صدای بورس - حسین حریریان، فراز و نشیب پیش روی نحوه جدید عرضه اولیه زیاد شده است و شمار زیادی از فعالان بازار سرمایه با نظرات مختلف در رابطه با این موضوع سخن گفته‌اند.
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در این زمینه گفت: در مورد روش عرضه اولیه سهام به نحوه جدید تعداد آن محدود و میان متقاضیان و کدهای واجد شرایط است و به شکلی تعریف شده که منحصرا به صندوق‌های بازارگردان یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری عرضه می‌شود و مشخصا مخاطب آن کدهای اشخاص حقیقی نخواهد بود.
وی افزود: با وجود اینکه افراد تغییرات را معمولا به راحتی پذیرا نیستند اما نکاتی در این باره وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد مثل اینکه اگر ملاک عمل بوک بیلدینگ و انتخاب شخص یا اشخاصی به عنوان خریداران ابتدایی سهام است که در تاریخ مشخصی عرضه کنند، اولا میزان بازدهی و جذابیت عرضه اولیه که پیشتر وجود داشته، کاهش می‌یابد ضمن آنکه اختیار عرضه موجود بنا به اراده همین چند کد محدود که خریدار عرضه اولیه هستند قرار می‌گیرد، بنابراین به نوعی بازارگردانی می‌شود و نکته با اهمیت تر اینکه قیمت کف و سقف برای این خرید و عرضه اولیه تعیین می‌شود بنابراین نوع رقابت بین کدهایی که واجد شرایط شناخته شدند مبهم است.
آقابزرگی در تبیین ابهامات این نوع عرضه بیان کرد: ابهام اول اینکه اصلا چه کسانی ممکن است برنده این رقابت باشند، دوم اینکه آیا اشخاصی از قبل تعیین شده‌اند؛ آیا اشخاص حقوقی می‌توانند وابسته به عرضه کننده یا سهامدارعمده همان سهام باشند یا حتی امکان برقراری ارتباط بین سهامدار عمده عرضه کننده و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خریدار وجود دارد یا خیر؛ این موارد نکاتی است که باید در این روش مورد توجه قرار گیرد.
وی در مورد انتقادات وارد به این طرح گفت: محور این دست از موضوعات بیشتر در مورد رانت یا جذابیت است که از قیمت تعیین شده روز عرضه اولیه و به مرور زمان، شکل گیری آن بازدهی صورت می‌گیرد یعنی عرضه اولیه آیا می‌بایست بازدهی از پیش تعیین شده قابل توجه داشته باشد یا خیر که متعاقب این تصمیم در مورد روش توزیع آن بحث می‌شود برای حل این مسئله باید به مطالعات تطبیقی رجوع کرد و از تجربیات سایر بازارها استفاده کرد.
آقا بزرگی افزود: در حقیقت باید عدالت را از طریق تعیین و کشف قیمت مناسب تر ایجاد کرد که نه عرضه کننده و سهامدار عمده متضرر شود و نه متقاضیان بر سر خرید سهم در این موقعیت به هر قیمتی رقابت کنند، راهکار حل این مشکل استفاده از تجربه موفق یعنی همان بوک بیلدینگ به معنای تمرکز بر کشف قیمت مبتنی بر تقاضا و عرضه است.
بیشتر بخوانید:
او ادامه داد: بحث بر سر نحوه عرضه اولیه و ایراد آن بر می‌گرد به دامنه نوسان تعیین شده که از قبل مشخص است که اساسا با مکانیزم بوک بیلدینگ منافات دارد، بنابراین راه‌حل مشکل عرضه اولیه نوع عرضه که به چه روشی باشد نیست؛ تعیین قیمتی است که در روز قبل انجام می‌شود و سود از پیش تعیین شده‌ای تخصیص پیدا می‌کند که گاه حتی سهامدار عمده عرضه کننده را با چالش مواجه می‌کند که بعد مورد سوال قرار گیرد که چرا به این قیمت سهام عرضه کرده است.