صدای بورس - ارمغان جوادنیا - در این میان هر چند دامنه نوسان با تغییراتی همراه شد اما هنوز نسخه جدیدی برای آن پیچیده نشده است و باقی وعده‌ها نیز عملا رنگ واقعیت به خود نگرفته است.در این گزارش به برخی از وعده‌های محمد علی دهقان دهنوی، رئیس سازمان بورس بررسی اشاره شده که مشروح آن را می خوانید:
صندوق‌های اهرمی
میثم صمدنژاد، مدیر دارایی و ریسک صندوق لوتوس پارسیان مشغله بالای رئیس سازمان بورس به مسائل جاری را علت محقق نشدن وعده‌هایی همچون راه‌اندازی صندوق‌های اهرمی ذکر کرد و گفت: راه‌اندازی صندوق‌های اهرمی نقش تعیین کننده‌ای در بازار سرمایه خواهد داشت. او با تاکید براینکه راه‌اندازی این صندوق‌ها هم می‌تواند به عمق بازار کمک کند و هم تعداد ابزارهای مالی را افزایش دهد، افزود: هر چقدر تعداد ابزارها بیشتر باشد، دغدغه فعالان بازار درباره ابزارهای مالی متناسب با ریسک و بازده مورد نظر نیز رفع می‌شود.
صمدنژاد صندوق‌های اهرمی را گزینه خوبی دانست و تاکید کرد: توسعه هر چه بیشتر این ابزارها نه تنها به غنی‌ترشدن و عمیق‌ترشدن بازار کمک می‌کند بلکه برای فعالان بازار جذابیت بیشتری ایجاد خواهد کرد. وی، توسعه ابزار ریپو را نیز مهم خواند و توضیح داد: ابزار ریپو نیز همچون سایر ابزارها می‌تواند تاثیر مثبتی بر بازار بگذارد.
حذف قیمت‌گذاری دستوری
رضا مناجاتی، مدیر کالایی کارگزاری بانک صنعت و معدن با اشاره به اینکه حذف قیمت‌گذاری دستوری صرفا دست رئیس سازمان بورس نیست و افراد و ارگان‌های مختلفی روی این موضوع نفوذ دارند، گفت: با این وجود رئیس سازمان بورس به خوبی توانست این اتفاق را رقم بزند.
او با بیان اینکه ورود سیمان به بورس کالا در دوره دهقان دهنوی رخ داد، افزود: قطعا ورود کالا به بورس تاثیر مثبتی بر شرکت‌های تولیدکننده و حذف دلال و واسطه خواهد داشت چرا که خرید به صورت مستقیم توسط خریدار از فروشنده انجام می‌شود و سودی که پیش از این در جیب دلالان می‌رفت، در صورت افزایش قیمت به جیب تولیدکننده خواهد رفت. مناجاتی با بیان‌اینکه به جز کالاهای اساسی، قیمت سایر کالاها نیز باید به قیمت‌های جهانی نزدیک شود، گفت: به نظر می‌رسد طی یکی دو سال اخیر به ویژه زمانی که سقف رقابت در بورس کالا برداشته و قیمت‌ها آزاد شد، این اتفاق در اکثر محصولات افتاد. او حذف قیمت‌گذاری دستوری را مشروط به ایجاد ساختارها دانست و توضیح داد: این اتفاق قطعا شوکی به اقتصاد کشور وارد می‌کند اما منافع آن از هزینه‌های که در کوتاه‌مدت ایجاد می‌کند، بیشتر خواهد بود.
دامنه نوسان نقدشوندگی را محدود کرد
هر چند وعده اجرای دستورالعمل رفع گره معاملاتی به روان‌تر و متعادل‌تر شدن معاملات کمک قابل توجهی کرد، اما دامنه نوسان، نقدشوندگی را محدود کرد. در این باره نوید قدوسی، کارشناس بازار سرمایه بیشتر توضیح می‌دهد:
یکی از وعده‌های رئیس سازمان بورس در ماه‌های گذشته اصلاح و رفع گره معاملاتی بود. به نظر شما این وعده در شکست قفل صف فروش سهم‌ها موثر واقع شد؟
چند ماه قبل زمانی که بازار شرایط متعادلی نداشت، تعداد قابل توجهی از نمادها اصطلاحا در صف‌های فروش قفل شده بودند. اجرای دستورالعمل رفع گره معاملاتی، موجب شد تا با افزایش دامنه نوسان زمینه اصلاح قیمتی فراهم شود و پس از آن معاملات روان‌تر و متعادل‌تر شد. به تعبیر دیگر اصلاح قیمتی زمان‌بر و ادامه‌دار عملا در یک روز اتفاق می‌افتاد و به نوعی روند معاملات بهبود پیدا کرد. در واقع وجود دو قانون محدودیت دامنه نوسان و حجم مبنا در بازار موجب می‌شود زمانی که مازاد تقاضا یا عرضه برای سهم وجود دارد صف خرید و فروش تشکیل شود. طبیعتا در چنین شرایطی علاوه بر محدودیت دامنه نوسان، حجم مبنا هم اجازه نمی‌دهد قیمت پایانی تغییر کند و این به معنای قفل شدن و رکود معاملاتی است. بنابراین اجرای قانون رفع گره معاملات باعث شد این دو نقض ساختاری در ریزساختارهای بازار تا حدودی مرتفع شود و سهامی که به هر دلیلی در صف خرید قفل می‌شود، فرصت تعدیل و اصلاح قیمت را تجربه کند و معاملاتش روان‌تر شود.
بیشتر بخوانید:
در مورد تغییر دامنه نوسان و حجم مبنا چطور؟
رئیس سازمان بورس وعده داده بود ماهی نیم درصد به دامنه نوسان اضافه شود اما این وعده محقق نشد. در مورد حجم مبنا اما با انجام اصلاحاتی، معاملات روان‌تر شد. البته ناگفته نماند که دامنه نوسان و حجم مبنا دو نقض عمده ریزساختارهای بازارسرمایه هستند که بحث نقدشوندگی در بازار را محدود می‌کنند اما در این میان، بیشترین محدودیت دامنه نوسان ایجاد دستکاری قیمتی است. زمانی که سهمی صف خرید می‌شود اگر عرضه‌ای هم اتفاق نیفتد باعث جذب خریدار و تبدیل به سیگنال خرید در بازار می‌شود. مساله‌ای که طی سالیان گذشته در بازار دیده می‌شود. بنابراین هر قدر صف خریدهای متوالی بیشتر شود اقبال در مورد سهم نیز افزایش می‌یابد و همین زمینه دستکاری قیمتی در بازارها را ایجاد می‌کند.
یعنی معتقدید دامنه نوسان آنطور که باید و شاید نتوانسته منجر به کارایی در بازار شود؟
انتقاد مهمی که به دامنه نوسان می‌شود، همین است. اول اینکه نقدشوندگی را محدود می‌کند. دوم، کارایی بازار را در قیمت‌گذاری دارایی کاهش می‌دهد. به عنوان مثال، وقتی سهمی اجازه نداشته باشد بیش از یک مقداری منفی و مثبت شود، قیمت تنظیم نمی‌شود ضمن اینکه موضوع دستکاری قیمتی نیز به آن اضافه می‌شود.
این موضوع درمورد حجم مبنا هم صدق می‌کند؟
حجم مبنا هم محدودیتی است که اگر سهمی از حجمی کمتر معامله شود، قیمت پایانی تغییر نمی‌کند و ضمن ایجاد مقاومت در قیمت اجازه نمی‌دهد خریدار و فروشنده قیمت را تعیین کنند. به بیان دیگر، حجم مبنا با ایجاد موانع و محدودیت‌ها باعث می‌شود، تصمیم خریدار و فروشنده به طور کامل تعیین‌کننده قیمت نباشد. به طورکلی حجم مبنا کارایی بازار را در قیمت‌گذاری دارایی‌ها کاهش می‌دهد. درنهایت بهتر است مشابه خیلی از ابزارهای مالی دنیا دامنه نوسان و حجم مبنا نیز حذف شود و معاملات در دامنه باز انجام شود و دیگر صف خرید و فروش وجود نداشته باشد. اما حذف آن مقدماتی لازم دارد.
مثلا چه مقدماتی؟
اول اینکه شفافیت اطلاعاتی در بازار افزایش یابد تا بازار در قیمت‌گذاری دارایی‌ها بهتر عمل کند. دوم، عملکرد بازارگردان‌ها است که طبق دستورالعمل فعالیت کنند و تلاش شود نقدشوندگی سهام در سطوح قیمتی نزدیک به سطوح ارزندگی آنها فراهم شود و در بحث نقدشوندگی و بازارگردانی فعالانه‌تر برخورد کنند.
به نظر شما از میان وعده‌های داده شده کدام برای بازار اثربخش‌تر است؟
افزایش تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی بازار معاملات آتی که خلا آن در بازار وجود دارد از جمله اقداماتی است که باید مورد توجه قرار گیرد. البته بازار معاملات آتی وجود داشته است اما بازاری که کاملا در دسترس سهامدار خرد باشد، تاکنون ایجاد نشده است. بنابراین توسعه چنین بازاری به کارایی بازار و مدیریت ریسک سهامداران کمک قابل توجهی خواهد کرد.
سازمان بورس برای کارایی هر چه بیشتر بازار باید چه اولویت‌های را مد نظر قرار دهد؟
سازمان بورس باید قوانین و دستورالعمل‌هایی برای افزایش کارایی و سلامت بازار تدوین کند. علاوه براین استفاده از ابزارهای نظارتی و نظارت بیشتر بر نهادها و برخورد با دستکاری قیمتی از جمله اقداماتی است که برای کارایی بازار باید مد نظر قرار گیرد.
مهمترین مصوبات شورای عالی بورس و وعده‌های دهنوی
| ردیف |
مصوبات شورای عالی بورس |
وعده‌های دهنوی |
| ۱ |
تغییر دامنه نوسان ازمثبت ۶ و منفی ۴ به مثبت و منفی ۵ |
توسعه و گسترش نهادهای مالی |
| ۲ |
تغییر حداقل ارزش مبنا در حجم مبنا برای تمامی نمادهای معاملاتی سهام بورس تهران و بازار اول و دوم فرابورس |
لزوم حذف قیمت‌گذاری دستوری در صنایع |
| ۳ |
انتشار و تزریق ۲۴ هزار میلیارد تومان اوراق تبعی در بازار سرمایه |
توسعه روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه |
| ۴ |
تغییر اعتبار خرید کارگزاری‌ها به ۶۰ درصد |
افزایش تعداد صندوق‌های دراختیار مدیران بورسی |
| ۵ |
واریز ۸۰ درصد از مالیات نقل و انتقال سهام به صندوق تثبیت بازار سرمایه |
تشکیل کانون سهامداران حقیقی |
| ۶ |
جبران زیان خریداران واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق قابل معامله پالایش یکم از طریق اعطای سهام |
سهولت در اعطای مجوز تاسیس شرکت‌های سبدگردانی |
| ۷ |
تزریق ٢٠٠ میلیون دلار (۵هزار میلیارد تومان) از طریق صندوق تثبیت بازار سرمایه به بورس |
تشکیل صندوق پروژه برای تامین مالی |
| ۸ |
رفع ممنوعیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری و نهادهای مالی برای استفاده از تسهیلات بانکی و توسعه سرمایه‌گذاری‌های خود در سهام |
اصلاح و بازنگری دستورالعمل رفع گره معاملاتی |
| ۹ |
رونمایی از صورت‌های مالی سازمان بورس |
راه‌اندازی صندوق اهرمی |
| ۱۰ |
طرح حمایت از سهام داران با پرتفوی زیر ۱۰ میلیون تومان |
راه‌اندازی میز صنعت |
| ۱۱ |
تصویب اساسنامه و امیدنامه «صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی» |
ایجاد «سامانه دیده بان بازار» |
| ۱۲ |
بازارگردانی سهام عرضه شده توسط دولت در بازار |
توسعه ابزار ریپو |
| ۱۳ |
حذف محدودیت‌های معاملاتی شرکت‌های کارگزاری و پرسنل آنها |
طرح جامع برای دامنه نوسان |
| ۱۴ |
اعطای اقامت پنج ساله برای سرمایه‌گذاران خارجی در ازای خرید سهم |
امکان فروش سهام عدالت به صورت بلوکی |
| ۱۵ |
معافیت مالیاتی شرکت‌های فعال در بورس که سود انباشته‌شان صرف افزایش سرمایه شود |
روش ترکیبی برای عرضه‌های اولیه |
| ۱۶ |
انتشار ۲۰ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی توسط صندوق تثبیت بازار سرمایه و صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه با تضمین دولت |
حمایت از سهامداران در روش سرمایه‌گذاری غیرمستقیم |