صدای بورس- ارمغان جوادنیا؛ محمدعلی دهقان دهنوی که از ۷ بهمن ماه پارسال مهر ریاست سازمان بورس بر حکمش زده شد تا امروز که حضورش در این سازمان ۷ ماهه شده است، برای فروکش کردن بازار آشفته و بی‌جان سرمایه، لیست عریض و طویلی نوشت و ۶۳ فرمان بر آن صادر کرد. هر چند برخی از این فرمان‌ها اجرایی شد، برخی دیگر اما بر روی کاغذ ماند و از همان ابتدا ساز مخالفان را کوک کرد. اما درمیان هجمه‌های وارد شده به عملکرد و وعده‌های سکاندار سازمان بورس مساله مهمی نادیده گرفته شد. موضوعی که به دستورالعمل‌های بی‌حد سازمان بورس بازمی‌گردد.
دستورالعمل‌های عریض و طویلی که شبیه تبصره‌های قانون‌اند که وقتی تعدادشان فزونی گرفت، نه تنها همدیگر را بی‌اثر می‌کنند که کارایی لازم را هم نخواهند داشت. با توجه به این مهم، سئوال اصلی این است که آیا اکنون زمان بازنگری قانون جدید بورس اوراق بهادار که در سال ۸۴ تصویب شد، نرسیده است.
قانونی که قرار بود از همان ابتدا هر ۱۰ سال یک بار مورد بازنگری قرار بگیرد اما با گذشت ۱۵ سال هنوز اتفاق خاصی در این باره رخ نداده است و عدم بازنگری آن از نگاه کارشناسان می‌تواند آسیب‌هایی به دنبال داشته باشد. نکته مهمتر اینکه با تبصره و قانون نمی‌توان بازار را هدایت کرد و لازم است سازمان بورس و اوراق بهادار تا دیر نشده در این باره اقدام کند. بر این اساس اگرچه برخی مدیران و کارشناسان بازار سرمایه در گفت‌وگوهایی که با خبرنگار هفته نامه اطلاعات بورس داشتند، تاکید کردند که برخی وعده‌های بورسی رئیس جدید قابلیت اجرا ندارد و بیشتر نمایشی است، اما گروهی دیگر عنوان کردند که تحقق چنین وعده‌هایی تاثیرات مثبتی در بازار خواهد داشت. دراین گزارش با اشاره به شرحی از وعده‌های دهنوی و مصوبات شورای عالی بورس در چند ماه گذشته، نظرات مدیران و کارشناسان بازار سرمایه درباره این موارد را جویا شدیم.
رفع ممنوعیت تسهیلات بانکی
مصطفی امید قائمی، مدیر عامل سرمایه‌گذاری اهداف: بانک‌ها هیچ زمان در قالب عقود بانکی به شرکت‌ها تسهیلات پرداخت نمی‌کردند. عدم ارائه تسهیلات به این شرکت‌ها باعث شده بود نتوانند از منابع بانک‌ها استفاده کنند. اگر عقود بانکی در زمان مناسب اجرایی شود، به شرکت‌های سرمایه گذاری و صندوق‌ها کمک می‌کند. این مصوبه در صورتی موثر خواهد بود که شورای پول و اعتبار نیز آن را تصویب و به بانک‌ها ابلاغ کند. اجرای این مصوبه به عنوان اهرم کمک زیادی به بازار می‌کند. اکثرا در ترازنامه شرکت‌های سرمایه‌گذاری اثری از بدهی‌ها و تسهیلات بانکی دیده نمی‌شود و اکثرا حجم دارایی‌ها از محل عقود صاحبان سهام تأمین مالی می‌شود اما اگر از اهرم‌های مالی برای تأمین مالی استفاده شود بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
تغییر حجم مبنا
سید محمدهاشمی‌نژاد، مدیرعامل گروه مالی ساتا: مقایسه میان حجم مبنا در حالت فعلی با حالتی که حجم مبنا متناظر با ارزش معاملات ۱.۵ میلیارد تومان(۱۵ میلیارد ریال) باشد، نشان می‌دهد که حجم مبنا برای نمادهای بزرگ، شاخص‌ساز و با ارزش بازار بالا در حالت جدید نسبت به حجم مبنای فعلی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. به طور مثال، حجم مبنا برای سهمی مانند فولاد مبارکه در تاریخ ۶ تیرماه در حالت کنونی برابر با ۱۱.۳ میلیون برگه سهم(معادل با ۱۲ میلیارد و ۳۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان) است که با قانون جدید حجم مبنا برای این سهم به ۱.۴ میلیون برگه سهم(معادل با ۱.۵ میلیارد تومان) کاهش می‌یابد که این عامل تاثیر چندانی بر معاملات این سهم بزرگ بازار نخواهد داشت. در نمادهای خیلی کوچک با ارزش بازار پایین، حجم مبنای پیشنهادی بزرگتر از حجم مبنای فعلی خواهد شد و تغییرات به وجود آمده در این نمادها باعث می‌شود که نقدشوندگی سهام کاهش پیدا کند. در نمادهای متوسط و کوچک حجم مبنا تغییر چندانی نخواهد کرد و به میزان فعلی باقی می‌ماند که به طور طبیعی در این نمادها تغییر محسوسی از نظر نقدشوندگی به وجود نخواهد آمد. افزایش حجم مبنا به معنای افزایش نظارت و کنترل دامنه نوسان نبوده و تغییر آن تاثیری در کنترل نوسانات قیمت سهام ندارد. بهتر است حجم مبنا با هدف جلوگیری از دستکاری قیمت و نه کنترل نوسانات در بازار مدنظر قرار گیرد.
انتشار اوراق فروش تبعی
علی اکبر امین تفرشی، کارشناس بازار سرمایه: اوراق تبعی یکی از ابزارهایی است که تاثیر بسزایی در بازار سرمایه دارد. محصولات جدید به اندازه ریسک‌های سرمایه‌گذاران و میزان منابعی که می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند، متنوع نیست. هر چقدر محصولات جدید توسعه و گسترش یابند، بازار سرمایه بیش از پیش نقطه جذاب سرمایه‌گذاری خواهد بود. هر محصول جدیدی باید ریسک مورد انتظار سهامداران و نیازهای آنها را برطرف کند. توسعه ابزارهای مطمئن برای طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران اعم از ریسک‌گریز، ریسک‌پذیر و آنها که با ارقام کوچک و بازده ثابت می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند، ضرورت دارد.
طرح حمایت از سهامداران
محمدعلی احمدزاده اصل، کارشناس بازار سرمایه: دربرگیری افراد اهمیت زیادی دارد. باید ببینیم این مصوبه همچون پرداخت یارانه همه دهک‌ها را شامل خواهد شد یا طیف خاصی را در برخواهد گرفت. عملا تاثیری از این طرح عایدمان نمی‌شود. بیشتر دید پوپولیستی دراین مصوبه حاکم است. مطابق با شرایط روز بازار سرمایه نیست.چنین مصوبه‌هایی به صورت کلی و فراگیر عملیاتی نمی‌شود مگر اینکه طیف خاصی مد نظر باشند. مصوبه فاقد شفافیت و پر از ابهام است. اجرای چنین مصوبه‌ای در بازار سرمایه امکان پذیر نیست. این مصوبه برای تلطیف فضای بازار مصوب شده و کارایی دیگری ندارد. حتی اگر قرار باشد به هر سهامداری یک میلیون تومان هم پرداخت شود، رقمی بیش از یارانه پرداختی خواهد بود. این مصوبه با توجه به کسری بودجه دولت، محلی برای اجرا ندارد و در بازار نیز نباید اشاعه یابد. محل تأمین منابع برای جبران ضرر سهامداران اهمیت زیادی دارد. قانونا نمی توان منابع آن را از کسانی که سود کرده‌اند، تأمین کرد مگر اینکه غیر قانونی دست در جیب دیگری شود.
حذف قیمت‌گذاری در بورس
مجید شکرالهی، رئیس هیأت مدیره مشاوره دیدگاهان نوین: بحث قیمت‌گذاری کالایی چون خودرو عملا از سوی وزیر صنعت وتو و قرار شد طرحی در مجلس مطرح شود. آزادسازی قیمت‌ها باعث شفاف سازی عملکرد شرکت‌ها می‌شود. سرمایه‌گذاران بهتر می‌توانند برکسب بازدهی شرکت‌ها برنامه‌ریزی ودر مورد سرمایه‌گذاری تصمیم‌گیری کنند. این مصوبه در اغلب کالاها قابلیت اجرا دارد مگر اینکه کالاها ضروری و امنیتی باشند.
بازارگردانی نمایشی
نیما فاضلی، کارشناس بازار سرمایه: بازارگردانی که پول نداشته باشد چطور می‌تواند زیان خریداران را جبران کند. با حرف و حدیث نمی‌توان کاری از پیش برد. زیان خریداران جبران شدنی نیست. این مصوبه فقط جنبه اعتماد سازی و نمایشی دارد. تا کنون که اتفاق خاصی دراین باره رخ نداده است.
ایجاد سامانه دیده‌بان بازار
مهدی باغبان، قائم مقام کارگزاری بانک خاورمیانه: ایجاد چنین سامانه‌ای قطعا کمک کننده خواهد بود اما سازوکار و راه‌های شناسایی آن مهم است. گزارش‌های مردمی دراین سامانه خیلی نمی‌تواند قابل اتکا باشد. قطعا هر اقدامی که منجر به برملا شدن تخلفات شود، طرح خوبی خواهد بود. برخورد با همه یکسان باشد. نوع رفتار با متخلفان اهمیت زیادی دارد. راه‌های مبارزه با تخلفات و متخلفان قانونمندمی شود.
- هفته نامه اطلاعات بورس _ شماره ۴۱۳