ نسبت به ۹۸ رشد نسبتا مناسبی داشت. اما بررسی آمار و ارقام نمایانگر این است که درصد تقسیم سود نسبت به سنوات گذشته، درصدی تقریبا ثابت بوده که این مساله منجر به پیش‌بینی آسان رقم سودهای تقسیمی در مجامع تیر ۱۴۰۰ شد.
- برای این مساله چه تحلیلی می‌توان ارائه داد؟
می توانیم از مساله مذکور این برداشت را داشته باشیم که سیاست تقسیم سود که یکی از پارامترهای سیاست‌گذاری در سایر بخش‌های یک شرکت است بدون تغییر مانده و قاعدتا سایر مسائل هم شبیه به سال‌های گذشته خواهد بود. در حقیقت برنامه اجرایی شرکت‌ها نیز مشابه سال‌های گذشته اجرا شده است.
- ثابت ماندن درصد تقسیم سود چه تاثیری بر برنامه‌ریزی شرکت‌ها دارد؟
این مساله که تاثیر مثبت دارد به صورت اتفاقی رخ نداده است. بلکه شرکت‌ها مسائل و مشکلاتشان را در سال جاری در نظر گرفته و در نهایت به این تصمیم رسیدند که درصد تقسیم سود آنها مشابه سال گذشته صورت گیرد و مابقی سود تقسیم نشده صرف امور دیگری شود.
- چنین استراتژی در تقسیم سود، چه تاثیری بر سهامداران و شرکت‌ها خواهد داشت؟
صرف نظر از علاقمندی کلی سهامداران به توزیع سود زیاد و با سرعت پرداخت بالا به دلایل مختلف، سنجش درست یا غلط بودن انتخاب استراتژی تقسیم سود یا عدم تقسیم سود برای هر شرکتی نیاز به اطلاعات بیشتری دارد و مهم‌ترین مساله در این سنجش عملکرد خود آن شرکت است. ممکن است شرکتی از منابع خود به درستی استفاده نکند در نتیجه طبیعی است که توزیع آن بهتر بوده و شرکتی منابع را در جهت سرمایه‌گذاری و سودآوری بیشتر به کار گیرد که عدم تقسیم سود برای چنین شرکتی از دید سهامداران مناسب‌تر است.
- باتوجه به اینکه سهام بسیاری شرکت‌ها از نیمه دوم سال قبل با افت قابل توجهی مواجه شد، این مساله روی سوددهی شرکت‌ها اثرگذار نبوده است؟
سرمایه‌گذاران بازار سرمایه از دو محل افزایش قیمت سهام و حضور در مجامع و دریافت سود نقدی منتفع می‌شوند. می‌توان گفت وضعیت عملیاتی یک شرکت هم با قیمت سهام آن مرتبط است و هم نیست. در واقع رشد قیمت سهام معمولا به دو عامل اقبال سهامداران و تقویت طرف تقاضا و عملکرد آن شرکت بستگی دارد. اتفاقی که سال گذشته رخ داد این بود که به دلیل اقبال به بازار سرمایه و هجوم نقدینگی سهام بسیاری از شرکت‌ها دچار حباب قیمتی شد و رشد قیمت سهام اتفاق افتاد. در آن مقطع سهامداران به دنبال وضعیت عملیاتی شرکت‌ها نبودند. اگر چه شرکت‌ها عمدتا به دلیل تورم و با فروش کالا و خدمات در قیمت‌های بالاتر سودهای مناسبی کسب کردند ولی دلیل اصلی این مساله را باید هجوم نقدینگی دانست. سرمایه‌گذاران به دلایل مختلف از مرداد سال گذشته اقدام به عرضه سهام کردند و نهایتا این اقدامات منجر به کاهش قیمت سهام شد در نتیجه در سایر بازارها (فولاد، سیمان و غیره) کالاها به رشد قیمتی خود ادامه داد و میزان فروش و سوددهی ناشی از عملیات اجرایی شرکت‌هایی که در این حوزه‌ها فعالیت می‌کردند روند مثبتی به خود گرفت.به همین دلیل آنچه مشاهده شده کاهش قیمت سهام و افزایش سوددهی عملیاتی شرکت‌ها بوده است. به طور کلی سود یا زیان عملیاتی شرکت‌ها می‌تواند به قیمت سهام آن شرکت ارتباط پیدا کند و منجر به افزایش یا کاهش آن شود.
استراتژی‌های متفاوت تقسیم سود
علیرضا محمدی، کارشناس بازار سرمایه نیز با اشاره به کلیت مجامع برگزار شده و تقسیم سود حداکثری درمجامع گفت: مجامع عادی سالانه و موضوع تقسیم سود همیشه جذابیت زیادی برای سرمایه‌گذاران داشته است. اگرچه اتخاذ سیاست تقسیم سود حداکثری در بعضی از شرکت‌ها، حاکی از نبود چشم‌انداز مثبت در خصوص طرح‌های توسعه‌ای است، اما از طرفی با توجه به چشم‌انداز تورمی پیش روی اقتصاد ایران، شرکت‌ها همواره باید به فکر تامین نقدینگی خود باشند.
محمدی در خصوص تقسیم سود حداقلی برخی شرکت‌ها نیز افزود: برخی از شرکت‌ها نیز با اتخاذ سیاست تقسیم سود حداقلی، نقدینگی لازم برای برنامه‌های توسعه‌ای خود را تامین می‌کنند. البته زمان پرداخت سود مجامع نیز یکی از مسائل مهمی است که بسیار مورد توجه سهامداران قرار می‌گیرد، معمولا صنایع پتروشیمی سریع‌تر و صنایع خودرو و قطعات با تاخیر بیشتری اقدام به پرداخت سود سالانه خود پس از برگزاری مجامع می‌کنند.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: در چهار ماهه اول امسال، مجامع عمومی بیش از ۴۰۰ شرکت برگزار شد که به طور میانگین این شرکت‌ها ۵۵ درصد از سود خالص خود که تقریبا معادل ۲۲۸ هزار میلیارد تومان است را بین سهامدارانشان تقسیم کردند. همچنین مجامع برخی از شرکت‌ها همچون زرین معدن آسیا (فزرین) و گروه کارخانجات صنعتی تبرک (تبرک) با حواشی بسیاری همراه بود. اگرچه در مجموع ۱۱ شرکت تقسیم سود بیش از ۱۰۰ درصدی در مجامع خود داشتند اما در این بین شرکت تولید نیروی برق آبادان (آبادا) با تقسیم ۱۴۴ درصدی سود (۵۶۰ ریال) رکورددار تقسیم سود در مجامع امسال بود. بانک تجارت نیز با تقسیم ۳ ریال و بانک صادرات با تقسیم سود ۱۱ ریال کمترین سود را بین سهامداران خود تقسیم کردند.