حبیب علیزاده - روزنامه‌نگار؛ پیدایش گونه جدید ویروس کووید ۱۹ نگرانی نسبت به بازگشت محدودیت‌های کرونایی در کشورهای مختلف را تشدید کرده است، با این حال کارشناسان بر این باورند که اقتصاد جهان در مسیر احیا قرار دارد. هنوز نمی‌توان زمان دقیقی برای حل کامل مشکل کرونا تعیین کرد و این موضوع، پیش‌بینی آینده را برای بازارهای کامودیتی دشوار می‌کند. از ابتدای آغاز بحران، کامودیتی‌ها روندی غیرمطمئن داشته‌اند اما اکنون انتظار می‌رود که همگام با بهبود شرایط و افزایش مصرف در جهان، بازار بیشتر کامودیتی‌ها با رونق روبه‌رو شود.
چشم انداز اقتصاد جهان
سازمان اوپک در تازه‌ترین گزارش خود برآورد نرخ رشد اقتصادی جهان در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ را اندکی بهبود بخشید. بر این اساس، نرخ رشد امسال معادل ۵.۶ درصد و میزان رشد در سال آینده ۴.۲ درصد پیش‌بینی می‌شود. البته موانعی بر سر تحقق این پیش‌بینی‌ها وجود دارد که رشد اقتصاد جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پیدایش گونه‌های جدید ویروس کووید ۱۹ و روند واکسیناسیون در جهان، از مهمترین موانع به شمار می‌روند. به علاوه، افزایش بدهی دولتی در بیشتر کشورها، به همراه فشارهای تورمی و واکنش بانک‌های مرکزی به آن نیز از عواملی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
آرامش قبل از توفان
شاید یکی از مهمترین خبرها برای بازار نفت در سال ۲۰۲۱، افزایش تولید نفت خام آمریکا و فشار به اوپک برای افزایش تولید باشد. آمارها نشان می‌دهند که میزان تولید نفت خام آمریکا در ماه آگوست به ۱۱.۴ میلیون بشکه در روز رسیده است. در همین حال، تعداد چاه‌های نفت و گاز فعال این کشور نیز در یک سال گذشته روندی صعودی داشته است. بر اساس گزارش اوپک، در ماه جولای قیمت نفت خام تحت تاثیر کاهش ذخایر نفتی در جهان، روندی صعودی داشت. در همین حال با وجود افزایش برآورد میزان رشد اقتصادی جهان در سال جاری، پیش‌بینی برای میزان تقاضای نفت تغییری نداشت. علت آن است که انتظار می‌رود این بخش از افزایش نرخ رشد اقتصاد جهانی به بخش‌های غیرنفتی مربوط باشد. بر این اساس، میزان تقاضای جهانی نفت خام در سال جاری با ۶ میلیون بشکه افزایش معادل ۹۶.۶ میلیون بشکه در روز پیش‌بینی شده است. همچنین برای سال آینده انتظار می‌رود میزان تقاضای جهانی نفت تا ۳.۳ میلیون بشکه افزایش پیدا کند و به مرز ۱۰۰ میلیون بشکه در روز برسد. در ماه جولای میزان پایبندی اوپک پلاس به کاهش تولید به ۱۰۹ درصد رسید که ۳ درصد کمتر از ماه ژوئن بود. پایبندی در میان اعضای اوپک نیز به دلیل انصراف عربستان از کاهش تولید یک‌جانبه به ۱۱۶ درصد کاهش یافت. از سوی دیگر، اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده که در ۴ ماه باقیمانده از سال ۲۰۲۱ میزان تقاضای جهانی نفت با کاهش روبه‌رو خواهد شد. این در حالی است که برخی کشورهای نفتی به امید رشد تقاضا بر میزان تولید خود افزوده‌اند.
با توجه به این پیش‌بینی‌ها، انتظار می‌رود که فعالیت‌های اقتصادی تحت تاثیر بسته‌های حمایتی کلان رونق پیدا کنند. به علاوه پیش‌بینی می‌شود که با ادامه برنامه واکسیناسیون، بیماری کرونا تحت کنترل درآید. در صورت تحقق این برآوردها می‌توان انتظار داشت که قیمت نفت خام (برنت) تا پایان سال جاری به محدوده ۷۵ دلار افزایش یابد.
انرژی در بورس
شرکت‌های فعال در حوزه انرژی جایگاه ویژه‌ای در بازارهای سهام دارند. نمودار زیر که نشان‌دهنده وضعیت بخش‌های مختلف شاخص S&P۵۰۰ (شاخص ۵۰۰ شرکت بزرگ که سهام‌شان در بورس‌های آمریکا دادوستد می‌شود) در ماه آگوست هستند، بیانگر اهمیت حوزه انرژی است. شرکت‌های حوزه انرژی با ۳۰ درصد محبوبیت، دومین سرمایه‌گذاری جذاب در بورس بوده‌اند.
محبوب اما کم‌فروغ
از ابتدای سال ۲۰۲۱ قیمت طلا با نوسان‌های زیادی روبه‌رو بوده است. این فلز گرانبها سال جاری را از محدوده ۱۹۴۰ دلار آغاز کرد و در حال حاضر به بیش از ۱۸۰۰ دلار در هر اونس رسیده است. طلا در ماه مارس محدوده ۱۶۸۰ دلار را نیز تجربه کرده بود. در ماه جاری (آگوست) قیمت طلا سقوطی ۱۰۰ دلاری داشت که در ادامه بخشی از آن را جبران کرد. (نمودار زیر).
بازار طلا از دو جهت تحت فشار است. مهمترین عامل کاهشی طلا، افزایش ارزش دلار است. در ماه‌های اخیر، سیاست‌های فدرال رزرو به افزایش ارزش دلار در برابر ارزهای دیگر کمک کرده و هم‌زمان تاثیر منفی بر کامودیتی‌ها داشته است. اما در مقابل، افزایش نگرانی‌ها درباره کند شدن روند بهبود اقتصاد جهان تحت تاثیر پیدایش گونه جدیدی از ویروس کرونا از تداوم روند نزولی قیمت طلا جلوگیری کرده است. در این میان، کارشناسان هم دو نظر متفاوت دارند. برخی هشدار می‌دهند که به دلیل رشد دوباره دلار در برابر ارزهای دیگر، دور تازه‌ای از افت قیمت طلا در راه است. گروهی دیگر معتقدند، بحران‌های منطقه‌ای به ویژه در خاورمیانه و تصرف افغانستان به دست نیروهای طالبان به افزایش ناامنی در سطح جهان منجر خواهد شد که رشد قیمت طلا را در پی دارد. اما تحقق هر یک از این پیش‌بینی‌ها به عوامل متعددی بستگی دارد. به عنوان مثال، شاخص دلار که تحت تاثیر سیاست‌های فدرال رزرو نوسان می‌کند، با انتشار اخباری درباره احتمال به تعویق افتادن اجرای برنامه پولی انقباضی این بانک، در خطر افت قرار دارد. در همین حال، ظهور گونه جدید ویروس کووید ۱۹ و هشدار کارشناسان درباره احتمال اجرای دوباره محدودیت‌های کرونایی در مقابل تلاش دولت‌ها برای تسریع روند واکسیناسیون گسترده از دیگر عواملی هستند که بر قیمت طلا تاثیر می‌گذارند.
با وجود عوامل پیش‌گفته، هنوز هم برخی کارشناسان به جهش قیمت طلا در فاصله بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ باور دارند. این گروه از کارشناسان، افزایش سنگین بدهی دولتی در کشورهای توسعه‌یافته، سقوط دلار، گسترش نفوذ رمزارزها در اقتصاد جهان و افزایش ناامنی در جهان را از مهمترین دلایل این پیش‌بینی عنوان می‌کنند.
گام بلند فلزات پایه
قیمت فلزات پایه در ماه جولای با روندی قوی افزایش یافت. میانگین رشد قیمت این فلزات در ماه جولای معادل ۱.۴ درصد بود که در مقایسه با رشد ۰.۴ درصدی ماه ژوئن (ضعیف‌ترین عملکرد از آوریل ۲۰۲۰)، قابل توجه است. کارشناسان علت اصلی این افزایش قیمت را وقفه در روند عرضه می‌دانند.
پس از ثبت عملکرد ضعیف در ماه ژوئن، فلزات پایه سه ماه سوم ۲۰۲۱ را با قدرت آغاز کردند به طوری که از میان ۱۲ کامودیتی مورد بررسی، ۱۰ کامودیتی با افزایش قیمت روبه‌رو شدند. قیمت نیکل به دلیل افزایش تقاضای چین برای تولید فولاد ضدزنگ افزایشی شد. قلع هم تحت تاثیر افت عرضه با افزایش قیمت مواجه شد که دلیل آن، محدودیت‌های کرونایی اعمال شده در بازارهای آسیایی تولیدکننده قلع بوده است. همین اتفاق برای سرب، فولاد و سنگ آهن نیز رخ داد. در مجموع، افزایش فعالیت‌های تولیدی در جهان نیز به رونق بازار فلزات پایه
کمک کرد.
آمارها نشان می‌دهند که با وجود نوسان‌های مثبت و منفی، در مجموع میانگین قیمت بیشتر فلزات پایه از سال ۲۰۱۵ تاکنون روندی صعودی داشته است. در جدول زیر روند تغییر قیمت برخی فلزات پایه مشاهده می‌شود.
- منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۱۱