ملیکا حمزه‌ئی - خبرنگار، مدتی است شاهد صف خرید در صنعت بانکی هستیم و استقبال خوبی از بانکی‌ها شده است، اما به عقیده برخی از کارشناسان بانکی، بانکی‌ها هنوز اقبال خوبی در بازار سرمایه پیدا نکرده‌اند. البته با توجه به ریسک‌های مختلف بازارهای مختلف، همچنان بازار پول به دلیل تعهد پرداخت سود تضمین شده به عنوان گزینه‌ای مطلوب مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار دارد. باتوجه به این شرایط، کارشناسان از وضعیت صنعت بانکی در چند وقت اخیر و چشم‌انداز پیش‌روی این بخش تحلیل‌هایی ارائه داده‌اند که در ادامه می‌خوانید.
شرایطی برای افزایش سودآوری
محمد بختیار نصرآبادی، کارشناس بازار گفت: واقعیت این است که در چند وقت اخیر بازار روی خوشی به صنعت بانکداری نشان نداده است. اگرچه قیمت سهام هم به اندازه‌ای که انتظار می‌رفت رشد نداشت، اما نکته‌ای که درمورد بانکی‌ها به لحاظ بنیادی و تکنیکال مشخص است اینکه بازار سرمایه متوجه شده بانک‌ها به نقطه‌ای رسیده‌اند که در سال ۱۴۰۰ سقوط نخواهند داشت، اگر هم تا به امروز رشد نداشتند، می‌توان این امید را داشت که حداقل در روزهای آینده یکی از صنایع بسیار جذاب بورس، صنعت بانکداری باشد.
وی ادامه داد: نکته بعد، اصلاحاتی است که در سال‌های گذشته در صورت‌های مالی صنعت بانکداری اتفاق افتاد و اثرات خود را بر جا گذاشت. اصلاحات بنیادی که روی صورت‌های مالی صنعت بانکداری بوده، نظیر ذخیره‌هایی که باید بابت مطالبات گرفته می‌شد و مسائلی از این قبیل که بانک‌ها داشتند در سال گذشته انجام شد، انتظار می‌رود برای سال ۱۴۰۰ تأثیری نگذارند. به‌نظر می‌رسد در حال حاضر دیگر وقت آن رسیده که تغییراتی در صنعت بانکداری ایجاد شود، یعنی سودآوری و صورت‌های مالی بانک‌ها اوضاع بهتری پیدا کنند. به گفته این کارشناس بازار سرمایه، صنعت بانکداری به لحاظ وضعیت ذخیره ارزی که در اختیار دارد، می‌تواند با افزایش نرخ ارز روی نرخ تسعیر ارز مانور دهد و سودآوری بیشتری را کسب کند. البته در حال حاضر که زمزمه‌هایی از توافقات جدید به گوش می‌رسد، می‌توان این انتظار را داشت که در صورت توافق باتوجه به اینکه نرخ تسعیر در نظر گرفته شده همچنان نسبت به قیمت ارز آزاد بسیار پایین است، صنعت بانکی را جذاب نگه دارد.
نصرآبادی افزود: درصورت توافق برجام شاهد توسعه تعاملات درگاه‌ها با بانک‌های دیگر و رفع تحریم‌های بانک مرکزی خواهیم بود که می‌تواند منجر به سودآوری اینگونه شرکت‌ها شود، از این جهت به لحاظ تکنیکالی و بنیادی، صنعت بانکی جذاب و در نوع خود ارزشمند خواهد بود. بنابراین صنعت بانکداری آمادگی و ظرفیت‌های رشد بالایی دارد و فقط باید منتظر ماند تا بازار به سراغ این سهم بیاید که دیر یا زود این اتفاق خواهد افتاد.
این کارشناس بازار بیان کرد: به‌نظر می‌رسد صنایع پالایشگاهی، خودرو و بانکی پیشروهای بازار برای ۶ ماه آینده باشند. صنعت بانک به این دلیل که آمادگی رشد دارد و صنعت پالایشگاه به دلیل گزارش‌های فوق‌العاده‌ای که برای سال ۹۹ دارد (و به احتمال زیاد، تکرار این گزارش‌ها در سال ۱۴۰۰)، جذاب خواهند بود. همچنین صنعت خودرو به لحاظ توافق هسته‌ای که در راه است، کاهش قیمتی که تجربه کرده و آزادسازی قیمت که همیشه مطرح بوده است تا بتواند مجدد افزایش نرخی دریافت کند و با بازار یکسان شود، از صنایع جذاب خواهد بود.
سیگنال‌های مثبت در هر شرایط
مرتضی اکبری، کارشناس بانکی با اشاره به اینکه صنعت بانکی در چندوقت اخیر اقبال خوبی در بازار سرمایه داشته است، گفت: بخشی به این موضوع برمی‌گردد که بورس همیشه بازار پررونقی در ایران بوده است. دلیل دیگر گردشی است که در بازار پول اتفاق افتاده و از طرف دیگر تورمی که در کشور وجود دارد کمک کرده که همیشه بخشی از نقایص سیستم بانکی و ناترازی آن از بین برود. همچنین افزایش نرخ ارز نیز همیشه کمک می‌کند سودهای تسعیر در نظام بانکی خود به خود شناسایی شود و این باعث می‌شود EPSهایی که بانک‌ها اعلام می‌کنند، نسبت به افزایش نرخ ارز بهتر باشد. وی ادامه داد: مگر سهامدار به جز رونق چیز دیگری می‌خواهد؟ بنابراین باتوجه به رشد نقدینگی که در جامعه وجود دارد و سودهایی که ناشی از تورم نرخ تسعیر ارز در نظام بانکی شناسایی می‌شود، صنعت بانکی می‌تواند مورد علاقه سهامداران قرار گیرد و سهامداران مختلف را به سمت نظام بانکی جذب کند.
اکبری افزود: همچنین فعل و انفعال عملیات بانکی نیز می‌تواند روی سودآوری بانک تأثیرگذار باشد. از سوی دیگر باتوجه به کاهش ارزش پول عملا بسیاری از مطالبات نظام بانکی می‌تواند قابلیت وصول پیدا کند و همین باعث گردش بیشتر پول و رونق گرفتن بازار بانکی نیز می‌شود. البته بانک‌های مختلف نیز معمولا تحت تأثیر این قضیه قرار می‌گیرند و هنگامی که بعضی از مطالبات‌شان پرداخت می‌شود، بعضی از عملیات‌شان بهتر صورت می‌گیرد.
این کارشناس بانکی در پاسخ به این پرسش که از وضعیت صنعت بانکی در ماه‌های آتی چه پیش‌بینی می توان ارائه داد، تصریح کرد: صنعت بانکی تابع شرایط اقتصادی کشور است و قطعا به هر میزان که شرایط اقتصادی کشور رونق پیدا کند یا حتی اگر تورم وجود داشته باشد، از هر دو حالت صنعت بانکی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. بنابراین چه رونق وجود داشته باشد و رکود از بین رود و چه تورم وجود داشته باشد، در هر دو صورت به نظام بانکی سیگنال‌های مثبتی داده می‌شود. اگر رونق باشد، به دلیل پرحجم بودن گردش بالای عملیات نظام بانکی، خود به خود وضعیت بانک‌ها بهتر می‌شود. اگر تورم باشد، عملا کاهش ارزش پول باعث می‌شود بخشی از مطالبات وصول شود، ناترازی کمتر شود، همچنین افزایش نرخ ارز باعث می‌شود، نرخ سود تسعیر در ترازنامه بانک‌ها شناسایی شود. هر دو حالت اثر مثبتی بر نظام بانکی دارد و فقط به مدیریت بانک‌ها مربوط می‌شود که تا چه میزان بتوانند از این شرایط به خوبی استفاده کنند.
پیش شرط های راهبردی برای شروع رونق
احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه در ماه‌های اخیر صنعت بانکی خیلی مورد اقبال واقع نشده، درمورد علت آن گفت: بعد از اینکه بانک ملت ذخیره زیادی از بابت تسهیلات ارزی و مالیات در حساب‌ها لحاظ کرد و سودی شناسایی نکرد، بازار نیز در این چند وقت اخیر عمدتا به سراغ سهام‌های EPS محور رفت که سودهای حداکثری در مجامع تقسیم می‌کنند؛ بنابراین بازار EPS محور شد.
وی ادامه داد: با چنین نگاهی صنعت بانکداری نمی‌تواند مورد توجه بازار قرار گیرد. همچنین به‌دلیل تسهیلات تکلیفی که برای صنعت بانکداری ایجاد می‌کنند، انتظاراتی که دولت بعدی از بانک‌ها دارد نسبت به اینکه بتوانند رونق تولید ایجاد کنند و به نوعی بیش از ظرفیت بانک از آنها انتظارات تکلیفی ایجاد می‌شود، از دلایل کم اقبال شدن صنعت بانکی خواهد بود. به عنوان نمونه در بودجه سال ۱۴۰۰ مد نظر است که بانک‌ها باید حدود ۷۰۰ هزار میلیارد تومان در بخش مسکن تسهیلات بدهند فارغ از اینکه این منابع را دارند یا خیر. با چنین نگاهی به صنعت بانکداری به‌نظر می‌رسد اندکی وضعیت بانک‌ها دچار ضعف شود.
اشتیاقی با اشاره به اینکه به‌نظر می‌رسد در ماه‌های اخیر صنعت بانکی نتوانسته است حداقل بخشی از ریزش‌هایی که داشته را جبران کند، بیان کرد: هنگامی می‌توان گفت صنعت بانکداری مورد توجه قرار گرفته است که سه سهم لیدر بانکداری یعنی بانک ملت، صادرات و تجارت مورد توجه قرار گیرند. البته اگر برجام احیا شود، به‌دلیل مراودات تجاری و عملیات ارزی که از ناحیه بانک‌ها انجام می‌شود، با کاهش نرخ سود سپرده و کم شدن فشار نقدینگی، به‌نظر می‌رسد به‌واسطه چنین گشایش‌هایی صنعت بانکداری مورد توجه بازار قرار می‌گیرد. اگرچه درصورت تصویب FATF می‌توان انتظار داشت که برای صنعت بانکداری پویایی مجدد ایجاد شود، اما یکی از انتظارات این است در مجامعی که از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ برگزار می‌شود، بانک‌ها تقسیم سود نیز داشته باشند. به گفته این کارشناس بازار سرمایه، اگر دخالت در مدیریت صنعت بانکداری برداشته شود یعنی حاکمیت شرکتی ایجاد شود و به هیأت مدیره اختیار تام داده شود، همچنین تصمیمات آنها براساس منطق و بازگشت تسهیلاتی که می‌دهند، استوار شود و بتوان هم‌زمان نرخ سود سپرده را نیز به‌صورت تدریجی کاهش داد که رقابتی برای جذب سپرده بین بانک‌ها ایجاد نشود و متعاقبا برجام احیا شود که بتوانند با عملیات ارزی در سیستم بانکی کارمزد خوبی را برای صنعت بانکی ایجاد کند، به‌نظر می‌رسد با گسترش سیستم کارمزد هم‌زمان می‌توان انتظار داشت که صنعت بانکداری با رونقی بیشتر از گذشته مواجه شود.
اشتیاقی تاکید کرد: اگر FATF تصویب شود، هم‌زمان نرخ سود نیز کاهش پیدا کند، فشار تسهیلات تکلیفی برداشته شود و اختیار تام به هیأت مدیره بانک‌ها داده شود به‌نظر می‌رسد به واسطه حجم نقدینگی که ایجاد می‌شود بانک‌ها می‌توانند سهم خود را حفظ و سپرده جدید را جذب کنند و متعاقبا بتوانند تسهیلات درست‌تری نسبت به قبل بدهند که این تسهیلات نکول کمتری داشته باشد. در مجموع با توجه به عملیاتی شدن موارد مذکور می‌توان شروع رونق در صنعت بانکداری را شاهد بود.
- هفته نامه اطلاعات بورس - شماره ۴۱۰