گلشن بابادی - خبرنگار؛ اگر دولت نتواند کسری بودجه خود را به نحوی غیرتورمی تامین کرده و انتظارات تورمی را که روز به روز تقویت می‌شوند، کنترل کند، سناریوهای ناخوشایندی به واسطه این مثلث شوم در انتظار اقتصاد ما خواهد بود.
پیش‌بینی می‌شود میزان کسری بودجه‌ای که کشور در سال جاری با آن روبه‌رو خواهد شد حدود ۳۲۰ تا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان باشد. از طرف دیگر کارشناسان قیمت دلار را افزایشی و ارقام باورنکردنی ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان را نیز برای نرخ دلار برآورد می‌کنند.
سال ۹۹ شاهد آن بودیم که قیمت دلار بیشتر از ۶۰ درصد افزایش را نشان داد. آمار و ارقام شوکه‌کننده نیز وجود دارد که میزان افزایش نقدینگی و تورم را سرسام‌آور برآورد می‌کند. بانک مرکزی چندی پیش میزان نقدینگی را بیشتر از ۳۷۰۰ هزار میلیارد تومان عنوان کرد که این رقم در مقایسه با سال ۹۸ بیشتر از ۲ برابر افزایش داشته است. همچنین طبق گزارش مرکز آمار، تورم نقطه‌ای اقلام وارداتی در زمستان ۹۹ به ۵۵۸ درصد رسیده است که همه و همه نوید شوم افزایش لجام‌گسیخته تورم را می‌دهد.
اگر بخواهیم به عوامل ایجاد و اثرگذاری سه‌گانه شوم کسری بودجه، افزایش نرخ دلار و ابرتورم بپردازیم، باید بگوییم که عامل مهم قوت گرفتن این مثلث شوم، وجود تحریم‌هاست که به واسطه آن فروش نفت و درآمدهای دلاری کشور به حداقل ممکن رسیده است و همین مسئله به افزایش نرخ دلار و افزایش سطح عمومی قیمت‌ها دامن زده است. افزایش دلار و مجموع عوامل یاد شده برخلاف اثرگذاری منفی بر کلیت اقتصاد، در کوتاه‌مدت باعث رشد بازار سرمایه خواهد شد.
رویکرد دولت سیزدهم
احسان مرادی، مدیرعامل شرکت تامین سرمایه کاردان در خصوص اثرگذاری این سه‌گانه شوم بر کلیت اقتصاد و بررسی هر یک از این عوامل توضیح داد: از دیدگاه عرضه و تقاضا زمانی که مردم به ارز به عنوان یک کالای سرمایه‌گذاری نگاه کنند، اتفاق خوشایندی نیست و باید یک جایگزین سرمایه‌گذاری مناسب برای آنها وجود داشته باشد. افزایش تقاضا نسبت به عرضه دلار موجب افزایش قیمت آن می‌شود. در شرایط فعلی میان عرضه و تقاضای دلار تعادل برقرار است ولی اگر مردم ارز را جایگزین سرمایه‌گذاری خود کنند طبیعتا با افزایش قیمت دلار مواجه خواهیم شد.
مرادی ادامه داد: برآورد میزان کسری بودجه دولت عدد قابل توجهی را نشان می‌دهد. در ۵ ماه ابتدایی سال همه کسری بودجه از طریق تنخواه بانک مرکزی که برای دولت لحاظ شده، تامین شده است که در واقع ۳ درصد در فصل است که ظاهرا به ۴ درصد افزایش پیدا کرده است. اگر در شش ماهه دوم تدبیری در این خصوص از راه‌های مختلف از جمله از طریق انتشار اوراق اندیشیده شود، این مسئله می‌تواند کمترین اثر را بر تورم بگذارد و می‌توان این مسئله را مدیریت کرد ولی اگر در شش ماهه دوم سال نیز همانند مقطع فعلی دولت از طریق استقراض از منابع بانک مرکزی دست به تامین کسری خود بزند و اقدام به انتشار پول پرقدرت کند، قطعا تورم افزایش پیدا خواهد کرد. مدیرعامل تامین سرمایه کاردان با اشاره به برآورد اولیه‌اش در ابتدای سال از تورم گفت: برآورد اولیه‌ام در ابتدای سال این بود که تورم حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد نسبت سال قبل کاهش پیدا کند اما باید این عدد را اصلاح کرد چرا که به نظر می‌رسد امسال نیز به اندازه سال قبل تورم داشته باشیم. افزایش تورم به تصمیمات و رویکرد اقتصادی دولت جدید در خصوص کنترل پدیده انتظارات تورمی بستگی دارد.
وضعیت صفر و یک
حسین میری، عضو هیأت مدیره گروه اقتصادی کرمان خودرو در خصوص مولفه‌های اثرگذاری همچون کسری بودجه، نرخ دلار و تورم بر بازار سرمایه توضیح داد: اظهارنظر در خصوص تمامی این مولفه‌ها به جز کسری بودجه که موضوع متفاوت‌تری است به رویکر دولت سیزدهم نسبت به برجام بستگی دارد. در حال حاضر در یک شرایط صفر و یکی قرار داریم.
میری با اشاره به فرض یک و صفر در شرایط موجود گفت: فرض یک این است که برجام حاصل شده و روابط بین‌الملل برقرار شود و فرض صفر بودن این است که هیچ توافقی حاصل نشود. در حال حاضر نمی‌توان پیش‌بینی کرد که کدام یک از این دو حال رخ می‌دهد چرا که هنوز ترکیب کابینه مشخص نیست و موضع رئیس جمهور جدید هنوز در خصوص مسائلی نظیر برجام مشخص نیست. اگر برجام انجام شده و تحریم‌ها برداشته شود، منابع ارزی ما آزاد می‌شود، صادرات نفت افزایش پیدا می‌کند و مناسبات سیستم بانکی ما با جامعه بین‌الملل و سوئیفت برقرار خواهد شد که تمامی این مسائل هم اثر مثبت و هم منفی بر بازار سرمایه ما دارد. این فعال بازار ادامه داد: برای بسیاری از شرکت‌ها نتایج مثبتی دارد و برای برخی صنایع نیز در مقطعی نتایج منفی خواهد داشت. صنایعی که با نرخ ارز بالا صادرات داشتند اگر نرخ ارز در اثر توافقات کاهش پیدا کند بر درآمدهایشان تاثیر منفی دارد. این مسئله برای بسیاری از شرکت‌ها نیز اثرات مثبتی در برخواهد داشت. سهولت در تامین مواد اولیه و اجرای پروژه‌های بزرگ آثار مثبتی برای بسیاری از صنایع در برخواهد داشت.
میری در خصوص ناکام ماندن برجام نیز توضیح داد: در این صورت باید دید بسته توافق ۲۵ ساله با چین تا چه حد می‌تواند نیاز ما را به روابط بین‌الملل حل کند. برقرار نشدن برجام همانند برقرار شدن آن هم می‌تواند آثار مثبتی داشته باشد و هم آثار منفی. آثار مثبت برقرار نشدن برجام در کوتاه‌مدت می‌تواند افزایش نرخ ارز را ایجاد کند. ممکن است نرخ تورم در کوتاه‌مدت کاهش پیدا نکند. این مسائل باعث می‌شود شرکت‌هایی که درآمد ارزی دارند و از مبنای این درآمدهای ارزی با نرخ ارز بالا، ریال بالاتری کسب می‌کنند EPS بالاتری به دست بیاورند.
او با اشاره به قیمت‌گذاری یک سری از شرکت‌ها در بورس توضیح داد: در خصوص یک سری از شرکت‌ها که در بورس با ریال قیمت‌گذاری شده‌اند این مسئله می‌تواند ارزش جایگزینی شرکت‌ها را نسبت به سال گذشته بالاتر ببرد که در نتیجه انتظار بازار این است که قیمت‌ها افزایش پیدا کند. این رفتار بازار که قیمت‌ها به دلیل افزایش نرخ ارز بالا برود واقعیت خوبی برای اقتصاد ما نیست و نمی‌تواند تداوم بلندمدتی داشته باشد. رشد ارز و افزایش تورم تا یک جایی ظرفیت خواهد داشت در نتیجه قطعا دولت جدید نیز برای این معضلات برنامه‌ای خواهد داشت. حتی اگر در کوتاه‌مدت برقرار نشدن برجام اثرگذاری مثبتی بر بازار سرمایه داشته باشد، پس از مدتی به سمتی خواهیم رفت که نرخ ارز به یک قیمت تعادلی برگردد و تورم کنترل شود و به این واسطه اقتصاد به یک حالت باثبات و پایدار نزدیک شود.
این فعال بازار توضیح داد: آینده خوب بازار یا به تعبیری یک بازار خوشبخت زمانی در کشور ما پدیدار می‌شود که حال اقتصاد ما خوب باشد و تولید با قوت اتفاق بیفتد. عرضه کالا در کشور افزایش و صادرات رونق پیدا کند. در چنین شرایطی است که بازار ما می‌تواند خوشبخت باشد و یک خوشبختی پایدار را لمس کند.
تحریم؛ عامل‌کسری بودجه
در گفت‌وگو با ابوالفضل شهرآبادی، مدیرعامل شرکت سبدگردان داریک پارس به بررسی اثر کسری بودجه، افزایش نرخ دلار و تورم بر بازار سرمایه پرداخته شد.
- اثر کسری بودجه را در افزایش نرخ دلار چطور می‌بینید؟
معمولا زمانی کسری بودجه رخ می‌دهد که ما نتوانیم نفت‌مان را بفروشیم که عمدتا این مسئله به دلیل تحریم‌ها اتفاق می‌افتد. با کاهش درآمد، دولت دچار کسری بودجه می‌شود. از طرفی چون عرضه دلار کم می‌شود قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند، بنابراین کسری بودجه و افزایش نرخ دلار معمولا ارتباط تنگاتنگی دارند. کسری بودجه موجب استقراض دولت از بانک مرکزی می‌شود و یا دولت می‌تواند از روش‌هایی نظیر انتشار اوراق بدهی استفاده کند که معمولا دولت‌های قبل عمدتا از روش استقراض از بانک مرکزی در این زمینه استفاده کرده‌اند که روش تورم‌زا و نامناسبی است. هر چقدر تحریم‌ها شدیدتر، فروش نفت کمتر شده و در نتیجه قیمت دلار افزایش می‌یابد و به همان نسبت تورم نیز افزایش پیدا می‌کند.
- تاثیر این سه‌گانه شوم بر بازار سرمایه ما چیست؟
به این دلیل که در بورس، شرکت‌هایی که عمدتا تولیدکننده و خدمات‌دهنده هستند، محصولاتشان تابعی از تورم است در نتیجه افزایش قیمت محصولات این شرکت‌ها موجب افزایش درآمدشان و همینطور افزایش قیمت سهام‌شان می‌شود. به همین دلیل در چنین شرایطی از بازار سرمایه به عنوان یک سپر تورمی استفاده می‌شود. در چنین شرایطی سرمایه‌گذار هوشمند به سمت بورس می‌آید و منابع خرد و سرمایه‌های جدید به سمت بازار سرمایه حرکت می‌کنند که به خودی خود رشد بورس را تقویت می‌کند.
هفته نامه اطلاعات بورس - شماره ۴۱۰